Ελένη Ε. Γκόλα, (MD, ORL), Δημήτριος Ραμαντάνης (MD, ORL), Eυάγγελος Γκόλας (ΜD, ORL), Δημήτριος Ν. Γκέλης (MD, ORL, DDS, PhD)     

Στα Ιωάννινα υπάρχει αλλεργιογόνος χλωρίδα και έχει υπολογιστεί ότι εξ΄αιτίας της το 25% του πληθυσμού αναφέρει την εκδήλωση συμπτωμάτων από το ανώτερο και κατώτερο αναπνευστικό σύστημα, διάφορες εποχές του έτους ή κατά τη διάρκεια όλου του έτους.

Περιοχές της γης όπου φύονται τα Κυπαρισ-σοειδή

Οι ασθενείς που έχουν ερευνηθεί με ενδοεπιδερμικές δοκιμασίες νυγμού έχουν δείξει στην πλειοψηφία τους ότι είναι πολυαλλεργικοί, δηλαδή έχουν ευαισθησία σε περισσότερα του ενός αλλεργιογόνα, μεταξύ των οποίων περιλαμβάνεται και το κυπαρίσσι.

Σπανιότερα οι ασθενείς είναι μονοαλλεργικοί σε ένα μόνοναλλεργιογόνο. Υπάρχουν αλλεργικά άτομα στα Ιωάννινα, αλλά γενικότερα σε όλο το νομό Ιωαννίνων, σε μικρό ποσοσατό, που έχουν υπερευαισθησία μόνον στους γυρεόκοκκους του κυπαρισσιού και των φυτών και δένδρων που ανήκουν στα Κυπαρισσοειδή.  Στα Ιωάννινα  υπάρχουν κυπαρίσσια, όχι μόνον στους λόφους και τα βουνά που περιβάλλουν την πόλη, αλλά και μέσα σε διάφορα σημεία της πόλης. Επιπλέον μέσα στην πόλη, αλλά ακόμη και μέσα στις αυλές των σπιτιών υπάρχουν διακοσμητικά κυπαρισσοειδή δένδρα και δενδρύλια.

Αρσενικό ορθόκλαδο (αριστερά) (Cupressus sempervirens var. pyramidalis) και θηλυκό οριζοντι-όκλαδο (δεξιά) Κυπαρίσσι το αει-θαλές (Cupressus sempervirens var. Horizontalis)

Αρσενικό πυραμοειδές ή ορθόκλαδο κυπαρίσσι (Cupres-sus sempervirens var. pyrami-dalis) μέσα στην πόλη των Ιωαν-νίνων [Φωτογραφία: Ε. Γκόλας, Ιωάννινα]

Το κυπαρίσσι είναι ανεμόφυλο φυτό, που παράγει γύρη, η οποία την εποχή της ανθοφορίας μπορεί να προκαλέσει στα ευαισθητοποιημένα άτομα συμπτώματα, αλλεργικής ρινίτιδας, αλλεργικού άσθματος, αλλεργικής επιπεφυκίτιδας, αλλεργικής λαρυγγίτιδας. Το κυπαρίσσι ανήκει στην οικογένεια των κυπαρισσοειδών (Cupressaceae) του γένους των κωνοφόρων δένδρων, που περιλαμβάνει 160 αειθαλή είδη. Τα Κυπαρισσοειδή απαντώνται στις περιοχές της γης όπως απεικονίζεται στην παρατιθέμενη εικόνα. Τα πιο σημαντικά γένη αλλεργιογόνου σημασίας  είναι η Κυπάρισσος η αειθαλής [(L) Cypressus sempervirens, [(Αγγλ.) Green cypress, Ιtalian cypress,  (Γερ.) Zypresse, (Γαλλ.) Cyprès, (Ιταλ.) Cipresso], Κυπάρισσος η Αριζονική [Cupressus arizonica ή Blue cypress], η   Άρκευθος η ορεινή (Mountain Juniper), η Άρκευθος η οξύκερδος (Juniperus oxycedrus), η Άρκευθος η κοινή (Juniperus communis) και η Τούγια (Thuya)[1].

 Μυθολογία του Κυπαρισιού

Vincen van Gogh. Κυπαρίσσια (πυραμο-ειδή) (The Metropolitan Museum of Art)

Το κυπαρίσσι είναι ιθαγενές δένδρο της νοτιοανατολικής Ευρώπης, της εύκρατης περιοχής της Ασίας και της βόρειας Αμερικής. Τα κυπαρίσσια είναι μεγάλα δένδρα, ευθυτενή, κοσμητικότατα, δασικά και χρήσιμα για το εύοσμο και ευέργαστο ξύλο τους. Το συνηθέστερα απαντόμενο είδος είναι το κοινό κυπαρίσσι (Κυπάρισσος η αειθαλής), το οποίο σχηματίζει, όχι σπάνια, πυκνά δάση. Ήδη ο Θεόφραστος διέκρινε τα θηλυκά και τα αρσενικά κυπαρίσσια.

Τα αρσενικά κυπαρίσσια είναι πυραμοειδή ή ορθοκλαδή, ενώ τα θηλικά οριζοντιοκλαδή. Σύμφωνα με τον μύθο (Οβιδίου «Μεταμορφ.» 10, 121) ένας νέος που ονομαζόταν Κυπάρισσος, πεθαίνοντας  από θλίψη, διότι από λάθος του φόνευσε το αγαπημένο του ελάφι, παρακάλεσε τον θεό Απόλλωνα να διατηρήσει τη μνήμη της λύπης του αθάνατη. Ο Απόλλωνας τον μεταμόρφωσε σε Κυπαρίσσι. Από τότε αυτό το αειθαλές δένδρο, που αφιερώθηκε στον θεό Πλούτωνα, κατέστη έμβλημα πένθους. Γιαυτό αναρτούσαν ένα κλαδί κυπαρισσιού στην θύρα της οικίας του νεκρού. Κυπαρίσσια φυτεύονταν δίπλα στους τάφους και τους ναούς και τα ιερά άλση (Παυσανίας, 2,2,4-4, 35,5-824,4). Ακόμη και σήμερα φυτεύονται κυπαρίσσια στα κοιμητήρια και γι΄αυτό το κυπαρίσσι θεωρείται το κατ΄εξοχήν επιτύμβιο δένδρο. Σήμερα τα κυπαρίσσια χρησιμοποιούνται ευρύτατα  ως καλλωπιστικά και ανεμοθραυστικά δένδρα[2], αλλα αφθονούν και στα δάση. Υπάρχουν δάση στην Ελληνική επικράτεια που περιέχουν μόνον Κυπαρίσσια.                            

Η αλλεργιογονικότητα του κυπαρισσιού

Kυπάρισσος η αριζονική (Cupres-sus arizonica)

Η κυπαρισσος η αειθαλής ή Ιταλικό κυπαρίσσι φυτρώνει ως άγριο ​​στην περιοχή της Μεσογείου και η εξάπλωση του κατανέμεται  εκ Δυσμών προς Ανατολάς  από την Ιταλία, την Ελλάδα. προς το Ιράν. Φυτεύεται ως καλλωπιστικό δένδρο και σε νεκροταφεία σε μέρη όπως η Αυστραλία, η Νέα Ζηλανδία, η Χιλή, η Κίνα και κατά μήκος της κοιλάδας του Ροδανού στη Γαλλία, αλλά φύεται στη Βρετανία βόρεια έως το Εδιμβούργο.

Το κυπαρίσσι θεωρείται δέντρο μείζονος αλλεργιογονικής  σημασίας ιδιαίτερα στις χώρες γύρω από τη Μεσόγειο. Φύεται σε εδάφη που εκτείνονται από τις παραλίες μέχρι τα 1300 μέτρα. Στα Ιωάννινα δεν υπάρχει κάποιο αμμιγές δάσος κυπαρισσιών. Παρα ταύτα η αλλεργιογόνος γύρη τους φθάνει στα Ιωάννινα με την βοήθεια των ανέμων, αλλά και από φυτεμένα διάσπαρτα κυπαρίσσια σε όλο το νομό Ιωαννίνων.

Το κυπαρίσσι είναι ανεμόφυλλο δένδρο και ανθίζει  από τον Ιανουάριο μέχρι και τον Μάρτιο. Στην Κρήτη ανθοφορεί από το τέλος Ιανουαρίου, έως τις αρχές Μαρτίου. Μια άλλη μελέτη που διεξήχθη στην Ελλάδα to 2004 ανέφερε ότι το 12,7% (166 από τους 1311) των ασθενών με αναπνευστική αλλεργία ήταν ευαισθητοποιημένοι στη γύρη του κυπαρισσιού[22]. Το μείζον αλλεργιογόνο της Κυπαρίσσου της Ιαπωνικής [Cryptomeria japonica (Cupressus japonica)] είναι το Cry j 1. Έχει αποδειχτεί με ανοσοκυτταροχημικό εντοπισμό ότι αυτό το αλλεργιογόνο έχει διασταυρουμένη αντιγονικότητα με τα αλλεργιογόνα της Cupressus arizonica και Cupressus sempervirens το Cup s 1 και το Cup s 3[23].

Άρκευθος η οξύκεδρος ( Juniperus oxyce-drus)

Τα πιο συχνά αλλεργιογόνα των οποίων τα αποτελέσματα βρίσκονται θετικά με τις ενδοεπιδερμικές δοκιμασίες νυγμού  ανήκουν στην  Κυπάρισσο την αειθαλή (Cupressus sempervirens) (90%) και την Κυπάρισσο  η αριζονική (Cupressus arizonica) (80%) και είναι το Cup s 1 και το Cup s 3 έχουν αναγνωριστεί ως τα κύρια αλλεργιογόνα στη γύρη της Κυπαρίσσου της αειθαλούς. Τα πιο αντιδραστικά αλλεργιογόνα είναι του Cupressus arizonica και το Juniperus oxycedrus (διακοσμητικό, αειθαλές κωνοφόρο φυτό). Τα κλινικά δεδομένα δείχνουν ότι, τουλάχιστον στην Ιταλία[3], αλλά και στην Ελλάδα, βάσει των δεδομένων διαφόρων κέντρων ΩΡΛ Αλλεργίας αυξάνει χρόνο με το χρόνο η συχνότητα εμφάνισης αλλεργικών συμπτωμάτων από ευαισθησία στο κυπαρίσσι και τα λοιπά κυπαρισσοειδή.

Η χρήση περισσότερων του ενός εκχυλισμάτων του γένους Cupressaceae και Taxodiaceae αυξάνει τη διαγνωστική ευαισθησία της νόσου[4].

Η διάμετρος των γυρεοκόκκων του κυπαρισσιού είναι 20-22μ. Οι γυρεοκόκκοι είναι συνήθως σφαιροειδείς με λεπτή εξίνη (το εξωτερικό τοίχωμα του γυρεόκοκκου), μιας οπής με έναν αμυδρό κυκλικό πόρο, είναι ομοιόμορφοι μέσα στην οικογένεια και στα διαφορετικά γένη είναι δύσκολο να διακριθούν.

Αναφέρεται ότι υπάρχει  διασταυρούμενη αντιδραστικότητα εντός της οικογένειας  των κυπαρισσοειδών (Cupressaceae) με την Άρκευθο την κοινή (Juniperus communis) και την Άρκευθο την ορεινή (Mountain Juniper). Το αειθαλές Κυπαρίσσι στην εργαστηριακή δοκιμασία  RAST συμβολίζεται ως t23.

Αλλεργιογόνοι γυρεόκοκοι Κυπαρίσσου της αειθαλούς

Η αλλεργία στο κυπαρίσσι φαίνεται να είναι μια σημαντική αιτία της πρώιμης γύρωσης (polinosis), δηλαδή πρόκλησης συμπτωμάτων αλλεργικής ρινίτιδας, αλλεργικού άσθματος, αλλεργικής ρινοεπιπεφυκίτιδας, αλλεργικής λαρυγγίτιδας από την εισπνοή αλλεργιογόνων γυρεοκόκκων.

Ο εργαστηριακός προσδιορισμός της  ειδικής IgE για το κυπαρίσσι θεωρείται από πολλούς συγγραφείς «ανοσοχρήσιμος» στη διάγνωση της αλλεργίας στη γύρη του Κυπαρισσιού,  επειδή υπάρχει ανάγκη για καλύτερα καθαρισμένα και χαρακτηρισμένα αλλεργιογόνα εκχυλίσματα κυπαρισσιού[5].

Αν και η Κυπάρισσος η αειθαλής (Cupressus sempervirens) έχει εξαπλωθεί στη νότια Ευρώπη από την αρχαιότητα, η αλλεργία στη γύρη του κυπαρισσιού δεν έχει αναφερθεί μέχρι το 1945. Στη Γαλλία, οι πρώτες αναφορές περιστατικών δημοσιεύθηκαν το 1962.

Κρυπτομέρια η Ιαπωνική ή Ιαπωνέζικο κυπαρίσσι [Cryptomeria japonica ‘Sekkan sugi’ (Japanese red-cedar)]

Τα πιο σημαντικά είδη για τις αλλεργικές ασθένειες ανήκουν σε πέντε διαφορετικά γένη: Cupressus Hesperocyparis, Juniperus, Cryptomeria και Chamaecyparis[1]. Τα είδη Cupressaceae μοιράζονται έναν  κοινό τύπο γύρης που μπορεί να περιλαμβάνει ακόμη και το γένος Taxus (Taxaceae)[6] όταν υπάρχει και αυτό το φυτό. Καθώς ο Juniperus oxycedrus επικονιάζεται τον Οκτώβριο, η Cupressus sempervirens τον Ιανουάριο και τον Φεβρουάριο-Μάρτιο, ο Hesperocyparis arizonica (προην Cupressus arizonica) τον Φεβρουάριο και τον Μάρτιο και ο Juniperus communis τον Απρίλιο, η συμπτωματική περίοδος στους διαρκεί πολλούς μήνες.

Λόγω της υπερθέρμανσης του πλανήτη, η περίοδος γυρεοφορίας (pollinosis) του κυπαρισσιού τείνει να διαρκέσει περισσότερο και υπάρχει μια τάση των βιοκλιματικών μοντέλων (bioclimate niches) να μεταναστεύουν προς Βορά. Το βιοκλιματικό μοντέλο αντικατοπτρίζει το σύνολο των συνθηκών θερμοκρασίας και βροχόπτωσης, κάτω από τις οποίες μπορεί να εμφανιστεί ένα είδος.

Στις Mεσογειακές περιοχές, η Kυπάρισσος η αειθαλής [Cupressus sempervirens (ιταλικό κυπαρίσσι ή μεσογειακό κυπαρίσσι)] είναι το πιο γυρεοφόρο δένδρο από τα κυπαρισοειδή. Αντιπροσωπεύει το ήμισυ του συνολικού επιπέδου γύρωσης. Το Cup s 3, ένα αλλεργιογόνο της γύρης του ιταλικού κυπαρισσιού, αναγνωρίστηκε με βάση τη διασταυρούμενη αντιδραστικότητα και την ομολογία με άλλες 5 πρωτεΐνικές ομάδες  γύρης PR-5, παρά το φαινομενικά χαμηλό επίπεδο έκφρασης πρωτεΐνης. Τα κύρια αλλεργιογόνα της πρωυείνικής ομάδας 1 ανήκουν στην οικογένεια της πηκτικής  λυάσης (pectate-lyase)  και τα μέλη μοιράζονται το 70 έως 97% ομολογία αλληλουχίας στα διάφορα είδη των Κυπαρισσοειδών (Cupressaceae).

Κυπάρισσος η Εσπεροκυπάρισσος (Cupressus Hesperocyparis)

Τα αλλεργιογόνα της πρωυεινικής ομάδας 2 αντιστοιχούν στην οικογένεια πρωτεϊνών πολυγαλακτουρονάσης, ενώ η ομάδα 3, ένα δευτερεύον αλλεργιογόνο, το οποίο ανήκει στην οικογένεια των «πρωτεϊνών που μοιάζουν με θαυματίνη», μια πρωτεΐνη 5 που σχετίζεται με την παθογένεση.

Τα αλλεργιογόνα της ομάδας 4 είναι η ασβεστιοδεσμευτική πρωτεΐνη (4 EF-hands). Εκτός από αυτές τις πέντε ομάδες αλλεργιογόνων, έχουν αναφερθεί περίπου 15 άλλα αλλεργιογόνα. Εξέχον μεταξύ αυτών είναι ένα βασικό αλλεργιογόνο διασταυρούμενης αντίδραστικότητας, χαμηλής μοριακής μάζας, που εντοπίστηκε πρόσφατα και για το οποίο υπάρχει υποψία  ότι εμπλέκεται σε σύνδρομα στοματικής αλλεργίας  γύρης που είναι συνήθη με το ροδάκινο και τα εσπεριδοειδή.

Κυπάρισσος η Λοσονιανή [Chamae-cyparis lawsoniana, Lawson’s Cypress]

Το σύνδρομο τροφικής αλλεργίας[6] στη γύρη γνωστό και ως σύνδρομο στοματικής αλλεργίας, προκαλείται από αλλεργιογόνα που αντιδρούν διασταυρούμενα και βρίσκονται τόσο στη γύρη, όσο και στα ωμά φρούτα, λαχανικά ή ορισμένους ξηρούς καρπούς. Το ανοσοποιητικό σύστημα αναγνωρίζει τη γύρη και παρόμοιες πρωτεΐνες στα τρόφιμα και κατευθύνει μια αλλεργική απόκριση σε αυτήν.

Έχουν γίνει διάφορες αναφορές για τον επιπολασμό του συνδρόμου τροφικής αλλεργίας στη γύρη (PFAS), που κυμαίνονται από 4,7% έως  περισσότερο από 20% στα παιδιά και 13% έως 58% στους ενήλικες. Ο επιπολασμός ποικίλλει ευρέως ανά γεωγραφική περιοχή. Το PFAS είναι συνήθως τα αποτελέσματα τροφικών αλλεργιογόνων κατηγορίας ΙΙ (π.χ. ευαισθητοποιημένο σε αεροαλλεργιογόνο, αλλά η αντίδραση εμφανίζεται λόγω διασταυρούμενης αντιδραστικότητας από ένα τροφικό αλλεργιογόνο). Συνήθως αυτές οι αντιδράσεις περιορίζονται στον στοματοφάρυγγα λόγω της αστάθειας των πρωτεϊνών που προκαλούν την αντίδραση. Καθώς πολλές οικογένειες πρωτεϊνών με διαφορετική σταθερότητα προκαλούν PFAS, είναι επίσης πιθανές σοβαρές συστηματικές αντιδράσεις, καθώς το αναφυλακτικό σοκ έχει τεκμηριωθεί σε ποσοστό έως και 1,7% των αντιδράσεων[7].

Τρόφιμα με διασταυρούμενη αντίδραση: φουντούκι, μήλο, ροδάκινο, κεράσι, καρότο, λεμόνι.

Επιπολασμός της αλλεργίας στο κυπαρίσσι

Κυπάρισσος η Αριζονική (Cupressus arizonica) σε ανθοφορία. Ο κώνος έχει παραμείνει στο κλαδί από την προηγούμενη χρονιά.

Η έκθεση στη γύρη του κυπαρισσιού έχει αυξηθεί πάρα πολύ τις τελευταίες δεκαετίες και η αλλεργία στη γύρη του κυπαρισσιού έχει γίνει μείζον πρόβλημα υγείας, ειδικά στις μεσογειακές χώρες

Ήδη από το 2012 ο D Caimmi και οι συνεργάτες δημοσίευσαν τα αποτελέσματα της έρευνάς τους σε 6185 αλλεργικά άτομα, που έκαναν μέσα σε 36 μήνες, όπου βρήκαν ότι το 20,7% των ασθενών ήταν ευαισθητοποιημένοι στη γύρη κυπαρισσιού και το 46,4% παρουσίασε συμπτώματα κατά την περίοδο της ανθοφορίας Τα κύρια συμπτώματα ήταν η ρινοεπιπεφυκίτιδα και το άσθμα. Το σύνδρομο στοματικής αλλεργίας στο ροδάκινο ανιχνεύθηκε στο 4% των ευαισθητοποιημένων και συμπτωματικών ασθενών. Η ανοσοθεραπεία με αλλεργιογόνα ήταν απαραίτητη για τον έλεγχο των συμπτωμάτων στο 57,9% των περιπτώσεων[8].

Στο Τόκιο της Ιαπωνίας ο επιπολασμός της αλλεργίας στο κυπαρίσσι φτάνει το 46.8% [9].

Στη Σμύρνη της Ιωνίας (Τουρκία) ο επιπολασμός της αλλεργίας στο κυπαρίσσι φτάνει το 14.3% [10].

Γενικότερα,  επιπολασμός της αλλεργίας στο κυπαρίσσι στο γενικό πληθυσμό κυμαίνεται από 0,6 έως 30%, ανάλογα με το βαθμό έκθεσης στη γύρη, που εξαρταται από τον αριθμό των δένδρων που υπάρχουν σε μια γεωγραφική περειοχή. Ανάλογα με τη γεωγραφική περιοχή και τον πληθυσμό που μελετήθηκε, το 9 έως 65% των εξωτερικών ασθενών που συμβουλεύονται έναν ειδικό μπορεί να έχουν ευαισθητοποίηση στη γύρη του κυπαρισσιού[11].

Το 2020 ο Castillo Marchuet MJ και οι συνεργάτες, δημοσίευσαν τα αποτελέσματα της έρευνας που έκαναν  με ενδοεπιδερμικές δοκιμασίες νυγμού  σε  1278 ατοπικούς ασθενείς. Βρήκαν ότι το ποσοστό ευαισθησίας  στα κυπαρισσοειδή ήταν 15.1%, ακόμη και αν οι πλείστοι ευαισθητοποιημένοι ασθενείς ήσαν ασυμπτωματικοί και πολυευαισθητοποιημένοι[12].

Επανειλημμένες συγχρονικές μελέτες που πραγματοποιήθηκαν σε διαφορετικά χρονικά διαστήματα κατέδειξαν τριπλάσια αύξηση του ποσοστού της αλλεργίας στα κυπαρίσσια γύρω από την περιοχή της Μεσογείου[11].

Παράγοντες κινδύνου αλλεργίας στο κυπαρίσσι και κλινικά συμπτώματα

Κιτρινο-πορτοκαλόχρωμα αρσενικά άνθη (μικροσκοπικοί κώνοι) Κυπαρισσιού του αειθαλούς (Cupressus sepremvirens), που αρχίζουν να εμφανίζονται στα θηλυκά δέντρα τον Δεκέμβριο στα άκρα των κλαδίσκων του κυπαρισσιού. Oι γυρεόκοκκοι είναι υπεύθυνοι για την απελευθέρωση αλλεργιογόνου γύρης. Στο κέντρο διακρίνεται ένας κώνος ή κυπαρισσόμηλο, που περιέχει σπόρους, ο οποίος παρέμεινε στο δένδρο από το προηγούμενο έτος. Μόλις ωριμάσουν τα άνθη και αρχίσει να φαίνεται πιο σκούρο κίτρινο το χρώμα τους, είναι πιθανόν το δέντρο να απελευθερώνει γύρη. Για πολλά δέντρα, τα άνθη εμφανίζονται πρώτα στα ψηλότερα κλαδιά και χρειάζεται κάποια προσπάθεια για να εντοπιστούν.

Οι παράγοντες κινδύνου περιλαμβάνουν τη γενετική προδιάθεση και/ή την έντονη έκθεση στη γύρη και το φυσικό ιστορικό της αλλεργίας στο κυπαρίσσι επιτρέπει την αναγνώριση μιας υποομάδας ασθενών ως αλλεργικών και όχι ατοπικών. Όσον αφορά την κλινική έκφραση, η ρινίτιδα είναι το πιο διαδεδομένο σύμπτωμα, ενώ η επιπεφυκίτιδα είναι το πιο δύσκολα αντιμετωπίσιμο σύμπτωμα.

Ώριμοι κώνοι Κυπαρισσιού

Σε έρευνα επί 2258 ατοπικών ασθενών που εξετάστηκαν στην Ιταλια βρέθηκε ότι το 62,9%, το 16,1% και το 32,7% των ασθενών που ζούσαν στην κεντρική, βόρεια και νότια Ιταλία, αντίστοιχα, ήταν ευαισθητοποιημένοι στο κυπαρίσσι (P < 0,0001). Η κορύφωση της συγκέντρωσης γύρης κυπαρισσιού καθυστέρησε από τον Φεβρουάριο έως τον Μάρτιο το 1998-2000 και το 2010-2012 και στις 3 περιοχές, με μετατόπιση της γύρωσης προς την άνοιξη.

Οι μονοευαίσθητοι ασθενείς στο κυπαρίσσι ανέφεραν ως κύριο σύμπτωμά τους  κυρίως τη ρινίτιδα (90,7%-97,6%) και επιπεφυκίτιδα (38,1%-100%). Σε πολυευαισθητοποιημένους ασθενείς, ο επιπολασμός της ρινίτιδας, της επιπεφυκίτιδας και του άσθματος αυξήθηκε προοδευτικά (P <.0001) από τη νότια προς τη βόρεια Ιταλία. Η ίδια τάση παρατηρήθηκε για τον επιπολασμό των αναφερόμενων χειμερινών συμπτωμάτων τυπικών της αλλεργίας στο κυπαρίσσι (28%-65%) [13].

Σπόροι που υπάρχουν μέσα σε έναν ώριμο κώνο κυπαρισσιού

Η φαρμακολογική αντιμετώπιση της αλλεργίας στο κυπαρίσσι δεν διαφέρει από αυτή των άλλων εποχιακών αλλεργιών. Η ανοσοθεραπεία έχει χρησιμοποιηθεί, αρχικά με υποδόριες ενέσεις, αλλά επί του παρόντος κυρίως μέσω της υπογλώσσιας οδού. Αν και οι κλινικές δοκιμές έχουν συμπεριλάβει μόνο περιορισμένο αριθμό ασθενών, έχει αποδειχθεί αποτελεσματικό και ασφαλές.[14].

Η υποευαισθητοποίηση, χρησιμοποιώντας βελτιωμένα εκχυλίσματα γύρης, συνταγογραφείται όλο και περισσότερο [11].

Εξάλλου, αρχίζουν να εφαρμόζονται μέτρα πρόληψης. Τέτοια μέτρα περιλαμβάνουν την αποφυγή φύτευσης νέων κυπαρισσιών, ειδικά κοντά σε κέντρα ανθρώπινων πληθυσμών, το κόψιμο των φρακτών κυπαρισσιών πριν από την εποχή της επικονίασης και τη γεωπονική έρευνα για υποαλλεργικά δέντρα. Συνολικά, τέτοιες νέες εξελίξεις στην αλλεργία στα κυπαρίσσια αξίζουν μια επικαιροποιημένη ανασκόπηση[11].

Σχέση της αλλεργίας προς το κυπαρίσσι και το ροδάκινο

Το ροδάκινο είναι ένας συνηθισμένος παράγοντας που προκαλεί τροφικές αλλεργικές αντιδράσεις. Άμεσες αντιδράσεις τροφικής αλλεργίας που προκαλούνται από το ροδάκινο μπορεί να εμφανιστούν ως καλοήθη σύνδρομα τροφής-γύρης (τροφική αλλεργία+ αλλεργία σε γύρη), που οφείλονται συνήθως σε διασταυρούμενη αντιδραστικότητα PR-10 που σχετίζεται με την γύρη της σημύδας και δυνητικά σοβαρής πρωτοπαθών τροφικών αλλεργιών, που κυρίως σχετίζονται με   nsLTP Pru p 3[15] [nsLTP =Nonspecific lipid transfer protein (nsLTPs) Μη ειδική πρωτείνη μεταφοράς λιπιδίου] σε περιοχές της Μεσογείου. Οι nsLTPs είναι σημαντικά τροφικά αλλεργιογόνα. Συχνά, οι ασθενείς που είναι αλλεργικοί στην nsLTP του ροδάκινου υποφέρουν από αλλεργία στα φουντούκια[16].

Το σύνδρομο στοματικής αλλεργίας [Oral Allergy Syndrome (OAS)] περιγράφει μια αλλεργική αντίδραση όπου ένα άτομο ευαισθητοποιημένο από αλλεργιογόνα γύρης αναπτύσσει συμπτώματα μετά την κατανάλωση ορισμένων τροφών. Το OAS προκαλείται από διασταυρούμενη αντιδραστικότητα μεταξύ μιας κατηγορίας πρωτεϊνών που υπάρχουν παντού στα φυτά που ονομάζονται πρωτεΐνες κατηγορίας 10 (PR-10) που σχετίζονται με την παθογένεια. Η καλύτερα χαρακτηρισμένη πρωτεΐνη PR-10 είναι η Bet v 1 από γύρη σημύδας και η υποτιθέμενη λειτουργία της είναι η δέσμευση υδρόφοβων υποκαταστατών[17].

Το πρόσφατα περιγραφόμενο αλλεργιογόνο ροδάκινου Pru p 7 έχει κερδίσει την προσοχή ως πιθανός δείκτης σοβαρότητας αλλεργίας στο ροδάκινο. Η ευαισθητοποίηση στο Pru p 7 και στα αλλεργιογόνα ομόλογά του της οικογένειας πρωτεϊνών που ρυθμίζονται από γιββερελλίνη λαμβάνει χώρα σε περιοχές με υψηλή έκθεση σε γύρη δέντρων Κυπαρισσοειδών (Cupressaceae).

Ένας υποτύπος της επικονίασης των Κυπαρισσοειδών  που χαρακτηρίζεται από ευαισθητοποίηση στο αλλεργιογόνο Pru p 7, μπορεί να είναι μια υποκείμενη αιτία σοβαρής αλλεργίας στα ροδάκινα[18].

Διασταυρούμενη αλλεργιογονικότητα των Κυπαρισσοειδών

Μείζον  αλλεργιογόνο των γυρεοκόκκων της Κυπαρίσσου της αειθαλούς ( C. sempervirens ) είναι το Cup s 1. Έχει βρεθεί ότι αυτό το αλλεργιογόνο εμφανίζει ειδική αντιδραστικότητα ανοσοσφαιρίνης (Ig)E 20,9% [23].

Ο Shahali Y και οι συνεργάτες (2012) μελέτησαν  30 ασθενείς ευαισθητοποιημένους στη γύρη κυπαρισσιού. Από αυτούς  το 73,3% (n=22) έδειξε θετική ανταπόκριση IgE στο αλλεργιογόνο Cup s 1 [24].

Ένα άλλο αλλεργιογόνο του κυπαρισσιού  του αειθαλούς  είναι το Cup s 3. Αυτό το αλλεργιογόνο αναγνωρίστηκε με βάση τη διασταυρούμενη αντιδραστικότητα και την ομολογία αλληλουχίας με άλλα αλλεργιογόνα γύρης κυπαρισσιού, παρά το γεγονός ότι παρουσίαζε χαμηλές εκφράσεις πρωτεΐνης. Κατά την προετοιμασία εκχυλισμάτων για διαγνωστικούς σκοπούς λαμβάνονται  υπόψη οι παραλλαγές σε σχέση με την περιεκτικότητα του αλλεργιογόνου Cup s 3 σε γύρες από διάφορες περιοχές[25].

Είναι σημαντικό ότι το αλλεργιογόνο  Cup a 1 από τους γυρεοκόκκους της  Cupressus Arizonica  είναι αναγνωρισμένο  ως γνήσιο αλλεργιογόνικός  δείκτης για ευαισθητοποίηση στη γύρη κυπαρισσιού[26].

Υπάρχει διασταυρούμενη αντιδραστικότητα των γυρεοκόκκων του αειθαλούς κυπαρισσιού, το οποίο μοιράζεται  ομολογία υψηλής αλληλουχίας με συγγενικά είδη, όπως το κυπαρίσσι της Αριζόνας, η άρκευθος και το ιαπωνικό κυπαρίσσι, που ανήκουν στην ίδια οικογένεια Cupressaceae και ο ιαπωνικός κέδρος που ανήκει στην ίδια κατηγορία Pinopsida με το το αειθαλές κυπαρίσσι. Ένα άλλο σημαντικό αλλεργιογόνο από το είδος C. sempervirens , το Cup s 3 έχει αποκαλύψει ότι έχει 95% ομολογία αλληλουχίας και ισχυρή διασταυρούμενη αντιδραστικότητα με την Juniperus ashei (Ashe juniper, mountain cedar),  Jun a 3 (J. ashei). [27].

Σχέση του συνδρόμου στοματικής αλλεργίας με  την Κυπάρισσο την αειθαλή και την  Αριζονική

Η πρωτεΐνη ροδάκινου που ρυθμίζεται από γιββερελλίνη (πεαμακλείνη, peamaclein) έχει πρόσφατα εμφανιστεί ως σχετικό αλλεργιογόνο τροφίμων σε υπερευαίσθητους στη γύρη κυπαρισσιού ασθενείς.  Ο R. Asero και οι συνεργάτες (2021) διερεύνησαν  τη μονοευαισθητοποίηση στην πεαμακλείνη μεταξύ των Ιταλών ασθενών με αλλεργία στη γύρη κυπαρισσιού. Η έρευνα έδειξε ότι η αλλεργία και η ευαισθητοποίηση στην πεαμακλείνη φαίνονται σπάνια στην Ιταλία. Οι περισσότεροι ασθενείς αντέδρασαν  στο ροδάκινο, αν και άλλα φρούτα της οικογένειας των Ροδοειδών (Rosaceae) και αρκετά εσπεριδοειδή μπορεί επίσης να είναι προσβλητικά τρόφιμα. Η γύρη ροδάκινου και κυπαρισσιού πιθανότατα μοιράζονται επίσης αλλεργιογόνα διασταυρούμενης αντίδρασης εκτός από την  πεαμακλείνη[19].

Οι πρωτεΐνες μεταφοράς λιπιδίων (LTP) είναι υπεύθυνες για συστηματικές εκδηλώσεις στην τροφική αλλεργία. Η σχέση τους με την γύρωση (pollinosis) δεν είναι ξεκάθαρη. Ως γύρωση  ορίζεται η εμφάνιση αναπνευστικών συμπτωμάτων (ρινοεπιπεφυκίτιδα ή/και άσθμα) ως αποτέλεσμα της

Κυπάρισσος η Αριζονική (Cupressus arizonica)  σε ανθοφορία. Ο κώνος έχει παραμείνει στο κλαδί από την προηγούμενη χρονιά.

εισπνοής αλλεργιογονικών γυρεοκόκκων, προς τους οποίους  το άτομο είναι ευαισθητοποιημένο [20]. Πολλοί ασθενείς αλλεργικοί σε πολλαπλές τροφές που περιέχουν LTP παρουσιάζουν γύρωση λόγω ευαισθησίας τους προς τα αλλεργιογόνα της Cupressus arizonica.

Ο Sánchez-López J και οι συνεργάτες (2011) επέλεξαν  6 ασθενείς με γύρωση στο κυπαρίσσι και τροφική αλλεργία  στο ροδάκινο. Πραγματοποιήσαν ενδοεπιδερμικές δοκιμασίες νυγμού [Skin prick tests (SPT)] για εκχυλίσματα αλλεργιογόνων αγρωστωδών,  κυπαρισσιού, περδικακιού (ελξίνης) , πλατάνους και ελιάς  και φυτικών τροφών (φουντούκι, ακτινίδιο, φλούδα ροδάκινου, καλαμπόκι, σιτάρι, φιστίκι, μαρούλι, μήλο, μουστάρδα και πεπόνι ). Οι in vitro δοκιμές περιελάμβαναν την ανίχνευση της ειδικής ανοσοσφαιρίνης (Ig) E για την  Cypressus arizonica και LTP ροδάκινου (Pru p 3), αναστολή ενζυμικού αλλεργιοροφητικού τεστ (EAST), ανοσοαποτύπωμα, , αναστολή ανοσοαποτυπώματος και ανοσοκυτταροχημικές τεχνικές για την ανίχνευση LTP τύπου Pru p 3 σε γυρεόκοκκοι κυπαρισσιού.

Βρέθηκε ότι το SPT ήταν θετικό για C. arizonica, ροδάκινο, μαρούλι, μουστάρδα και φουντούκι σε όλους τους ασθενείς. Η ειδική IgE για την C. arizonica και Pru p 3 ήταν θετική σε όλους εκτός από 1 ασθενή, του οποίου η Pru p 3 IgE ήταν αρνητική. Το ανοσοαποτύπωμα υπό μη αναγωγικές συνθήκες με εκχύλισμα C. arizonica και ορούς ασθενών έδειξε μια ζώνη στα 14-15 kDa που ανεστάλη από το Pru p 3. Το Pru p 3 ανέστειλε εν μέρει το εκχύλισμα γύρης C arizonica στην αναστολή EAST. Το Pru p 3-όπως LTP εντοπίστηκε στο κυτταρόπλασμα και τα τοιχώματα των κόκκων γύρης C arizonica.Από αυτή την έρευνα προέκυψε το συμπέρασμα ότι:  Ένα αλλεργιογόνο 15-kDa στη γύρη της C. arizonica βρέθηκε σε μια ομάδα ασθενών που παρουσίαζαν αλλεργία στο ροδάκινο και αναπνευστικά συμπτώματα στο κυπαρίσσι. Οι δοκιμές in vitro και οι ανοσοκυτταροχημικές τεχνικές δείχνουν ότι αυτή η πρωτεΐνη είναι LTP[21].

Βιβλιογραφική Τεκμηρίωση

1.D Charpin, M Calleja, C Pichot, V Penel, B Hugues, P Poncet. [Cypress pollen allergy] Rev Mal Respir. 2013 Dec;30(10):868-78.

2.Π. Γ. Γενναδίου. Λεξικόν Φυτολογικόν. Αθήναι 1914

3.Italian Association of Aerobiology. An epidemiological survey of Cupressaceae pollenosis in Italy. J Investig Allergol Clin Immunol. 2002;12(4):287-92.

4.Italian Association of Aerobiology. An epidemiological survey of Cupressaceae pollenosis in Italy. J Investig Allergol Clin Immunol. 2002;12(4):287-92.

5.Mari, A. et al: Specific IgE in Cupressus sempervirens (Cup s) pollen Allergy. Comparison of six methods. Abstracts of XV International Congress and Annual Meeting of EAACI, June 26 – July 1, 1994, Stockholm, Sweden, Hogrefe and Huber Pub.  p. 502.

6.Maguchi S, Fukuda S. Taxus cuspidata (Japanese yew) pollen nasal allergy. Auris Nasus Larynx. 2001 May;28 Suppl:S43-7

7.Carlson G, Coop C. Pollen food allergy syndrome (PFAS): A review of current available literature. Ann Allergy Asthma Immunol. 2019 Oct;123(4):359-365.

8.D Caimmi, R Raschetti, P Pons, H Dhivert-Donnadieu, P J Bousquet, J Bousquet, P Demoly. Epidemiology of cypress pollen allergy in Montpellier. J Investig Allergol Clin Immunol. 2012;22(4):280-5.

9.Jun Tanaka, Yuma Fukutomi, Yoshiki Shiraishi, Asako Kitahara, Tsuyoshi Oguma, Yuto Hamada, Kentaro Watai, Tadashi Nagai, Masami Taniguchi, Koichiro Asano. Prevalence of inhaled allergen-specific IgE antibody positivity in the healthy Japanese population. Allergol Int. 2022 Jan;71(1):117-124.

10.A Z Sin, R Ersoy, O Gulbahar, O Ardeniz, N M Gokmen, A Kokuludag. Prevalence of cypress pollen sensitization and its clinical importance in Izmir, Turkey, with cypress allergy assessed by nasal provocation. J Investig Allergol Clin Immunol. 2008;18(1):46-51.

11.Charpin D, Calleja M, Lahoz C, Pichot C, Waisel Y. Allergy to cypress pollen.Allergy. 2005 Mar;60(3):293-301.

12.Castillo Marchuet MJ, Luengo O, Cardona V. Cypress Pollen Allergy in a Mediterranean Area. J Investig Allergol Clin Immunol 2020; Vol. 30(1): 67-69

13.Sposato B, Liccardi G, Russo M, Folletti I, Siracusa A, Scichilone N, Ventura MT, Rolla G, Raie A, Milanese M, Pio R, Pio A, Scala R, Pareo C, Micucci C, Micheletto C, Billeri L, Musarra A, Cavaliere C, Agolli G, Masieri S, Scalese M, Capitani D. Cypress pollen: an unexpected major sensitizing agent in different regions of Italy. J Investig Allergol Clin Immunol. 2014;24(1):23-8.

14.Charpin D, Pichot C, Belmonte J, Sutra JP, Zidkova J, Chanez P, Shahali Y, Sénéchal H, Poncet P. Cypress Pollinosis: from Tree to Clinic.Clin Rev Allergy Immunol. 2019 Apr;56(2):174-195.

15.Pru p 7 sensitization is a predominant cause of severe, cypress pollen-associated peach allergy.Klingebiel C, Chantran Y, Arif-Lusson R, Ehrenberg AE, Östling J, Poisson A, Liabeuf V, Agabriel C, Birnbaum J, Porri F, Sarrat A, Apoil PA, Vivinus M, Garnier L, Chiriac AM, Caimmi DP, Bourrain JL, Demoly P, Guez S, Boralevi F, Lovato B, Palussière C, Leroy S, Bourrier T, Giovannini-Chami L, Gouitaa M, Aferiat-Derome A, Charpin D, Sofalvi T, Cabon-Boudard I, Massabie-Bouchat YP, Hofmann B, Bonardel N, Dron-Gonzalvez M, Sterling B, Carsin A, Vivinus S, Poitevin B, Nicolau L, Liautard G, Soler C, Mezouar S, Annesi-Maesano I, Mège JL, Lidholm J, Vitte J; ANAFORCAL and AllergoBioNet Networks.Clin Exp Allergy. 2019 Apr;49(4):526-536

16.V Schulten 1, B Nagl, E Scala, M L Bernardi, A Mari, M A Ciardiello, I Lauer, S Scheurer, P Briza, A Jürets, F Ferreira, B Jahn-Schmid, G F Fischer, B Bohle.Pru p 3, the nonspecific lipid transfer protein from peach, dominates the immune response to its homolog in hazelnut. Allergy. 2011 Aug;66(8):1005-13.

17.Jane K McBride, Hsiaopo Cheng, Soheila J Maleki, Barry K Hurlburt.  Purification and Characterization of Pathogenesis Related Class 10 Panallergens. Foods. 2019 Nov 22;8(12):609.

Klingebiel C, Chantran Y, Arif-Lusson R, Ehrenberg AE, Östling J, Poisson A, Liabeuf V, Agabriel C, Birnbaum J, Porri F, Sarrat A, Apoil PA, Vivinus M, Garnier L, Chiriac AM, Caimmi DP, Bourrain JL, Demoly P, Guez S, Boralevi F, Lovato B, Palussière C, Leroy S, Bourrier T, Giovannini-Chami L, Gouitaa M, Aferiat-Derome A, Charpin D, Sofalvi T, Cabon-Boudard I, Massabie-Bouchat YP, Hofmann B, Bonardel N, Dron-Gonzalvez M, Sterling B, Carsin A, Vivinus S, Poitevin B, Nicolau L, Liautard G, Soler C, Mezouar S, Annesi-Maesano I, Mège JL, Lidholm J, Vitte J; ANAFORCAL and AllergoBioNet Networks. Pru p 7 sensitization is a predominant cause of severe, cypress pollen-associated peach allergy. Clin Exp Allergy. 2019 Apr;49(4):526-536.

19.Asero R, Abbadessa S, Aruanno A, Barilaro G, Barzaghi C, Bignardi D, Bilò MB, Borro M, Bresciani M, Busa M, Buzzulini F, Cavaliere C, Cecchi L, Ciccarelli A, Cortellini G, Cucinelli F, Deleonardi G, Emiliani F, Farsi A, Ferrarini E, Franchini M, Ingrassia A, Lippolis D, Losappio L, Marra AM, Martini M, Masieri S, Mauro M, Mazzolini M, Muratore L, Murzilli F, Nucera E, Pastorello EA, Pinter E, Polillo BR, Pravettoni V, Quercia O, Rizzi A, Russello M, Sacerdoti C, Scala E, Scala G, Scarpa A, Schroeder J, Uasuf CG, Villalta D, Yang B, Mistrello G, Amato S, Lidholm J. Sensitization to Gibberellin-Regulated Protein (Peamaclein) Among Italian Cypress Pollen-Sensitized Patients. J Investig Allergol Clin Immunol. 2021 Feb 21;32(1):40-47.

20.J Bartra, J Sastre, A del Cuvillo, J Montoro, I Jáuregui, I Dávila, M Ferrer, J Mullol, A Valero. From pollinosis to digestive allergy. J Investig Allergol Clin Immunol. 2009:19 Suppl 1:3-10.

21.Sánchez-López J, Asturias JA, Enrique E, Suárez-Cervera M, Bartra J.Cupressus arizonica pollen: a new pollen involved in the lipid transfer protein syndrome? J Investig Allergol Clin Immunol. 2011;21(7):522-6.

22.Gioulekas D, Papakosta D, Damialis A, Spieksma F, Giouleka P, Patakas D. Allergenic pollen records (15 years) and sensitization in patients with respiratory allergy in Thessaloniki, Greece. Allergy. 2004;59(2):174-84.

23.A Multicenter Study of Sensitization Profiles in an Allergic Pediatric Population in an Area With High Allergen Exposure. J Investig Allergol Clin Immunol. 2013;23(5):337-44.

24.Shahali Y, Sutra JP, Haddad I, Vinh J, Guilloux L, Peltre G, et al. Proteomics of cypress pollen allergens using double and triple one‐dimensional electrophoresis. Electrophoresis. 2012;33(3):462-9.

25.Togawa A, Panzani R, Garza M, Goldblum R, Midoro-Horiuti T. Isolation and characterization of the major allergen from Italian cypress (Cupressus sempervirens) pollen. Journal of Allergy and Clinical Immunology. 2004;113(2):S300.

26.Tuppo L, Alessandri C, Giangrieco I, Ciancamerla M, Rafaiani C, Tamburrini M, et al. Isolation of cypress gibberellin-regulated protein: Analysis of its structural features and IgE binding competition with homologous allergens. Mol Immunol. 2019;114:189-95.

27.Togawa A, Panzani R, Garza M, Goldblum R, Midoro-Horiuti T. Isolation and characterization of the major allergen from Italian cypress (Cupressus sempervirens) pollen. Journal of Allergy and Clinical Immunology. 2004;113(2):S300.

28.Feliu A, Gonzalez-de-Olano D, Gonzalez E, Rodriguez B, Ruiz-Hornillos J, Jimeno L, et al.

29,Gonzalez E, Villalba M, Rodriguez R. Allergenic cross‐reactivity of olive pollen. Allergy. 2000;55(7):658-63.