Συγγραφείς: Δρ Δημήτριος Ν. Γκέλης (MD, ORL, DDS, PhD), και Αικατερίνη Γκέλη (MD, Radiologist)
Η μετφορμίνη είναι ένας υπογλυκαιμικός παράγοντας της κατηγορίας των διγουανιδίων, που λαμβάνεται από το στόμα. Χορηγείται για τη μείωση των συγκεντρώσεων γλυκόζης στο αίμα σε ασθενείς με μη ινσουλινοεξαρτώμενο σακχαρώδη διαβήτη (ΜΙΝΕΔ).
Η μετφορμίνη μειώνει τα επίπεδα γλυκόζης στο αίμα κυρίως, μειώνοντας την παραγωγή γλυκόζης στο ήπαρ και βελτιώνοντας την ευαισθησία των περιφερειακών ιστών στην ινσουλίνη, αυξάνοντας την περιφερική πρόσληψη και χρήση γλυκόζης[1].
Η μετφορμίνη βελτιώνει την ευαισθησία στην ινσουλίνη και έτσι μειώνει την αντίσταση στην ινσουλίνη που επικρατεί στον ΜΙΝΕΔ. Η αποτελεσματικότητα του γλυκαιμικού ελέγχου που επιτυγχάνεται με τη μετφορμίνη είναι παρόμοια με αυτή που επιτυγχάνεται με τις σουλφονυλουρίες, αν και οι τρόποι δράσης τους διαφέρουν. Η μετφορμίνη μπορεί να χρησιμοποιηθεί, είτε ως αρχική θεραπεία, είτε ως πρόσθετο φάρμακο, όταν η θεραπεία με σουλφονυλουρία από μόνη της είναι ανεπαρκής[2].
Η μετφορμίνη επηρεάζει το προσδόκιμο ζωής;
Η μετφορμίνη είναι ένα φάρμακο πρώτης γραμμής που χρησιμοποιείται για τη θεραπεία του διαβήτη τύπου II (T2D) [1]. Εκτός από τον κύριο σκοπό της στη θεραπεία του διαβήτη, η μετφορμίνη έχει συσχετιστεί σε μεγάλο βαθμό με οφέλη, τόσο για τη συνολική διάρκεια ζωής, όσο και για την υγιή διάρκεια ζωής[1, 3, 4].
Ποιες είναι οι συνηθέστερες παρενέργειες της μετφορμίνης;
Οι συνηθέστερες παρενέργειες της μετφορμίνης είναι η διάρροια, ναυτία, δυσφορία στο στομάχι. Αν και σπανίως, η χρήση μετφορμίνης μπορεί να προκαλέσει υπογλυκαιμία σε άτομα που δεν τρώγουν αρκετά, όταν πίνουν οινοπνευματώδη ή όταν παίρνουν ταυτόχρονα και άλλα υπογλυκαιμικά φάρμακα[5].
Μπορεί η μακροχρόνια χρήση μετφορμίνης να προκαλέσει βλάβη στα νεφρά;
Η μετφορμίνη δεν προκαλεί νεφρική βλάβη . Τα νεφρά επεξεργάζονται και απομακρύνουν το φάρμακο από το σύστημά σας μέσω των ούρων σας. Εάν τα νεφρά σας δεν λειτουργούν σωστά, υπάρχει ανησυχία ότι η μετφορμίνη μπορεί να συσσωρευτεί στο σύστημά σας και να προκαλέσει μια κατάσταση που ονομάζεται γαλακτική οξέωση.
Η χρήση μετφορμίνης αντενδείκνυται σε άνδρες και γυναίκες με συγκεντρώσεις κρεατινίνης ορού 1,5 mg/dL ή υψηλότερες και 1,4 mg/dL ή υψηλότερες , αντίστοιχα, λόγω του κινδύνου της απειλητικής για τη ζωή επιπλοκής, της γαλακτικής οξέωσης.
Σε ποιο επίπεδο κρεατινίνης πρέπει να διακόπτεται η μετφορμίνη;
Για αρκετές δεκαετίες, ένας από τους σημαντικότερους περιορισμούς που επέβαλαν οι ρυθμιστικές αρχές στη χρήση της μετφορμίνης αφορούσε τη νεφρική λειτουργία, για την οποία καθορίστηκε ένα όριο κρεατινίνης στα 1,5 mg/dL ή υψηλότερες και 1,4 mg/dL ή υψηλότερες , αντίστοιχα, λόγω του κινδύνου της απειλητικής για τη ζωή επιπλοκής, της γαλακτικής οξέωσης[6].
Αρκεί η μέτρηση της κρεατινίνης για την εκτίμηση της νεφρικής λειτουργίας;
Για το αν μπορεί ένα άτομο να χρησιμοποιήσει τη μετφορμίνη, δεν αρκεί μόνον η εργαστηριακή μέτρηση της κρεατινίνης. Καλύτερη εκτίμηση της νεφρικής λειτουργίας επιτυγχάνεται μετρώντας την εξίσωση εκτίμησης του ρυθμού σπειραματικής διήθησης.
[i.e., glomerular filtration rate estimating equation (eGFR)]. Αυτή η πρόσθετη εξέταση με την συγκέντρωση κρεατινίνης του αίματος, ο ρυθμός σπειραματικής διήθησης λαμβάνονται υπ΄όψη επιπρόσθετες παράμετροι που είναι σημαντικοί, όπως η ηλικία, το γένος, η φυλή και το βάρος του ασθενούς[7].
Τι είναι ένα επικίνδυνα υψηλό επίπεδο κρεατινίνης;
Τα επίπεδα κρεατινίνης στο αίμα διατηρούνται εντός των φυσιολογικών ορίων από τα νεφρά. Τα κοινά όρια αναφοράς για την κρεατινίνη ορού καθορίζονται από ειδικούς γιατρούς σε χιλιοστόγραμμα ανά δεκατόλιτρο (mg/dL) και μικρογραμμομόρια ανά λίτρο (mol/L).
Για την κρεατινίνη ορού, το τυπικό εύρος αναφοράς είναι:
- Ενήλικος άνδρας:60 έως 110 micromol/L (0,6 έως 1,2 mg/dL).
- Ενήλικες γυναίκες: 45 έως 90 micromol/L (0,5 έως 1,1 mg/dL).
Ωστόσο, πρέπει να σημειωθεί ότι αυτά τα εύρη μπορεί να ποικίλλουν ανάλογα με διάφορους παράγοντες, όπως η ηλικία, το φύλο και η μυϊκή μάζα.
Τα επίπεδα κρεατινίνης πάνω από 1,3 mg/dL θεωρούνται υψηλά. Ωστόσο, τιμές κρεατινίνης πάνω από 5,0 mg/dL στους ενήλικες και 2,0 mg/dL στα βρέφη θεωρούνται ασυνήθιστα υψηλές και υποδηλώνουν σοβαρή νεφρική διαταραχή.
Μπορεί ο διαβήτης να αυξήσει την κρεατινίνη;
΄Eνα σημαντικό ποσοστό ασθενών με διαβήτη βρέθηκε ότι είχαν διπλασιασμό της κρεατινίνης του ορού μέσα σε λιγότερο από πέντε χρόνια. Ο διπλασιασμός της κρεατινίνης ορού χρησιμοποιείται συχνά ως δείκτης για την επιδείνωση της νεφρικής λειτουργίας σε νεφρολογικές δοκιμασίες[8].
Μπορεί να κατέβουν τα επίπεδα της μετφορμίνης στο αίμα με κατάλληλη διατροφή;
Μια υγιεινή διατροφή μπορεί να βοηθήσει στη μείωση των επιπέδων κρεατινίνης και πρέπει να αποφεύγουμε τρόφιμα όπως κόκκινο κρέας, αλμυρά γεύματα, λευκό ψωμί, επεξεργασμένα τρόφιμα, ζαχαρούχα τρόφιμα, καφεΐνη, κονσερβοποιημένα λαχανικά και τρόφιμα που μπορεί να περιέχουν υψηλές ποσότητες πρωτεΐνης εάν διαγνωστεί με υψηλή επίπεδα κρεατινίνης στο αίμα. Επιλέξτε μέτρια πρόσληψη πρωτεΐνης και επιλέξτε πηγές πρωτεΐνης υψηλής ποιότητας, όπως άπαχο κρέας, πουλερικά, ψάρια και φυτικές πρωτεΐνες όπως όσπρια και τόφου.
Οι αλλαγές στον τρόπο ζωής και η διατροφική παρέμβαση, συμπεριλαμβανομένης της χρήσης προβιοτικών, μπορούν να ρυθμίσουν τη δυσβίωση του μικροβιώματος του εντέρου και να συμβάλουν στη διαχείριση του σακχαρώδη διαβήτη τύπου 2[9].
Κόψτε το κάπνισμα και περιορίστε την κατανάλωση αλκοόλ: Το κάπνισμα και η υπερβολική κατανάλωση αλκοόλ έχουν αρνητικό αντίκτυπο στα νεφρά.
Διαχειριστείτε το άγχος: Το χρόνιο στρες μπορεί να έχει αντίκτυπο στη νεφρική λειτουργία καθώς και στη γενική υγεία. Εφαρμόστε στρατηγικές μείωσης του στρες, συμπεριλαμβανομένων ασκήσεων βαθιάς αναπνοής, διαλογισμού ή άλλων δραστηριοτήτων για τη διαχείριση του στρες.
Μπορεί το πόσιμο νερό να μειώσει την κρεατινίνη;
H λογική ημερήσια κατανάλωση νερού είναι νεφροπροστατευτική. Η κατανάλωση πολύ νερού λίγο πριν από την εξέταση αίματος μπορεί να μειώσει προσωρινά τα επίπεδα κρεατινίνης . Η κατανάλωση περισσότερου νερού θα μπορούσε να μειώσει τα επίπεδα κρεατινίνης ορού, αλλά δεν αλλάζει τη λειτουργία των νεφρών. Ο εξαναγκασμός της υπερβολικής πρόσληψης νερού δεν είναι καλή ιδέα. Προτείνεται να πίνετε νερό με βάση τη δίψα και μην ενυδατώνεστε υπερβολικά[10].
Πότε πρέπει να σταματήσω να παίρνω μετφορμίνη;
- Όταν η A1C (γλυκοζυλιωμένη αιμοσφαιρίνη) σας είναι μικρότερο από 6,5% για 6 μήνες ή περισσότερο.
- ‘Όταν η πρωινή σας γλυκόζη αίματος νηστείας είναι κάτω από 130 mg/dL.
- Το επίπεδο γλυκόζης στο αίμα σας τυχαία ή μετά από ένα γεύμα είναι κάτω από 180 mg/dL.
- Για αρκετές δεκαετίες, ένας από τους σημαντικότερους περιορισμούς που επέβαλαν οι ρυθμιστικές αρχές στη χρήση της μετφορμίνης αφορούσε τη νεφρική λειτουργία, για την οποία καθορίστηκε ένα όριο κρεατινίνης στα 1,4 mg/dL για τις γυναίκες και 1,5 mg/dL για τους άνδρες, ώστε να αντενδείκνυται η χρήση της[11].
Κάθε πότε πρέπει να ελέγχεται εργαστηριακά η συμπεριφορά των αντιδιαβητικών φαρμάκων;
Η παρακολούθηση για οποιοδήποτε από του στόματος χορηγούμενο αντιδιαβητικό παράγοντα περιλαμβάνει την εργαστηριακή εξέταση της γλυκόζης αίματος νηστείας, τη μεταγευματική γλυκόζη αίματος και την αιμοσφαιρίνη A1C (HbA1c), (γλυκοζυλιωμένη αιμοσφαιρίνη), επίπεδα ινσουλίνης κάθε 3 έως 6 μήνες . Η έλλειψη της βιταμίνης Β12 μπορεί μερικές φορές να εμφανιστεί με μακροχρόνια χρήση μετφορμίνης. Τα άτομα που παίρνουν χρονίως μετφορμίνη πρέπει τρεις φορές το χρόνο να μετρούν τα επίπεδα της βιταμίνης Β12 στον ορό του αίματός τους[12]. Αν η μέτρηση δείξει έλλειψη βιταμίνης B12 συνιστάται η καθημερινή λήψη 8-16 υπογλώσσιων σταγόνων του συμπληρώματος διατροφής Dr Gelis Safe vitamin B12. Οι σταγόνες παραμένουν κάτω από τη γλώσσα για 10 δευτερόλεπτα και καταπίνονται. Έτσι οι ασθενείς αποφεύγουν τις επώδυνες ενδομυϊκές ενέσεις βιταμίνης Β12.Βλέπε: pharmagel.gr και vitamin b12.gr
Ποιες είναι οι μακροπρόθεσμες παρενέργειες της λήψης μετφορμίνης;
Η λήψη μετφορμίνης μπορεί να προκαλέσει έλλειψη βιταμίνης Β12, εάν τη λαμβάνετε για μεγάλο χρονικό διάστημα. Αυτό μπορεί να σας κάνει να αισθάνεστε πολύ κουρασμένοι, με δύσπνοια και τάση για λιποθυμία, οπότε ο γιατρός σας μπορεί να ελέγξει τα επίπεδα βιταμίνης Β12 στο αίμα σας[13].
Διατηρείται μόνιμα υψηλή η κρεατινίνη;
Τα υψηλά επίπεδα κρεατινίνης μπορεί να είναι ένα σημάδι για να εστιάσετε στην υγεία των νεφρών σας. Ενώ η μόνιμη νεφρική βλάβη δεν μπορεί να αναστραφεί , η προσεκτική διαχείριση μπορεί να βοηθήσει στην επιβράδυνση της εξέλιξης οποιασδήποτε περαιτέρω νεφρικής βλάβης.
Πώς μπορώ να μειώσω την κρεατινίνη στον ορό του αίματός μου;
- Πίνετε κάθε μία ώρα ένα μικρό ποτήρι νερό, όσο χρονικό διάστημα δεν κοιμάσθε. Υπολογίστε ότι πρέπει να πίνονται ημερησίως δύο με τρία λίτρα νερό.
- Δίαιτα χαμηλής περιεκτικότητας σε νάτριο
- Διατηρήστε τη φυσιολογική αρτηριακή πίεση
- Διατηρήστε ένα υγιές σωματικό βάρος
- Εφαρμόστε μέτρα που αποτρέπουν την εκδήλωση διαβήτη, ή αν έχετε διαβήτη εφαρμόστε τις οδηγίες του γιατρού σας (καθημερινή σωματική άσκηση, π.χ κανονικό βάδισμα για 30 λεπτά κάθε μέρα).
- Εφαρμόστε υγιεινή νεφροπροστατευτική διατροφή. Αποφύγετε τροφές με υψηλή περιεκτικότητα σε πρωτεΐνες, όπως: Κόκκινο κρέας, γαλακτοκομικά προϊόντα, αυγά.
- Αποφεύγετε τη ζάχαρη και τα γλυκά. Τρώτε μικρή ποσότητα πιτυρούχου ψωμιού.
Οι τροποποιημένες βραχυπρόθεσμες διαιτητικές παρεμβάσεις με πλιγούρι βρώμης είναι ένα αποτελεσματικό και οικονομικό εργαλείο στη θεραπεία ασθενών που πάσχουν από κακώς ελεγχόμενο διαβήτη τύπου 2[14].
Μπορεί η κουρκουμίνη να μειώσει την ανεβασμένη κρεατινίνη;
Η κουρκουμίνη είναι ένα βιοδραστικό συστατικό που βρίσκεται βρίσκεται στον κουρκουμά και του προσδίδει το χαρακτηριστικό πορτοκαλοκίτρινο χρώμα του. Ο κουρκουμάς είναι η σκόνη της αποξηραμένης ρίζας του φυτού κουρκουμάς (Curcuma longa). Η κουρκουμίνη εμφανίζει αρκετές φυσιολογικές και φαρμακολογικές ιδιότητες, όπως αντιοξειδωτικές, αντιφλεγμονώδεις, αντικαρκινικές, νευροπροστατευτικές και αντιδιαβητικές. Η αναζήτηση σε βάσεις δεδομένων για τη δράση της κουρκουμίνης που έκαναν ο Marton L. T. και οι συνεργάτες (2021) στο PUBMED και το EMBASE έδειξαν ότι η αντιδιαβητική δράση της κουρκουμίνης μπορεί να οφείλεται στην ικανότητά της να καταστέλλει το οξειδωτικό στρες και τη φλεγμονώδη διαδικασία. Επίσης, μειώνει σημαντικά τη γλυκόζη αίματος νηστείας, τη γλυκοζυλιωμένη αιμοσφαιρίνη και τον δείκτη μάζας σώματος. Η νανοκουρκουμίνη σχετίζεται επίσης με σημαντική μείωση των τριγλυκεριδίων, της VLDL-c, της ολικής χοληστερόλης, της LDL-c, της HDL-c, της αντιδραστικής πρωτεΐνης C ορού και της μηλοναλδεΰδης του πλάσματος. Επομένως, μπορεί να ληφθεί υπόψη η κουρκουμίνη στη θεραπευτική προσέγγιση ασθενών με σακχαρώδη διαβήτη[15].
Η χορήγηση κουρκουμίνης έχει θετική επίδραση στα επίπεδα κρεατινίνης και στην ουρία του αίματος στον ορό, όταν χορηγείται για > 8 εβδομάδες σε ασθενείς με φλεγμονώδεις νόσους[16].
Mορφή νανοκουρκουμίνης είναι η μικκυλιακή κουρκουμίνη ΝovasolCurcumin, που κυκλοφορεί στην Ελλάδα ως συμπλήρωμα διατροφής με την ονομασία Curcugkel. Το Curcugkel έχει απορροφητικότητα από το έντερο και βιοδιαθεσιμότητα 18.500% μεγαλύτερη από την απλή σκόνη κουρκουμίνης ή μια κάψουλα Curcugkel ισοδυναμεί με 16 κάψουλες απλής σκόνης κουρκουμίνης. Βλέπε: pharmagel.gr και curcumin.gr
Βιβλιογραφική Τεκμηρίωση
1.Bailey CJ, Turner RC. μετφορμίνη. N Engl J Med. 1996, 334(9):574–579.
2.American Diabetes Association. 8. Pharmacologic Approaches to Glycemic Treatment. Diabetes Care. 2017;40:S64–s74.
3.Romero R, Erez O, Hüttemann M, et al. Metformin, the aspirin of the 21st century: its role in gestational diabetes mellitus, prevention of preeclampsia and cancer, and the promotion of longevity. Am J Obstet Gynecol. 2017;217(3):282–302.
4.López-Otín C, Galluzzi L, Freije JMP, Madeo F, Kroemer G. Metabolic control of longevity. Cell. 2016;166(4):802–821.
5.U.S. Food and Drug Administration (FDA). FDA revises warnings regarding use of the diabetes medicine metformin in certain patients with reduced kidney function. Safety Announcement [4-8-2016].
6.Wei-Hao Hsu, Pi-Jung Hsiao, Pi-Chen Lin, Szu-Chia Chen, Mei-Yueh Lee, and Shyi-Jang Shin.Effect of metformin on kidney function in patients with type 2 diabetes mellitus and moderate chronic kidney disease. Oncotarget. 2018 Jan 12; 9(4): 5416–5423.
7.U.S. Food and Drug Administration (FDA). FDA revises warnings regarding use of the diabetes medicine metformin in certain patients with reduced kidney function. Safety Announcement [4-8-2016].
8.H J Lambers Heerspink, V Perkovic, D de Zeeuw. Is doubling of serum creatinine a valid clinical ‘hard’ endpoint in clinical nephrology trials? Nephron Clin Pract. 2011;119(3):c195-9; discussion c199.
9.Memon H, Abdulla F, Reljic T, Alnuaimi S, Serdarevic F, Asimi ZV, Kumar A, Semiz S. 9.Effects of combined treatment of probiotics and metformin in management of type 2 diabetes: A systematic review and meta-analysis. Diabetes Res Clin Pract. 2023 Aug;202:110806.
10.Jong Ah Lo, Jin Sun Kim, Min Jee Jo, Eun Jung Cho, Shin Young Ahn, Gang Jee Ko, Young Joo Kwon, and Ji Eun Kim. Impact of water consumption on renal function in the general population: a cross-sectional analysis of KNHANES data (2008–2017). Clin Exp Nephrol. 2021; 25(4): 376–384.
11.American Diabetes Association. 9. Pharmacologic approaches to glycemic treatment: standards of medical care in diabetes-2019. Diabetes Care. 2019;42(Suppl 1):S90–S102.
12.Infante M, Leoni M, Caprio M, Fabbri A. Long-term metformin therapy and vitamin B12 deficiency: An association to bear in mind. .World J Diabetes. 2021 Jul 15;12(7):916-931
13.Infante M, Leoni M, Caprio M, Fabbri A.Long-term metformin therapy and vitamin B12 deficiency: An association to bear in mind. World J Diabetes. 2021 Jul 15;12(7):916-931
14.Storz MA, Küster O.. Hypocaloric, plant-based oatmeal interventions in the treatment of poorly-controlled type 2 diabetes: A review. Nutr Health. 2019 Dec;25(4):281-290.
15.Marton LT, Pescinini-E-Salzedas LM, Camargo MEC, Barbalho SM, Haber JFDS, Sinatora RV, Detregiachi CRP, Girio RJS, Buchaim DV, Cincotto Dos Santos Bueno P. The Effects of Curcumin on Diabetes Mellitus: A Systematic Review.Front Endocrinol (Lausanne). 2021 May 3;12:669448.
16.Mehdi Sadeghian, Sepideh Rahmani, Arash Jafarieh, Tannaz Jamialahmadi, Amirhossein Sahebkar. The effect of curcumin supplementation on renal function: A systematic and meta-analysis of randomized controlled trials. Journal of Functional Foods. Volume 100, January 2023, 105396
Δρ Δημήτριος Γκέλης ΜD, ORL, DDS, PhD
Δρ Δημήτριος Ν. Γκέλης (MD, ORL, DDS, PhD)
Ιατρός, Ωτορινολαρυγγολόγος, Οδοντίατρος, Διδάκτωρ της Ιατρικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών, Ιατρικός Ερευνητής και Συγγραφέας
ΙΔΙΑΙΤΕΡΑ ΕΝΔΙΑΦΕΡΟΝΤΑ: Ιατρική Έρευνα, Συμπληρωματική Ιατρική
Διεύθυνση: ΦΛΑΜΠΟΥΡΟ ΛΟΥΤΡΑΚΙΟΥ ΚΟΡΙΝΘΙΑΣ
Τηλ: 6944280764, Email: pharmage@otenet.gr
www.gelis.gr, www.pharmagel.gr , www.orlpedia.gr , www.allergopedia.gr, d3gkelin.gr, www.vitaminb12.gr, www.zinc.gr, www.curcumin.gr
Αικατερίνη Γκέλη
Αικατερίνη ΓκέληΕχει ιδιαίτερο ενδιαφέρον στη διαγνωστική με υπερήχους, κλασσική ακτινολογία παίδων και ενηλίκων, γναθοπροσωπική ακτινολογία, περιβαλλοντική ιατρική, ιατρική διατροφολογία, συμπληρωματική ιατρική.
Την ευθύνη της διάγνωσης, θεραπείας και πρόληψης των ασθενειών τις έχει μόνον ο θεράπων ιατρός του κάθε ασθενούς, αφού πρώτα κάνει προσεκτικά ακριβή διάγνωση.
Γιαυτό συνιστάται η αποφυγή της αυθαίρετης εφαρμογής ιατρικών πληροφοριών από μη ιατρούς. Τα συμπληρώματα διατροφής δεν είναι φάρμακα, αλλά μπορεί να χορηγούνται συμπληρωματικά, χωρίς να παραιτούνται οι ασθενείς από τις αποδεκτές υπό της ιατρικής επιστήμης θεραπείες ή θεραπευτικές τεχνικές και μεθόδους, που γίνονται, όταν χρειάζονται, υπό ιατρική καθοδήγηση, παρακολούθηση και ευθύνη. Οι παρατιθέμενες διαφημίσεις εξυπηρετούν της δαπάνες συντήρησης της παρούσας ιστοσελίδας Το παρόν άρθρο προστατεύεται από το Νόμο 2121/1993 και 4481/2017 για την πνευματική ιδιοκτησία. Η ολική ή μερική αντιγραφή του παρόντος επιστημονικού άρθρου χωρίς τη γραπτή έγκριση του Δρ Δημητρίου Ν. Γκέλη θεωρείται κλοπή πνευματικής ιδιοκτησίας και διώκεται βάσει της νομοθεσίας.