Δρ Δημήτριος Ν. Γκέλης (MD, ORL, DDS, PhD), Aικατερίνη Γκέλη (ΜD, Radiologist)
Υπάρχουν άτομα που, ενώ τα δόντια τους έχουν αρχίσει να φθείρονται από την τερηδόνα ή έχουν άλλα προβλήματα που πρέπει να τα αντιμετωπίσει και θεραπεύσει ο ή η οδοντίατρος, εν τούτοις και μόνο
με τη σκέψη ότι πρέπει να καθίσουν στην οδοντιατρική καρέκλα πλημμυρίζουν από στρες και άγχος. Έτσι αναβάλουν την επίσκεψη στο οδοντιατρείο και εγκαταλείπουν την υγεία των δοντιών και του στόματός τους. Δυστυχώς από το άγχος της επίσκεψης στο οδοντιατρείο διακατέχεται μεγάλος αριθμός ανήλικων και ενήλικων ατόμων με οδοντικά προβλήματα.
Αν το οδοντικό πρόβλημα οξυνθεί και η επίσκεψη στο οδοντιατρείο είναι αναπότρεπτη ή αν συμβεί ένα επείγον οδοντιατρικό συμβάν, που κάνει υποχρεωτική ή αναγκαστική την επίσκεψη στο οδοντιατρείο, η συνεργασία του αγχωμένου ασθενούς με τον οδοντίατρο γίνεται δύσκολή. Ο αγχωμένος οδοντιατρικός ασθενής καταλαμβάνεται από ποικίλης έντασης άγχος, που καμιά φορά είναι πολύ έντονο και τον αναγκάζει να σηκωθεί από την οδοντιατρική καρέκλα και να φύγει πανικοβλημένος από το οδοντιατρείο, προτού καν να ακουμπήσει το στόμα του ο οδοντίατρος.
Οι οδοντίατροι παρά το γεγονός ότι είναι εκπαιδευμένοι να χειρίζονται αποτελεσματικά τους ασθενείς τους, εν τούτοις σε πολλές περιπτώσεις δεν είναι εύκολο να προβλέψουν ή να χειριστούν τις ψυχολογικές αντιδράσεις των ασθενών τους. Γιαυτο σε έναν ασθενή, που επισκέπτεται το οδοντιατρείο για να κάνει κάποια θεραπεία καλόν είναι ο οδοντίατρος να του παίρνει λεπτομερές ιατρικό και οδοντιατρικό ιστορικό. Ερευνά προσεκτικά ποια φάρμακα ήδη παίρνει, αναζητώντας επίσης ένα ψυχιατρικό ιστορικό και τη λήψη ηρεμιστικών ή άλλων ψυχοφαρμάκων και σε τι δόση. Πολλοί ασθενείς ειδοποιούν τον οδοντίατρο ότι φοβούνται ή πλημμυρίζουν από άγχος ακόμη και με τη θέα της οδοντιατρικής σύριγγας και βελόνας.
Είναι αποδεδειγμένο ότι μια οδοντιατρική συνεδρία μπορεί να είναι παράγοντας πρόκλησης στρες, η ένταση του οποίου ποικίλει από ασθενή σε ασθενή. Σήμερα η αντιμετώπιση των φοβικών και αγχωμένων οδοντιατρικών ασθενών έχει απλοποιηθεί και οι οδοντίατροι καθησυχάζουν τους ασθενείς τους και τους κάνουν εξαιρετικά συνεργάσιμους χωρίς βιασύνη, εξηγώντας τους ότι δεν πρόκειται να αισθανθούν πόνους και ότι οποιαδήποτε επέμβαση κάνουν στο στόμα τους θα γίνει ανώδυνα και ήρεμα. Η ήρεμη συμπεριφορά του ή της οδοντιάτρου, τις περισσότερες φορές κατευνάζει το στρες και το άγχος του ασθενούς και τον καθιστά συνεργάσιμο. Συνήθως οι οδοντίατροι αποφεύγουν να προβούν σε οποιαδήποτε οδοντιατρική επέμβαση με την πρώτη επίσκεψη του ασθενούς, η οποία είναι αφιερωμένη στην διάγνωση του οδοντιατρικού προβλήματος και την καθησύχαση του ασθενούς ότι, οτιδήποτε γίνει μέσα στο στόμα του θα είναι ανώδυνο. Ο οδοντίατρος πρέπει χωρίς βιασύνη να εξηγήσει ότι για την οδοντιατρική επέμβαση, που πρέπει να γίνει μπορεί να χρειαστεί να γίνει ένεση τοπικής αναισθησίας. Εξηγεί στον ασθενή ότι ακόμη και η εισαγωγή της βελόνας της σύριγγας με το τοπικό αναισθητικό είναι ανώδυνη, διότι στο σημείο του βλεννογόνου του στόματος, που θα εισαχθεί η βελόνη θα επαλειφθεί πρώτα με μια αλοιφή ή σπρέι που περιέχει επιφανειακό αναισθητικό. Στη συνέχεια μόλις γίνει η ένεση με το τοπικό αναισθητικό ο ασθενής δεν πρόκειται να αισθανθεί οποιασδήποτε έντασης πόνο.
Επειδή είναι απαραίτητη η συνεργασία του ασθενούς με τον οδοντίατρο, όσο διαρκεί η οδοντιατρική επέμβαση, ο ασθενής αν ήδη παίρνει ηρεμιστικά φάρμακα θα πρέπει να έχει πάρει το φάρμακό του κανονικά προτού επισκεφτεί το οδοντιατρείο. Αν δεν παίρνει ηρεμιστικά, ο οδοντίατρος αποφεύγει να συνταγογραφήσει κάποιο συμβατικό ηρεμιστικό, διότι δεν είναι δυνατόν να γνωρίζει την αντίδραση του ασθενούς προς το ηρεμιστικό φάρμακο, ούτε τις παρενέργειες που μπορεί να εκδηλωθούν αργότερα, μετά το τέλος της οδοντιατρικής συνεδρίας.
Ένας οδοντιατρικός ασθενής στον οποίο χορηγήθηκε ένα ηρεμιστικό φάρμακο, μπορεί μεν να έχει καταστείλει το άγχος του και να διατηρήσει την ηρεμία του, όσο διαρκεί η επέμβαση, όμως δεν είναι ασφαλής να οδηγήσει το αυτοκίνητό του, φεύγοντας αμέσως από το οδοντιατρείο. Επίσης ένας οδοντιατρικός ασθενής που πήρε κάποιο ηρεμιστικό πριν από την επέμβαση δεν είναι ασφαλής, αν οδηγεί μόνος του το αυτοκίνητό του, πηγαίνοντας στο οδοντιατρείο. Σ΄αυτή την περίπτωση ο οδοντίατρος πρέπει να πληροφορήσει τον ασθενή του ότι για την ασφάλειά του, θα πρέπει να τον φέρει και να τον απομακρύνει από το οδοντιατρείο κάποιο άτομο, που θα οδηγεί ασφαλώς το αυτοκίνητο. Αν σε κάποιο οδοντιατρικό ασθενή έχει χορηγηθεί ηρεμιστικό πριν από την επέμβαση και δεν διαθέτει αυτοκίνητο με συνοδό για τη μεταφορά του, ο οδοντίατρος του συνιστά να χρησιμοποιήσει ταξί.
Το πρόβλημα των ανήσυχων και αγχωτικών οδοντιατρικών ασθενών έχει αντιμετωπιστεί σήμερα αποτελεσματικά αποφεύγοντας τη χορήγηση των συμβατικών ηρεμιστικών φαρμάκων και των παρενεργειών τους με τη χορήγηση της φυσικής, φυτικής προέλευσης ουσίας, που είναι παράγωγο των φύλλων του πράσινου τσαγιού, της L-θεανίνης (Calmagkel). Η ανακάλυψη της L-θεανίνης και η χορήγησή της στους οδοντιατρικούς ασθενείς, πριν από οποιαδήποτε επέμβαση στο στόμα τους, αναχαιτίζει το στρες που οφείλεται στη διαδικασία της επέμβασης και τους εξασφαλίζει την ηρεμία και την καταστολή του άγχους, που μπορεί να εκδηλώσει ο ασθενής πριν ή κατά τη διάρκεια της επέμβασης.
Οι αντιστρές και αγχολυτικές ιδιότητες της L-θεανίνης
Η L-θεανίνη είναι ένα αμινοξύ που περιέχεται στα φύλλα του πράσινου τσαγιού, το οποίο είναι γνωστό ότι εμποδίζει τη σύνδεση του L-γλουταμινικού οξέος με τους υποδοχείς γλουταμινικού στον εγκέφαλο.
Το 2007 ο Kenta Kimura και οι συνεργάτες ερεύνησαν εργαστηριακά την επίδραση της L-θεανίνης στις ψυχολογικές και φυσιολογικές συνέπειες του στρες και του άγχους στον ανθρώπινο οργανισμό. Γιαυτό το σκοπό μελέτησαν τις συνέπειες του άγχους και του στρες, χρησιμοποιώντας μια νοητική αριθμητική εργασία ως οξύ στρεσογόνο παράγοντα. Δώδεκα συμμετέχοντα άτομα υποβλήθηκαν σε τέσσερις ξεχωριστές δοκιμασίες: Μία στην οποία έλαβαν L-θεανίνη στην αρχή μιας πειραματικής διαδικασίας, μία στην οποία έλαβαν L-θεανίνη στο μέσο της διαδρομής και σε δύο δοκιμές ελέγχου, στις οποίες, είτε έλαβαν εικονικό φάρμακο, είτε τίποτα.
Οι πειραματικές συνεδρίες πραγματοποιήθηκαν διπλά τυφλά και η σειρά τους αντισταθμίστηκε. Τα αποτελέσματα έδειξαν ότι η πρόσληψη L-θεανίνης είχε ως αποτέλεσμα τη μείωση του καρδιακού ρυθμού και της ανταπόκρισης της ανοσοσφαιρίνης Α (s-IgA) του σιέλου σε μια εργασία οξείας πίεσης σε σχέση με την κατάσταση ελέγχου εικονικού φαρμάκου. Επιπλέον, οι αναλύσεις της μεταβλητότητας του καρδιακού ρυθμού έδειξαν ότι οι μειώσεις του καρδιακού ρυθμού και της s-IgA πιθανότατα οφείλονταν σε μια εξασθένηση της συμπαθητικής νευρικής ενεργοποίησης. Έτσι, προτάθηκε ότι η από του στόματος πρόσληψη L-θεανίνης θα μπορούσε να προκαλέσει αποτελέσματα κατά του στρες μέσω της αναστολής της διέγερσης των νευρώνων του φλοιού του εγκεφάλου[1].
Πώς βοηθάει η L-θεανίνη να χαλαρώσει οδοντιατρικός ασθενής;
Η L- θεανίνη μπορεί να δράσει αποτελεσματικά και να καταστείλει το στρες και το άγχος των οδοντιατρικών ασθενών χωρίς η δράση της να συνοδεύεται από υπνηλία. Η L-θεανίνη αποτελεί το 1-2% του ξηρού βάρους του πράσινου τσαγιού και έχει αποδειχθεί ότι προάγει την ψυχική χαλάρωση χωρίς η δράση της να συνοδεύεται από καταστολή και υπνηλία[2].
Το άγχος είναι μια ψυχική κατάσταση που χαρακτηρίζεται από μια έντονη αίσθηση έντασης, ή ανησυχίας, σε σχέση με κάτι δυσμενές που μπορεί να συμβεί στο μέλλον. Οι ερευνητές διαφοροποιούν τις πτυχές του άγχους σε άγχος κατάστασης και άγχους χαρακτηριστικών.
Το άγχος της κατάστασης προκαλείται από έναν οξύ στρεσογόνο παράγοντα και αντανακλά τις ψυχολογικές και φυσιολογικές παροδικές αντιδράσεις που σχετίζονται άμεσα με δυσμενείς καταστάσεις σε μια συγκεκριμένη στιγμή, π.χ. μια δημόσια ομιλία, η πρώτη μέρα σε νέα δουλειά, η επίσκεψη στο οδοντιατρείο, κλπ.
Αντίθετα, ο όρος άγχος χαρακτηριστικών αναφέρεται σε ένα χαρακτηριστικό της προσωπικότητας. Είναι το γενικό επίπεδο άγχους κάποιου και συνδέεται με τον τύπο της προσωπικότητάς του. Σε αυτές τις περιπτώσεις, ο εγκέφαλος απελευθερώνει την ορμόνη κορτιζόλη που σχετίζεται με το στρες, η οποία με τη σειρά της διεγείρει την απελευθέρωση της αδρεναλίνης, και αυτό είναι γνωστό ως η «απόκριση μάχης ή φυγής». Η αδρεναλίνη ξεκινά μια απόκριση στο στρες αυξάνοντας τον καρδιακό ρυθμό και την αρτηριακή πίεση, ενώ μειώνει τη ροή του αίματος σε μη βασικές λειτουργίες όπως ο εγκέφαλος, το στομάχι και τα γεννητικά όργανα[3].
Το άγχος της κατάστασης εμφανίζεται όταν ένα άτομο αντιμετωπίζει μια απειλή ή μια αγχωτική, στρεσογόνο, τρομακτική κατάσταση. Είναι μια φυσιολογική απόκριση σε διάφορα ερεθίσματα και πολλοί άνθρωποι που βιώνουν άγχος κατάστασης δεν έχουν κάποια υποκείμενη αγχώδη διαταραχή. Τα συμπτώματα του άγχους κατάστασης περιλαμβάνουν: Γρήγορος καρδιακός παλμός, δυσκολία συγκέντρωσης, έντονα συναισθήματα ανησυχίας, μυϊκή ένταση
Αυτά τα συμπτώματα άγχους οφείλονται στη διέγερση του συμπαθητικού νευρικού συστήματος, η οποία συνοδεύεται από τα συμπτώματα άγχους, καθώς το σώμα προετοιμάζεται για μια συγκεκριμένη κατάσταση. Το άγχος της κατάστασης περνά, όταν η απειλή που αντιμετωπίζει το άτομο εξασθενεί ή εξαφανίζεται Για παράδειγμα, εάν πρόκειται να κάνει κανείς μια οδοντιατρική επέμβαση ή μια σημαντική εξέταση, μπορεί να αισθάνεται ένταση και ανησυχία εκ των προτέρων. Αφού τελειώσει η επίδραση των στρεσσογόνων ερεθισμάτων το άγχος υποχωρεί ή εξαφανίζεται.
Τα συσσωρευμένα στοιχεία έχουν αποκαλύψει ότι το άγχος για την οδοντιατρικκή επέμβαση, σχετίζεται με το άγχος κατάστασης και τον πόνο που σχετίζεται με τις οδοντιατρικές επεμβάσεις. Γιαυτό η αντιμετώπιση του άγχους του οδοντιατρικού ασθενούς πρέπει να αξιολογείται ως ένα κρίσιμο βήμα όχι μόνο στη διαχείριση του άγχους για ασθενείς με υψηλό οδοντιατρικό άγχος, αλλά και στον έλεγχο του πόνου όλων των οδοντιατρικών ασθενών. Ο αγχωμένος ασθενής αισθάνεται εντονότερα τον πόνο από τον ήρεμο ασθενή[4].
Mηχανισμός δράσης της L-θεανίνης
Η διεγερσιμότητα του φλοιού του εγκεφάλου αντανακλά μια ισορροπία μεταξύ της διέγερσης και της αναστολής. Το γλουταμινικό είναι ο κύριος διεγερτικός και το GABA ο κύριος ανασταλτικός νευροδιαβιβαστής στον φλοιό του εγκεφάλου των θηλαστικών. Οι αλλαγές στο μεταβολισμό του γλουταμικού και του GABA μπορεί να διαδραματίσουν σημαντικό ρόλο στον έλεγχο της διεγερσιμότητας του φλοιού του εγκεφάλου[5].
Το GABA (ακρωνύμιο για το γ-αμινοβουτυρικό οξύ), που ονομάζεται επίσης 4-αμινοβουτυρικό οξύ, είναι ένα μη πρωτεϊνικό αμινοξύ που υπάρχει στη φύση. Το GABA είναι ο πιο σημαντικός ανασταλτικός νευροδιαβιβαστής στο κεντρικό νευρικό σύστημα των ζώων. Το GABA κατανέμεται σε όλο το ανθρώπινο σώμα και εμπλέκεται στη ρύθμιση καρδιαγγειακών παθήσεων όπως η αρτηριακή υπέρταση και ο οι διαταραχές του καρδιακού ρυθμού και παίζει ρόλο στη μείωση του άγχους και του πόνου[6].
Η L-θεανίνη αυξάνει τη σχετική συγκέντρωση του GABA σε σύγκριση με τη διεγερτική οδό που είναι το γλουταμικό στον εγκέφαλο. Ο πρωταρχικός ρόλος του GABA είναι να βοηθά στη χαλάρωση χωρίς καταστολή και ορισμένες μελέτες δείχνουν ότι μπορεί να περιορίσει περαιτέρω την απόκριση στο στρες μειώνοντας την αρτηριακή πίεση, τον καρδιακό ρυθμό και τη μυϊκή σύσπαση [7].
Μια κλινική έρευνα έδειξε ότι 200 mg L-θεανίνης μείωσαν σημαντικά τις υποκειμενικές αποκρίσεις στρες σε γνωστικούς στρεσογόνους παράγοντες πολλαπλών εργασιών σε σύγκριση με το εικονικό φάρμακο και τα επίπεδα κορτιζόλης στο σάλιο μειώθηκαν επίσης 3 ώρες μετά την λήψη της L-θεανίνης [8].
Κλινικά στοιχεία έχουν δείξει ότι η L-θεανίνη μπορεί να ενισχύσει τα κύματα άλφα του εγκεφάλου που σχετίζονται με μια κατάσταση χαλάρωσης και εγρήγορσης, που συχνά αναφέρεται ως «ξύπνια χαλάρωση» [9].
Μια άλλη μελέτη έδειξε ότι η από του στόματος λήψη 200 mg L-θεανίνης αύξησε τα επίπεδα της στον εγκέφαλο μετά από 30 λεπτά και κορυφώθηκε σε 5 ώρες μετά τη λήψη της [10].
Παρόμοια αποτελέσματα αυξημένων κυμάτων άλφα σημειώθηκαν σε άτομα με υψηλά επίπεδα άγχους χαρακτηριστικών, με πρόσληψη 200 mg L-θεανίνης [11]. Μια ανασκόπηση 9 μελετών διαπίστωσε ότι η τακτική λήψη 200-400 mg/ημέρα L-θεανίνης έχει ευεργετική επίδραση στο στρες και το άγχος [12].
Θα μπορούσε να αντικατασταθεί η L-θεανίνη από την κατανάλωση πράσινου τσαγιού ή τη συμπληρωματική λήψη GABA;
Παρά το γεγονός ότι η κατανάλωση πράσινου τσαγιού ενισχύει τη χαλάρωση και τη βελτίωση της συγκέντρωσης και της ικανότητας μάθησης, συνδέεται επίσης με οφέλη για την υγεία, συμπεριλαμβανομένης της πρόληψης ορισμένων μορφών καρκίνου και καρδιαγγειακών παθήσεων, την προώθηση της απώλειας βάρους και την ενισχυμένη απόδοση του ανοσοποιητικού συστήματος, εν τούτοις για να προσλάβει κανείς την επιθυμητή κατευναστική δόση, ως οδοντιατρικός ασθενής θα έπρεπε να καταναλώσει μέχρι 15 φλιτζάνια τσαγιού την ημέρα[13].
Όμως, το πράσινο τσάι σε τόση μεγάλη ποσότητα μπορεί να περιέχει και καφεΐνη σε τέτοια δόση που μπορεί να διεγείρει το νευρικό και το καρδιοκυκλοφορικό σύστημα και να δράσει και ως καθαρτικό. Το πράσινο τσάι περιέχει επίσης και ορισμένα αντιοξειδωτικά που μπορεί να εμποδίσουν την απορρόφηση του σιδήρου από το έντερο. Τα 150mg L-θεανίνης της κάψουλας του Calmagkel ισοδυναμούν περίπου με την L-θεανίνη 15 φλιτζανιών πράσινου τσαγιού.
Η L-θεανίνη μπορεί να εισέλθει ελεύθερα στον εγκέφαλο, καθώς διέρχεται από τον αιματεγκεφαλικό φραγμό και να ασκήσει τη χαλαρωτική δράση της μέσα σε 30 λεπτά [14].
Το GABA διαφέρει από την L-θεανίνη στην ικανότητά του να διασχίζει τον αιματοεγκεφαλικό φραγμό και τα αποτελέσματα των ερευνών για την κατευναστική δράση του ως συμπλήρωμα διατροφής είναι αμφιλεγόμενα [15].
Η χορήγηση L-θεανίνης σε αγχωμένο οδοντιατρικό ασθενή από τον ή την Οδοντίατρο
Ο ή η οδοντίατρος μπορεί να εξασφαλίσει την πλήρη συνεργασία του ασθενούς του, όταν πρέπει να κάνει κάποια επώδυνη επέμβαση στα δόντια και το στόμα του χορηγώντας του L-θεανίνη (Calmagkel). Κάθε κάψουλα του Calmagkel περιέχει 150mg φυσικής L-θεανίνης, Ο ενήλικος ή η ενήλικη οδοντιατρική ασθενής μπορεί να πάρει το προηγούμενο βράδυ της επέμβασης μία κάψουλα Calmagkel σαράντα λεπτά προ του ύπνου. Παίρνει άλλη μια κάψουλα αμέσως μετά τη λήψη του πρωινού του και μια κάψουλα μετά το μεσημεριανό φαγητό, εφόσον η επέμβαση θα γίνει απογευματινή ώρα. Αν η επέμβαση γίνει πρωινές ώρες η κάψουλα του Calmagkel λαμβάνεται το μεσημέρι και το βράδυ μιαν ημέρα πριν από την επέμβαση και το πρωί μετά από ένα ελαφρό πρόγευμα. Κάθε κάψουλα του Calmagkel περιέχει 150mg φυσικής L-θεανίνης. Στη δοσολογία που την προσλαμβάνουν το Calmagkel οι οδοντιατρικοί ασθενείς δεν προκαλείται υπνηλία μετά τη λήψη και της και οι ασθενείς αναφέρουν ότι κοιμήθηκαν άνετα τη νύχτα πριν την επέμβαση και ότι ήσαν εξαιρετικά νηφάλιοι και συνεργάσιμοι με τον ή την οδοντίατρό τους κατά τη διάρκεια της επέμβασης.
Βιβλιογραφική Τεκμηρίωση
1.Kenta Kimura1, Makoto Ozeki, Lekh Raj Juneja, Hideki Ohira. L-Theanine reduces psychological and physiological stress responses. Biol Psychol. 2007 Jan;74(1):39-45
2.Janet Bryan. Psychological effects of dietary components of tea: caffeine and L-theanine. Nutr Rev. 2008 Feb;66(2):82-90.
3.Francesca Saviola, Edoardo Pappaianni, Alessia Monti, Alessandro Grecucci, Jorge Jovicich, Nicola De Pisapia. Trait and state anxiety are mapped differently in the human brain. Sci Rep. 2020 Jul 6;10(1):11112.
4.C-S Lin 1, S-Y Wu, C-A Yi. Association between Anxiety and Pain in Dental Treatment: A Systematic Review and Meta-analysis. J Dent Res. 2017 Feb;96(2):153-162.
5.Petroff OA. GABA and glutamate in the human brain. . Neuroscientist. 2002 Dec;8(6):562-73.
6.Sarasa SB, Mahendran R, Muthusamy G, Thankappan B, Selta DRF, Angayarkanni J. A Brief Review on the Non-protein Amino Acid, Gamma-amino Butyric Acid (GABA): Its Production and Role in Microbes. Curr Microbiol. 2020 Apr;77(4):534-544.
7.Adhikary and Mandal (2017) l-theanine: A potential multifaceted natural bioactive amide as health supplement. Asian Pacific Journal of Tropical Biomedicine.
8.David J White, Suzanne de Klerk, William Woods, Shakuntla Gondalia, Chris Noonan, Andrew B Scholey. Anti-Stress, Behavioural and Magnetoencephalography Effects of an l-Theanine-Based Nutrient Drink: A Randomised, Double-Blind, Placebo-Controlled, Crossover Trial. Nutrients. 2016 Jan 19;8(1):53.
9.Janet Bryan. Psychological effects of dietary components of tea: caffeine and L-theanine. Nutr Rev. 2008 Feb;66(2):82-90.
10.Kristy Lu, Marcus A Gray, Chris Oliver, David T Liley, Ben J Harrison, Cali F Bartholomeusz, K Luan Phan, Pradeep J Nathan. The acute effects of L-theanine in comparison with alprazolam on anticipatory anxiety in humans. Hum Psychopharmacol. 2004 Oct;19(7):457-65.
11.Shinsuke Hidese, Shintaro Ogawa, Miho Ota, Ikki Ishida, Zenta Yasukawa, Makoto Ozeki, Hiroshi Kunugi. Effects of L-Theanine Administration on Stress-Related Symptoms and Cognitive Functions in Healthy Adults: A Randomized Controlled Trial. Nutrients. 2019 Oct 3;11(10):2362.
12.Jackson L Williams, Julian M Everett, Nathan M D’Cunha, Domenico Sergi, Ekavi N Georgousopoulou, Richard J Keegan, Andrew J McKune, Duane D Mellor, Nicola Anstice, Nenad Naumovski. The Effects of Green Tea Amino Acid L-Theanine Consumption on the Ability to Manage Stress and Anxiety Levels: a Systematic Review. Plant Foods Hum Nutr. 2020 Mar;75(1):12-23.
13.Vuong, Q.V., Bowyer, M.C., Roach, P.D., 2011. L-Theanine: properties, synthesis and isolation from tea. Journal of the Science of Food and Agriculture 91, 1931–1939.
14.Anna C Nobre, Anling Rao, Gail N Owen. L-theanine, a natural constituent in tea, and its effect on mental state. Asia Pac J Clin Nutr. 2008;17 Suppl 1:167-8.
15.Evert Boonstra,Roy de Kleijn, Lorenza S. Colzato, Anneke Alkemade, Birte U. Forstmann, and Sander Nieuwenhuis, Neurotransmitters as food supplements: the effects of GABA on brain and behavior. Front Psychol. 2015; 6: 1520.
Δρ Δημήτριος Ν. Γκέλης
Δρ.Δημήτριος Ν. Γκέλης
Iατρός, Ωτορινολαρυγγολόγος, Οδοντίατρος
Διδάκτωρ της Ιατρικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών, Ιατρικός Συγγραφέας, Ιατρικός Ερευνητής
ΙΔΙΑΙΤΕΡΑ ΕΝΔΙΑΦΕΡΟΝΤΑ: Ιατρική Έρευνα, Συμπληρωματική Ιατρική
Διεύθυνση: ΦΛΑΜΠΟΥΡΟ ΛΟΥΤΡΑΚΙΟΥ ΚΟΡΙΝΘΙΑΣ
Τηλ: 6944280764, Email: pharmage@otenet.gr
www.gelis.gr, www.pharmagel.gr , www.orlpedia.gr , www.allergopedia.gr, d3gkelin.gr, www.vitaminb12.gr, www.zinc.gr, www.curcumin.gr
Αικατερίνη Γκέλη
Αικατερίνη ΓκέληΕχει ιδιαίτερο ενδιαφέρον στη διαγνωστική με υπερήχους, κλασσική ακτινολογία παίδων και ενηλίκων, γναθοπροσωπική ακτινολογία, περιβαλλοντική ιατρική, ιατρική διατροφολογία, συμπληρωματική ιατρική.
Την ευθύνη της διάγνωσης, θεραπείας και πρόληψης των ασθενειών τις έχει μόνον ο θεράπων ιατρός του κάθε ασθενούς, αφού πρώτα κάνει προσεκτικά ακριβή διάγνωση.
Γιαυτό συνιστάται η αποφυγή της αυθαίρετης εφαρμογής ιατρικών πληροφοριών από μη ιατρούς. Τα συμπληρώματα διατροφής δεν είναι φάρμακα, αλλά μπορεί να χορηγούνται συμπληρωματικά, χωρίς να παραιτούνται οι ασθενείς από τις αποδεκτές υπό της ιατρικής επιστήμης θεραπείες ή θεραπευτικές τεχνικές και μεθόδους, που γίνονται, όταν χρειάζονται, υπό ιατρική καθοδήγηση, παρακολούθηση και ευθύνη. Οι παρατιθέμενες διαφημίσεις εξυπηρετούν της δαπάνες συντήρησης της παρούσας ιστοσελίδας Το παρόν άρθρο προστατεύεται από το Νόμο 2121/1993 και 4481/2017 για την πνευματική ιδιοκτησία. Η ολική ή μερική αντιγραφή του παρόντος επιστημονικού άρθρου χωρίς τη γραπτή έγκριση του Δρ Δημητρίου Ν. Γκέλη θεωρείται κλοπή πνευματικής ιδιοκτησίας και διώκεται βάσει της νομοθεσίας.