11 Αυγ

Προστασία του δέρματος των χεριών των χειρουργών, οδοντιάτρων και του νοσηλευτικού προσωπικού©

Δρ Δημήτριος Ν. Γκέλης (MD, ORL, DDS, PhD), Αικατερίνη Γκέλη (MD, Radiologist)

Τα χέρια που έχουν εκπαιδευτεί να φροντίζουν συμπονετικά συνανθρώπους μας, οι οποίοι  χρειάζονται ιατρική ή οδοντιατρική ή νοσηλευτική φροντίδα συχνά παθαίνουν δερματίτιδα στα χέρια τους, είτε από τη χρήση απολυμαντικών, είτε από τη χρήση γαντιών, κατά τη διάρκεια της εργασίας. Αυτό  μπορεί να έχει δυσάρεστες συνέπιες στην επαγγελματική ζωή τους, αλλά γενικότερα και στην ποιότητα της ζωής τους. Γιαυτό, τα χέρια  πρέπει να φροντίζονται κατάλληλα, είτε χρησιμοποιούν γάντια, είτε όχι.

Η προληπτική χρήση απολυμαντικών κατά του SARS-CoV-2 έχει γίνει μια νέα φυσιολογική πρακτική, λόγω της πανδημίας COVID-19, τόσο από τους επαγγελματίες υγείας, όσο και από τους απλούς πολίτες[1].

Η δερματική επαφή των χεριών με τα απολυμαντικά, σε τακτική βάση, μπορεί να προκαλέσει επικίνδυνες δερματικές αντιδράσεις όπως ερεθισμό, φλεγμονή και έγκαυμα σε σοβαρές περιπτώσεις.

Τα απολυμαντικά είναι μικροβιοκτόνα χημικά που μπορούν να διεισδύσουν στο δέρμα και να δημιουργήσουν δερματικές αντιδράσεις που συνήθως θεωρούνται ως ερεθιστικές και αλλεργική δερματίτιδα εξ επαφής ή κνίδωση εξ επαφής..

Το πιο σημαντικό, τα απολυμαντικά μπορούν να αντιδράσουν με συστατικά του δέρματος (πρωτεΐνες και λιπίδια) για να διευκολύνουν τη διείσδυσή τους στο δέρμα και να διαταράξουν τη λειτουργία του δερματικού φραγμού. Ενώ οι αντιμικροβιακές δράσεις των απολυμαντικών είναι καλά κατανοητές, πολύ λιγότερα είναι γνωστά σχετικά με τις δερματολογικές αντιδράσεις τους, συμπεριλαμβανομένου αλλά χωρίς περιορισμό του ερεθισμού και της υπερευαισθησίας[1].

 Η δερματίτιδα των χεριών μπορεί να προκαλέσει καταστροφικές συνέπειες σε ένα ζευγάρι χέρια που έχουν σχεδιαστεί για να παρέχουν συμπονετική φροντίδα. Όμως οι επαγγελματίες υγείας  εκτός από το συχνό πλύσιμο των χεριών και την καθημερινή χρήση απολυμαντικού, πολλές φορές, κατά τη διάρκεια του χρόνου εργασίας τους είναι υποχρεωμένοι να χρησιμοποιούν απολυμαντικά προτού φορέσουν τα γάντια, όπως οι χειρουργοί, οι οδοντίατροι, νοσηλευτικό προσωπικό. Σ΄αυτές τις περιπτώσεις μπορεί να προκληθούν δερματικές αντιδράσεις, τόσο από το απολυμαντικό, όσο και από τη χρήση γαντιών.

Πως  πρέπει να φροντίζονται τα χέρια που φροντίζουν άλλους.

Μερικοί εργαζόμενοι, φορώντας για μεγάλα χρονικά διαστήματα γάντια, είτε πλαστικά, είτε από φυσικό ελαστικό (latex), βλέπουν τα χέρια τους κάθιδρα, μόλις αφαιρέσουν τα γάντια. H παραγωγή μεγάλης ποσότητας ιδρώτα στα χέρια προκαλείται από το γεγονός ότι τα χέρια υπερθερμαίνοντα, καθώς δεν αερίζονται και από την άλλη πλευρά η υπερεφίδρωση των χεριών πυροδοτείται και επιδεινώνεται  από αγχωτικές και άβολες καταστάσεις κατά τη διάρκεια της παροχής ιατρικών, οδοντιατρικών ή νοσηλευτικών υπηρεσιών, που συνοδεύονται  από μια έκρηξη έκκρισης αδρεναλίνης. Τα ιδρωμένα χέρια εμφανίζονται ως μέρος της απόκρισης μάχης ή φυγής του σώματός που ενεργοποιείται, όταν το άτομο βρεθεί ενώπιον μιας απειλής ή κινδύνου.

Η παρατεταμένη εφίδρωση των χεριών από τη χρήση γαντιών προκαλεί  υπερβολική απώλεια νερού, αλλά και ηλεκτρολυτών και δημιουργεί αφυδάτωση του δέρματος των χεριών[2].  Όταν αυτή η αφυδάτωση επαναλαμβάνεται συχνά, προκαλείται πρόωρη γήρανση και τελικά ρυτίδωση του δέρματος των χεριών. Άλλοτε πάλι, μερικά άτομα, που φορούν για επαγγελματικούς λόγους γάντια εκδηλώνουν δερματίτιδα, που συνηθέστερα προκαλείται στα άτομα που έχουν αλλεργία στο φυσικό ελαστικό (latex).

Επίσης, τα χέρια των ατόμων  που είναι υποχρεωμένα να φορούν γάντια κατά τη διάρκεια της εργασίας τους μπορεί να εκδηλώσουν  ερεθισμούς και οι αλλεργικές αντιδράσεις προς το υλικό που είναι κατασκευασμένα τα γάντια. Έτσι, δεν μπορεί να αγνοηθεί η αλλεργία στο φυσικό ελαστικό (latex), o επιπολασμός της οποίας  ποικίλλει  ανάλογα με την επαγγελματική δραστηριότητα. Αναφέρεται ότι αλλεργία στο φυσικό ελαστικό εκδηλώνουν σε κάποια φάση της ζωής τους το 30% των οδοντιάτρων, το 50% των χειρουργών  και 15% του υπόλοιπου ιατρικού προσωπικού,  ενώ μπορεί να κυμαίνεται από 25 έως 50% στο νοσηλευτικό προσωπικό[3, 4].

Εκτός από τους γιατρούς και τους λοιπούς  επαγγελματίες υγείας συχνά εκδηλώνουν δερματίτιδα και αφυδάτωση των χεριών και άλλοι επαγγελματίες, όπως οι χειριστές τροφίμων/εργάτες εστιατορίων, οικιακοί βοηθοί, εργαζόμενοι στα κομμωτήρια,  στη βιομηχανία καουτσούκ, το προσωπικό ασφαλείας, αστυνομικοί ή πυροσβέστες, οι χρήστες προφυλακτικών, οικοδόμοι, ζωγράφοι, εργάτες γραφείου τελετών, οι  εργαζόμενοι σε ανθοπωλεία[4].

Παρατηρήθηκε υψηλότερη συχνότητα  δερματίτιδας εξ επαφής μεταξύ των οδοντίατρων και, ιδιαίτερα των οδοντοτεχνικών και των βοηθών οδοντιάτρων, σε σύγκριση με άλλους επαγγελματίες  υγείας[5].

Τα χέρια των γιατρών, οδοντιάτρων και των νοσηλευτών, υφίστανται ιδιαίτερη ταλαιπωρία, διότι για τον καθαρισμό τους  χρησιμοποιούνται ειδικά σαπούνια  ή σαπούνια άγνωστης χημικής σύνθεσης, καθώς και  αντισηπτικά, τα οποία επηρεάζουν και αυτά την υγεία του δέρματος.

 Η ερυθρότητα, ο κνησμός, το εξάνθημα, η ξηρότητα, το σκάσιμο και το οίδημα  εμφανίζονται συχνά, αλλά δεν τυγχάνουν της προσοχής που τους πρέπει. Συχνά απορρίπτονται ως μέρος της  επαγγελματικής καθημερινής  δραστηριότητας. Όμως, αυτά είναι σημάδια, που δείχνουν ότι κάτι δεν πάει καλά. Η αγνόηση του προβλήματος δεν θα το κάνει να εξαφανιστεί και πιθανότατα θα το επιδεινώσει[6].

Καταστάσεις που ταλαιπωρούν τα χέρια

Δερματίτιδα εξ επαφής: Η δερματίτιδα εξ επαφής ή έκζεμα  θεωρείται μία από τις 10 κορυφαίες επαγγελματικές ασθένειες. Γνωρίζουμε πόσο σημαντικό είναι το δέρμα να παραμένει ανέπαφο και υγιές, όταν εργάζεται. Ο πραγματικός επιπολασμός αυτής της νόσου είναι άγνωστος, καθώς είναι συχνά μια χαμένη διάγνωση, καθώς υπάρχουν και άλλα είδη εκζέματος. Το κλειδί της σωστής διάγνωσης είναι μια επαναλαμβανόμενη, εξαντλητική λήψη ιστορικού, που αποκαλύπτει όλες τις ευνοϊκές συνθήκες που προάγουν την δερματίτιδα των χεριών και τα πιθανά αλλεργιογόνα επαφής[6].

Η εμφάνιση κνησμού και ένος κόκκινου εξανθήματος στα χέρια δεν σημαίνει ότι πάντοτε οφείλεται σε αλλεργική αντίδραση. Ο πιο συνηθισμένος ερεθισμός των χεριών  οφείλεται σε δερματίτιδα εξ ερεθισμού ή  ερεθιστική δερματίτιδα εξ επαφής  ή μη ειδική δερματίτιδα εξ επαφής, η οποία  προκαλεί ερυθρότητα, ξηρότητα και σκάσιμο του δέρματος. Σε πιο χρόνιες περιπτώσεις, μπορεί να εμφανιστούν ραγάδες και φουσκάλες. Η δερματίτιδα εξ ερεθισμού  είναι συνήθως αναστρέψιμη, εάν αντιμετωπιστεί έγκαιρα.

Η ερεθιστική δερματίτιδα εξ επαφής  είναι μια μη ειδική φλεγμονώδης δερματίτιδα που προκαλείται από την ενεργοποίηση του έμφυτου ανοσοποιητικού συστήματος από τις προφλεγμονώδεις ιδιότητες των χημικών ουσιών (ξενοβιοτικά ή απτένια), που υπάρχουν στα  γάντια και σαπούνια για το πλύσιμο των χεριών[7].

 Εάν η ερεθιστική δερματίτιδα εξ επαφής αγνοηθεί, μπορεί να εξελιχθεί σε υπερευαισθησία και αλλεργία. Η ερεθιστική δερματίτιδα εξ επαφής τείνει να επιδεινώνεται με το συχνό πλύσιμο, το ανεπαρκές στέγνωμα των χεριών, την υπερβολική εφίδρωση και τον πολλαπλασιασμό βακτηρίων κάτω από τα γάντια και άλλους φυσικούς ερεθισμούς.

Η αλλεργική δερματίτιδα εξ επαφής αντιστοιχεί σε απόκριση υπερευαισθησίας καθυστερημένου τύπου με φλεγμονή του δέρματος που προκαλείται από Τ-λεμφοκύτταρα ειδικά για απτένιο. Αντί για αντίδραση σε ένα αλλεργιογόνο, όπως οι πρωτεΐνες στο φυσικό ελαστικό (λάτεξ), αυτή είναι μια απόκριση στις υπολειμματικές χημικές ουσίες στα γάντια, είτε από λατέξ, βινύλιο ή άλλο υλικό.

Συνήθεις χημικές ουσίες που μπορεί να προκαλέσουν αλλεργική αντίδραση, που προστίθενται στην αλλεργιογονικότητα των γαντιών από λατέξ και μη λατέξ είναι  οι επιταχυντές (χημικές ενώσεις που δίνουν δύναμη και ελαστικότητα στα γάντια) και τα αντιοξειδωτικά (που παρατείνουν τη διάρκεια ζωής του γαντιού). Η πρόσφατη πρόοδος στην παθοφυσιολογία της φλεγμονής του δέρματος που προκαλείται από χημικά έχει δείξει ότι η ερεθιστική δερματίτιδα εξ επαφής και η  αλλεργική δερματίτιδα εξ επαφής συνδέονται στενά και ότι ο καλύτερος τρόπος για την πρόληψη της αλλεργικής δερματίτιδα εξ επαφής  είναι η ανάπτυξη στρατηγικών για την αποφυγή της ερεθιστική δερματίτιδας εξ επαφής .

Ορισμένοι ερεθισμοί των χεριών προκαλούνται από αλλεργίες. Η πιο συνηθισμένη αλλεργική αντίδραση είναι η καθυστερημένη υπερευαισθησία, η οποία είναι μια μορφή αλλεργικής δερματίτιδας εξ επαφής[8].

 Σύμφωνα με την Αμερικανική Ακαδημία Δερματολογίας, περίπου 3.000 χημικές ουσίες είναι καλά τεκμηριωμένες ως συγκεκριμένες αιτίες της αλλεργικής δερματίτιδας εξ επαφής και από αυτές οι 25 ευθύνονται για τις μισές περιπτώσεις αλλεργικής δερματίτιδας. Αν τα  γάντια είναι υποαλλεργικά, αυτό δεν σημαίνει  πάντοτε ότι δεν χρησιμοποιούνται ευαισθητοποιητικές χημικές ουσίες στην επεξεργασία τους, ούτε ότι τα γάντια  δεν περιέχουν λάτεξ. Άλλες αιτίες αλλεργικής δερματίτιδας εξ επαφής είναι η έκθεση ή επαφή με ορισμένα φυτά όπως ο δηλητηριώδης κισσός, μέταλλα όπως το νικέλιο που βρίσκονται σε κοσμήματα, βαφές και φινιρίσματα υφασμάτων, συντηρητικά χημικά όπως φορμαλδεΰδη, αρώματα και τοπικά κορτικοστεροειδή[9].

Η αλλεργική αντίδραση συνήθως ξεκινά ως κόκκινο εξάνθημα στη ραχιαία επιφάνεια του δέρματος των χεριών,  που κορυφώνεται περίπου 48 ώρες μετά την επαφή με το αλλεργιογόνο. Το δέρμα μπορεί να εμφανίσει ρωγμές  και να αναπτύξει  φουσκάλες (φλύκταινες).  Η μακροχρόνια έκθεση στο αλλεργιογόνο μπορεί να προκαλέσει πάχυνση και σκλήρυνση του δέρματος. Η Εθνική Έρευνα Περιπατητικής Ιατρικής Φροντίδας των ΗΠΑ, που διεξήχθη το 1995, υπολόγισε ότι 8,4 εκατομμύρια επισκέψεις εξωτερικών ασθενών σε γιατρούς ήταν για αλλεργική δερματίτιδα εξ επαφής, η οποία ήταν η δεύτερη πιο συχνή δερματολογική διάγνωση[10].

Παράγοντες κινδύνου για πρόκληση ή επιδείνωση της αλλεργικής δερματίτιδας εξ επαφής  και/ή της ερεθιστικής δερματίτιδας εξ επαφής των χεριών[11]

  • Πλύσιμο χεριών (Συχνό πλύσιμο των χεριών, πλύσιμο των χεριών με απορρυπαντικό πιάτων ή άλλα γνωστά ερεθιστικά, πλύσιμο των χεριών με πολύ ζεστό ή πολύ κρύο νερό, χρήση απολυμαντικών μαντηλιών για τον καθαρισμό των χεριών, εργασία με γνωστά ερεθιστικά, όπως χλωρίνη, επαφή με γνωστά αλλεργιογόνα, φάρμακα που περιέχουν τοπικά αντιβιοτικά (π.χ. νεομυκίνη, βακιτρακίνη), εφαρμογές υπερκόλλας (κυανοακρυλικός αιθυλεστέρας) για τη συγκόλληση φλεγμονωδών ή επουλωτικών ρωγμών, κάλυψη δακτύλων με αυτοκόλλητο επίδεσμο εμποτισμένο με βακιτρακίνη ή χλωριούχο βενζαλκόνιο
  • Κάλυψη των χεριών: 1. [Πολύωρη διάρκεια της χρήσης των γαντιών (χωρίς υποκείμενη εφαρμογή ενυδατικής λοσιόν (Prurigkel)]. 2. Τα χέρια, προτού δεχθούν τα γάντια υποβάλλονται σε καθαρισμό και απολύμανση με απορρυπαντικό ή σαπούνι, χωρίς να έχει ακολουθήσει εφαρμογή ενυδατικής λοσιόν (Prurigkel). 3. Κάλυψη των χεριών με αυτοκόλλητα περιβλήματα.
  • Υποκείμενη δερματοπάθεια: Προϋπάρχουσα ατοπική δερματίτιδα των χεριών[12].

Θεραπεία της δερματίτιδας των  χεριών[13]

Αλλεργική δερματίτιδα εξ επαφής

○ Τα άτομα με αλλεργική δερματίτιδα εξ επαφής των χεριών θα πρέπει να εντοπίζουν τα αλλεργιογόνα και να τα αποφεύγουν..

○ Ο μετριασμός των εξάρσεων της δερματίτιδας θα μπορούσαν να μετριαστούν χρησιμοποιώντας ένα ήπιο τοπικό  κορτικοστεροειδές ή την ενυδατική λοσιόν Prurigkel.

○ Τα άτομα με ανυπόφορη δερματίτιδα εξ επαφής των  χεριών θα πρέπει να αναζητήσουν  συμβουλή δερματολόγου, ο οποίος θα εντοπίσει το ένοχο αλλεργιογόνο με ειδικές  επιδερμικές δοκιμασίες.

○ Τα άτομα με υποψία αλλεργικής δερματίτιδας εξ επαφής θα πρέπει να υποβάλλονται σε έλεγχο από ειδικό δερματολόγο με επιδερματικές δοκιμασίες, για να εντοπιστεί το αιτιολογικό ένοχο  αλλεργιογόνο.

○ Στις δυσίατες και ανυπόφορες περιπτώσεις, μπορεί να απαιτηθεί ένα ισχυρότερο τοπικό κορτικοστεροειδές, φωτοθεραπεία, συστηματική θεραπεία ή αλλαγή επαγγέλματος.

Ερεθιστική δερματίτιδα εξ επαφής

○ Για τη  δερματίτιδα των χεριών που οφείλεται σε εξωτερικούς ερεθισμούς είναι επιτακτική η ανάγκη της  επίγνωσης της ερεθιστικής φύσης της δερματίτιδας και της έκθεσης σε επιφανειοδραστικά και απορρυπαντικά.

○ Οι ερεθιστικοί παράγοντες πρέπει να εντοπίζονται και να αποφεύγονται.

○ Η χρήση μιας λοσιόν φραγμού π.χ. η επανορθωτική λοσιόν όπως η εφυγραντική και μαλακτική λοσιόν Prurigkel, που περιέχει 1% κολλοειδούς βρώμης  μπορεί να είναι χρήσιμη[15].

○ Αν η ερεθιστική δερματίτιδα εξ επαφής οφείλεται σε χημικές ουσίες ή προϊόντα που δρούν ερεθιστικά αναζητούνται άλλα  λιγότερο ερεθιστικά.

○ Η χρησιμοποίηση της ενυδατικής λοσιόν Prurigkel μπορεί να χρησιμοποιηθεί στις ήπιες περιπτώσεις. Στις εντονότερες περιπτώσεις η εφαρμογή ενός τοπικού ήπιου κορτικοστεροειδούς  μπορεί να ληφθεί υπόψη, εάν αποτύχουν τα συντηρητικά μέτρα. Ωστόσο, πάντοτε παρακολουθείται το δέρμα για μια πιθανή βλάβη που μπορεί να προκαλέσει το τοπικό κορτικοστεροειδές στον φραγμό του δέρματος.

○ Τα άτομα με δυσίατη ή ανυπόφορη δερματίτιδα χεριών θα πρέπει να συμβουλεύονται  δερματολόγο.

○ Για δυσίατες  περιπτώσεις, μπορεί να είναι απαραίτητη η φωτοθεραπεία, η συστηματική θεραπεία ή η αλλαγή επαγγελματικής ενασχόλησης.

Aν χρησιμοποιηθούν σαπούνια και συνθετικά απορρυπαντικά τηρούνται τα παρακάτω μέτρα.

Αν χρησιμοποιηθεί κάποιο σαπούνι τα χέρια πλένονται με χλιαρό ή δροσερό νερό για τουλάχιστον 20 δευτερόλεπτα.

  • Αποφύγετε το ζεστό και πολύ κρύο νερό.
  • Μη τρίβετε τα χέρια στεγνώστε τα με στεγνή πετσέτα ή απορροφητικό χαρτί.
  • Συνιστάται η άμεση εφαρμογή ενυδατικής λοσιόν (Prurigkel) μετά τις πρακτικές καθαρισμού των χεριών.
  • Τα προϊόντα με αντιβακτηριδιακά συστατικά δεν είναι απαραίτητα για τη σωστή υγιεινή των χεριών.
  • Αναζητήστε σαπούνια ή συνθετικά απορρυπαντικά που στερούνται αλλεργιογόνων επιφανειοδραστικών ουσιών, χημικών συντηρητικών, αρωμάτων ή χρωστικών.
  • Αναζητήστε συνθετικά απορρυπαντικά και πρόσθετη ενυδατική λοσιόν (Prurigkel)
  • Τα ξηρά χέρια είναι συνηθισμένα με τη συχνή χρήση σαπουνιών ή συνθετικών απορρυπαντικών.

Σε περίπτωση που ήδη υπάρχει στα χέρια μια ερεθιστική δερματίτιδα ή ατοπική δερματίτιδα τα ευρήματα μελέτης δείχνουν ότι η κολλοειδές βρώμης 1% , ένα φυσικό προϊόν με αποδεδειγμένη ικανότητα προστασίας φραγμού, ενυδάτωσης, με αντιφλεγμονώδεις και καταπραϋντικές ιδιότητες, μπορεί να έχει βελτιωτικά αποτελέσματα στα συμπτώματα σοβαρότητας του εκζέματος σε ασθενείς με χρόνια  ερεθιστική ατοπική δερματίτιδα (έκζεμα).

Χρήση  απολυμαντικού χεριών με βάση το αλκοόλ[18]

Η πρόσφατη πανδημία COVID-19 οδήγησε σε αυξημένη ευαισθητοποίηση σχετικά με την υγιεινή των χεριών και τον καθαρισμό των χεριών. Για την πρόληψη της μετάδοσης του ιού, τα Κέντρα Ελέγχου και Πρόληψης Νοσημάτων συνιστούν συχνό πλύσιμο των χεριών με σαπούνι και νερό (τουλάχιστον επί 20 δευτερόλεπτα).

Τα προϊόντα υγιεινής των χεριών είναι διαθέσιμα σε διάφορες μορφές και, ενώ καθένα από αυτά τα σκευάσματα μπορεί να είναι αποτελεσματικό κατά του COVID-19, μπορεί επίσης να αλλάξει την ακεραιότητα και τη λειτουργία του δερματικού φραγμού. Καθώς οι εργαζόμενοι στον τομέα της υγειονομικής περίθαλψης και ο γενικός πληθυσμός επικεντρώνονται στην αυστηρή υγιεινή των χεριών, η Αμερικανική Εταιρεία Δερματίτιδας Επαφής αναμένει αύξηση, τόσο της ερεθιστικής,  όσο και της αλλεργικής δερματίτιδας εξ επαφής των χεριών. Τα απολυμαντικά χεριών με βάση το οινόπνευμα με ενυδατικές λοσιόν έχουν το λιγότερο ευαισθητοποιητικό και ερεθιστικό δυναμικό σε σύγκριση με τα σαπούνια και τα συνθετικά απορρυπαντικά.

Τα αλκοολούχα απολυμαντικά των χεριών  μπορούν επίσης να διαλύσουν τα επίπεδα λιπιδίων του δέρματος και η λιποδιαλυτική τους δράση είναι ασύμβατη με τη συγκέντρωση αλκοόλης. Ως εκ τούτου,  η συχνή χρήση του αλκοολούχου απορλυμαντικού καταστρέφει τους λιπιδικούς φραγμούς του δέρματος και τελικά προκαλεί έκζεμα  των χεριών[16].

Παρά την επιτακτική ανάγκη συχνού πλυσίματος των χεριών από τους επαγγελματίες υγείας, το  ποσοστό συμμόρφωσης στο πλύσιμο των χεριών  με νερό και σαπούνι από  38% έφτασε στο  63% μετά την εφαρμογή των αλκοολούχων απολυμαντικών. Τα αλκοολούχα διαλύματα απολύμανσης των  χεριών παραμένουν το χρυσό πρότυπο για την υγιεινή των χεριών, αλλά τροποποιούνται σε υφή και σύνθεση για να ανταποκρίνονται καλύτερα στις προτιμήσεις των εργαζομένων στον τομέα της υγείας. Έχουν προταθεί τροποποιήσεις της διαδικασίας υγιεινής των χεριών που στοχεύουν τόσο στον χρόνο όσο και στην τεχνική της εφαρμογής τριβής των χεριών. Η μείωση του χρόνου τριβής των χεριών από 30 σε 15 δευτερόλεπτα  με το αλκοολούχο απολυμαντικό και η απλοποίηση της τεχνικής απολύμανσης των χεριών, ώστε να αποτελείται από τρία και όχι έξι βήματα απέδωσε ενθαρρυντικά αποτελέσματα όσον αφορά τη μικροβιολογική αποτελεσματικότητα και την υψηλότερη συμμόρφωση[17].Ένα αλκοολούχο απολυμαντικό πρέπει να έχει περιεκτικότητα σε οινόπνευμα τουλάχιστον 60%.

  • Προτιμούνται αλκοολούχα απολυμαντικά χεριών που δεν περιέχουν αλλεργιογόνες επιφανειοδραστικές ουσίες, χημικά συντηρητικά, αρώματα ή χρωστικές ουσίες. H τεχνική του ασφαλούς πλυσίματος και αποστείρωσης των χεριών του προσωπικού του χειρουργείου απεικονίζονται παρακάτω, σύμφωνα με την Παγκόσμια Οργάνωση Υγείας[18]
  • Τα ξηρά χέρια είναι συνηθισμένα, όταν πλένονται συχνά. Συνιστάται η εφαρμογή ενυδατικής λοσιόν (Prurigkel) μετά το πλύσιμο των χεριών.

 Χρήση ενυδατικής λοσιόν με 1% κολλοειδές βρώμης (Prurigkel)[15]

Το επίπεδο αντιφλεγμονώδους δράσης του κολλοειδούς βρώμης είναι παρόμοιο με αυτό της τοπικής υδροκορτιζόνης 1%[19].Το κολλοειδές βρώμης μπορεί επίσης να λειτουργήσει ως ρυθμιστικό διάλυμα δέρματος, επαναφέροντας το pH του δέρματος στο φυσιολογικό[20].

  • Χρησιμοποιήστε τη λοδιόν κολλοειδούς βρώμης (Prurigkel) συσκευασμένη  σε φιαλίδια, διότι μεταφέρεται εύκολα  αυτό βοηθάει στην επαναληψιμότητα της.
  • Αν πρέπει να χρησιμοποιηθεί η λοσιόν Prurigkel σε άτομα που δη έχουν ερεθισμένα χέρια ή χέρια με με κάποιου βαθμού δερματίτιδα,  αφού εφαρμοστεί η λοσιόν  στα χέρια σας,  στη συνέχεια φοράτε  βαμβακερά ή χαλαρά πλαστικά γάντια (π.χ. πλαστικά διαφανή γάντια τροφίμων μιας χρήσης) για να δημιουργθεί έτσι ένα  αποφρακτικό φράγμα.
  • Για τους εργαζόμενους στον τομέα της υγείας, η ενυδατική λοσιόν (Prurigkel) κάτω από γάντια μπορεί επίσης να είναι αποτελεσματική.
  • Δίδεται προσοχή στις ενυδατικές κρέμες με βάση το λάδι, διότι μπορούν να διασπάσουν το λάτεξ των γαντιών (εφόσον χρησιμοποιούνται γάντια από λάτεξ), να το διογκώσουν και να το κάνουν εύθραυστο.
  • Τα γάντια λατέξ, βινυλίου και νιτριλίου είναι ανθεκτικά στη διάσπαση από αιθανόλη ή ισοπροπυλική αλκοόλη. Αλλεργική δερματίτιδα εξ επαφής που προκαλείται από γάντια πολυβινυλοχλωριδίου αναφέρεται σπάνια. Παρά τούτο αναφέρεται η πρόκληση δερματίτιδας των χεριών που επιδεινώνεται από αλλεργία εξ επαφής στη μεθυλισοθειαζολινόνη (συντηρητικό που μπορεί να προκαλέσει ευαισθητοποίηση και υπάρχει και στα οικιακά απορρυπαντικά)[21], διάφορα βιομηχανικά προιόντα, αλλά και  στα προστατευτικά γάντια νιτριλίου [22].
  • Μουλιάστε και αλείψτε: μουλιάστε τα χέρια σε καθαρό νερό για 20 λεπτά και εφαρμόστε αμέσως ενυδατική λοσιόν (Prurigkel) σε βρεγμένο δέρμα κάθε βράδυ για μια χρονική περίοδο 2 εβδομάδων.
  • Άτομα με χρόνια αλλεργική δερματίτιδα εξ επαφής των χεριών, που επιμένει και υποτροπιάζει θα πρέπει να υποβάλλονται σε έλεγχο με επιδερμικές δοκιμασίες (patch tests).

Κνίδωση εξ επαφής

Μια άλλη απόκριση αλλεργίας είναι η άμεση υπερευαισθησία, που ονομάζεται επίσης κνίδωση εξ επαφής. Η κνίδωση εξ επαφής είναι μια παροδική αντίδραση δημιουργίας ερυθρότητας και πομφού που εμφανίζεται εντός 10 έως 60 λεπτών στο σημείο επαφής του προσβάλλοντος παράγοντα και υποχωρεί πλήρως μέσα σε 24 ώρες.

Η κνίδωση εξ επαφής είναι μια μορφή οξείας κνίδωσης (τα συμπτώματα διαρκούν λιγότερο από έξι εβδομάδες). Η αντίδραση εξαπλώνεται πέρα ​​από το σημείο της αρχικής επαφής και εξελίσσεται σε γενικευμένη κνίδωση, οδηγώντας ακόμη και σε αναφυλακτικό σοκ. Αυτή η εξέλιξη των συμπτωμάτων με σταδιακό τρόπο έχει περιγραφεί σε τέσσερα στάδια ως «σύνδρομο κνίδωσης εξ επαφής».

  • Στάδιο 1- Τοπική κνίδωση (ερυθρότητα και οίδημα), δερματίτιδα και ορισμένα μη ειδικά συμπτώματα όπως κάψιμο, κνησμός, μυρμήγκιασμα κ.λπ.
  • Στάδιο 2- Γενικευμένη κνίδωση
  • Στάδιο 3- Συστηματικές εκδηλώσεις όπως βρογχικό άσθμα, αγγειοοίδημα, ρινίτιδα, επιπεφυκίτιδα, στοματοφαρυγγικά συμπτώματα (π.χ. οίδημα στα χείλη, βραχνάδα, δυσκολία στην κατάποση), γαστρεντερικά συμπτώματα (π.χ. ναυτία, έμετος, διάρροια, κοιλιακές κράμπες)
  • Στάδιο 4- Γενικευμένη αναφυλακτική αντίδραση συμπεριλαμβανομένου του αναφυλακτικού σοκ[23].

Η διάγνωση και θεραπεία της κνίδωσης εξ επαφής πρέπει να γίνεται από δερματολόγο, προκειμένου να γίνει ακριβής διάγνωση και ειδική θεραπεία.

Βιβλιογραφική Τεκμηρίωση

1.Goh CF, Ming LC, Wong LC. Dermatologic reactions to disinfectant use during the COVID-19 pandemic. Clin Dermatol. 2021 Mar-Apr;39(2):314-322.2.

2.Akbaş A, Kilinç F. Investigation on aetiological factors in patients with hyperhidrosis. Cutan Ocul Toxicol. 2018 Dec;37(4):344-349.

3.Bedolla-Barajas M., Machuca-Rincón M.L. Self-reported prevalence of latex allergy and associated factors in healthcare workers. Rev Alerg Mex. 2017;64(4):430–438.

4.Parisi CAS, Kelly KJ, Ansotegui IJ, Gonzalez-Díaz SN, Bilò MB, Cardona V, Park HS, Braschi MC, Macias-Weinmann A, Piga MA, Acuña-Ortega N, Sánchez-Borges M, Yañez A.Update on latex allergy: New insights into an old problem. World Allergy Organ J. 2021 Jul 28;14(8):100569.

5.Larese Filon F, Pesce M, Paulo MS, Loney T, Modenese A, John SM, Kezic S, Macan J.Incidence of occupational contact dermatitis in healthcare workers: a systematic review. J Eur Acad Dermatol Venereol. 2021 Jun;35(6):1285-1289.

6.Laura Statescu, Daciana Branisteanu, C Dobre, Laura Gheuca Solovastru, A Vasilca, Zenaida Petrescu, Doina Azoicai. Contact dermatitis – epidemiological study. Maedica (Bucur). 2011 Oct;6(4):277-81.

7.Nosbaum A, Vocanson M, Rozieres A, Hennino A, Nicolas JF. Allergic and irritant contact dermatitis. Eur J Dermatol. 2009 Jul-Aug;19(4):325-32.

8.Andreas Hansen, Richard Brans, Flora Sonsmann. Allergic contact dermatitis to rubber accelerators in protective gloves: Problems, challenges, and solutions for occupational skin protection.  Allergol Select . 2021 Oct 22:5:335-344.

9.Jenny L. Nelson, MD and Christen M. Mowad, MD. Allergic Contact Dermatitis. Patch Testing Beyond the TRUE Test. J Clin Aesthet Dermatol. 2010 Oct; 3(10): 36–41.

10.D A WoodwellNational Ambulatory Medical Care Survey: 1995 summary. Adv Data. 1997 May 8:(286):1-25.

11.Sedeh FB, Michaelsdóttir TE, Jemec GBE, Mortensen OS, Ibler KS. Prevalence, risk factors, and prevention of occupational contact dermatitis among professional cleaners: a systematic review. Int Arch Occup Environ Health. 2023 Apr;96(3):345-354.

12.Chandler W Rundle, Colby L Presley, Michelle Militello, Cara Barber, Douglas L Powell, Sharon E Jacob, Amber Reck Atwater, Kalman L Watsky, Jiade Yu, Cory A Dunnick. Hand hygiene during COVID-19: Recommendations from the American Contact Dermatitis Society. J Am Acad Dermatol. 2020 Dec;83(6):1730-1737.

13.Marta Tramontana, Katharina Hansel, Leonardo Bianchi, Chiara Sensini, Nicolò Malatesta, and Luca Stingeni. Advancing the understanding of allergic contact dermatitis: from pathophysiology to novel therapeutic approaches. Front Med (Lausanne). 2023; 10: 1184289.

14.Stadler RN, Tschudin-Sutter S. What is new with hand hygiene? Curr Opin Infect Dis. 2020 Aug;33(4):327-332.

15.Mohammadreza Sobhan, Mahsa Hojati, Seyed-Yaser Vafaie, Davoud Ahmadimoghaddam, Younes Mohammadi, and Maryam Mehrpooya. The Efficacy of Colloidal Oatmeal Cream 1% as Add-on Therapy in the Management of Chronic Irritant Hand Eczema: A Double-Blind Study. Clin Cosmet Investig Dermatol. 2020; 13: 241–251.

16.WHO. Alcohol-based handrub risks / hazards. 2009. Available from: https://www.who.int/gpsc/5may/tools/who_guidelineshandhygiene_summary.pdf. [Accessed 4 March 2021].

17.Boyce JM, Ligi C, Kohan C, et al. Lack of association between the increased incidence of Clostridium difficile–associated disease and the increasing use of alcohol-based hand rubs. Infect Control Hosp Epidemiol 2006;27:479–483.

18.Oh E, Choi SJ, Han S, Lee KH, Choi HJ. Highly Effective Salt-Activated Alcohol-Based Disinfectants with Enhanced Antimicrobial Activity. ACS Nano. 2023 Sep 26;17(18):17811-17825.

19.Runa Sur, Anu Nigam, Devon Grote, Frank Liebel, Michael D Southall. Avenanthramides, polyphenols from oats, exhibit anti-inflammatory and anti-itch activity. Arch Dermatol Res. 2008 Nov;300(10):569-74.

20.Ellen S Kurtz, Warren Wallo. Colloidal oatmeal: history, chemistry and clinical properties. J Drugs Dermatol. 2007 Feb;6(2):167-70.

21.Lundov MD, Krongaard T, Menné TL, Johansen JD.Methylisothiazolinone contact allergy: a review. Br J Dermatol. 2011 Dec;165(6):1178-82.

22.Raphaël André, Yassaman Alipour Tehrany, Aurélie Bugey, Patrick Edder, and Pierre Piletta.Hand dermatitis aggravated by contact allergy to methylisothiazolinone in protective nitrile gloves. Contact Dermatitis. 2022 Oct; 87(4): 383–384.

23.Sandhya Vethachalam, Yudy Persaud.  Contact Urticaria. In: StatPearls [Internet]. Treasure Island (FL): StatPearls Publishing; 2024 Jan. 2023 Jul 31.

 

 

 

Δρ.Δημήτριος Ν. Γκέλης (USER)

..

Δρ Δημήτριος Γκέλης ΜD, ORL, DDS, PhD

Δρ Δημήτριος Ν. Γκέλης (MD, ORL, DDS, PhD)

Ιατρός, Ωτορινολαρυγγολόγος, Οδοντίατρος,  Διδάκτωρ της Ιατρικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών, Ιατρικός Ερευνητής και Συγγραφέας

ΙΔΙΑΙΤΕΡΑ ΕΝΔΙΑΦΕΡΟΝΤΑ: Ιατρική Έρευνα, Συμπληρωματική Ιατρική

Διεύθυνση: ΦΛΑΜΠΟΥΡΟ ΛΟΥΤΡΑΚΙΟΥ ΚΟΡΙΝΘΙΑΣ
Τηλ: 6944280764, Email: pharmage@otenet.gr
www.gelis.gr, www.pharmagel.gr , www.orlpedia.gr , www.allergopedia.gr, d3gkelin.gr, www.vitaminb12.gr, www.zinc.gr, www.curcumin.gr

Αικατερίνη Γκέλη
Αικατερίνη Γκέλη
Ιατρός, Ακτινοδιαγνώστρια
 Άσσος, Κορίνθου.
Εχει ιδιαίτερο ενδιαφέρον στη διαγνωστική με υπερήχους, κλασσική ακτινολογία παίδων και ενηλίκων, γναθοπροσωπική ακτινολογία, περιβαλλοντική ιατρική, ιατρική διατροφολογία, συμπληρωματική ιατρική.


Σημείωση: Το παρόν επιστημονικό άρθρο γράφτηκε για λόγους ενημέρωσης των ιατρών και των λοιπών επιστημόνων υγείας και δεν αποτελεί  μέσο διάγνωσης ή αντιμετώπισης ή πρόληψης ασθενειών, ούτε αποτελεί ιατρική συμβουλή για ασθενείς, από τον συγγραφέα ή τους συγγραφείς του άρθρου.

Την ευθύνη της διάγνωσης, θεραπείας και πρόληψης των ασθενειών τις έχει μόνον ο θεράπων ιατρός του κάθε ασθενούς, αφού πρώτα κάνει προσεκτικά ακριβή διάγνωση.
Γιαυτό συνιστάται η αποφυγή της αυθαίρετης εφαρμογής ιατρικών πληροφοριών από μη ιατρούς. Τα συμπληρώματα διατροφής δεν είναι φάρμακα, αλλά μπορεί να χορηγούνται συμπληρωματικά, χωρίς να παραιτούνται οι ασθενείς από  τις αποδεκτές υπό της ιατρικής επιστήμης θεραπείες ή θεραπευτικές τεχνικές και μεθόδους, που γίνονται, όταν χρειάζονται, υπό ιατρική καθοδήγηση,  παρακολούθηση και ευθύνη. Οι παρατιθέμενες διαφημίσεις εξυπηρετούν της δαπάνες συντήρησης της παρούσας ιστοσελίδας 

Το παρόν άρθρο προστατεύεται από το Νόμο 2121/1993 και 4481/2017 για την πνευματική ιδιοκτησία. Η ολική ή μερική αντιγραφή του παρόντος επιστημονικού άρθρου χωρίς τη γραπτή έγκριση του Δρ Δημητρίου Ν. Γκέλη θεωρείται κλοπή πνευματικής ιδιοκτησίας και διώκεται βάσει της νομοθεσίας.