Συγγραφείς: Δρ Δημήτριος Ν. Γκέλης ΜD, ORL, DDS, PhD και Αικατερίνη Γκέλη, MD, Radiologist
Τα φυτοχημικά είναι η γενική ονομασία για τα τερπενοειδή, τα και τα φλαβονοειδή που αποτελούνται από μια ποικιλία χημικών ουσιών που περιέχονται στα λαχανικά και τα φρούτα. Η φυτοχημική σύνθεση των σταφυλιών, ωστόσο, ποικίλλει πολύ μεταξύ των διαφόρων ποικιλιών. Τα φυτοχημικά σταφυλιού αποτελούνται κυρίως από μια ποικιλία χημικών ουσιών που περιλαμβάνουν:
1.Τερπενοειδή [oλεανολικό οξύ ή ελαιοανολικό οξύ (oleanolic acid). Το ολεανολικό οξύ που χρησιμοποιήθηκε σε καλλιέργειες κυττάρων καρκίνου του μαστού έδειξε ότι ανέστειλε τον πολλαπλασιασμό και αύξησε το οξειδωτικό στρες των εξαιρετικά διεισδυτικών καρκινικών κυττάρων. Επιπλέον, το ολεανολικό οξύ μείωσε το οξειδωτικό στρες και την οξειδωτική βλάβη στο DNA στα ανθρώπινα επιθηλιακά κύτταρα του μαστού]. [1].
2.Καροτενοειδή. Τα αφθονότερα καροτενοειδή που υπάρχουν στις ερυθρές ποικιλίες σταφυλιών είναι το β-καροτένιο και η λουτεΐνη . Στα κρασιά βρέθηκαν σημαντικές ποσότητες βιοξανθίνης, λουτεοξανθίνης και νεοξανθίνης[2].
3.Φλαβονοειδή: Τα φλαβονοειδή αντιπροσωπεύουν μια μεγάλη ομάδα ενώσεων χαμηλού μοριακού βάρους με υψηλές αντιοξειδωτικές ιδιότητες. Η ειδική χημική τους δομή τους επιτρέπει να μειώνουν το οξειδωτικό στρες μέσω πολυάριθμων μηχανισμών.
Τα φλαβονοειδή βρίσκονται κυρίως στο επιδερμικό στρώμα του φλοιού και στους σπόρους σταφυλιών. Τα φλαβονοειδή είναι οι κύριες ομάδες διαλυτών φαινολικών στα σταφύλια καθώς και οι κύριοι παράγοντες που συμβάλλουν στις βιολογικές δραστηριότητες σε προϊόντα που προέρχονται από σταφύλια.
Τα φλαβονοειδή στα κόκκινα σταφύλια και το κόκκινο κρασί έχουν καρδιοπροστατευτικές, αντιοξειδωτικές, αντιφλεγμονώδεις, αντικαρκινικές και αντιμικροβιακές ιδιότητες και είναι ένα από τα πιο ισχυρά θρεπτικά συστατικά στα τρόφιμα και στα προϊόντα του κόκκινου σταφυλιού.
Τα συνηθέστερα φλαβονοειδή που βρίσκονται στα σταφύλια είναι:
Aνθοκυανίνες (3 -Ο- μονογλυκοσίδες ή 3,5 -Ο- διγλυκοσίδες της μαλβιδίνης, κυανιδίνης, πεονιδίνης, δελφινιδίνης, πελαργονιδίνης και πετουνιδίνης, καθώς και η ακετυλ-, π-κουμαροϋλική τους-ακετυλίνη- και/ή καφεοϋλοεστέρες)[3]. Οι ανθοκυανίνες βρίσκονται μόνο στις ερυθρές ποικιλίες σταφυλιού.
Φλαβονόλες. Οι φλαβανόλες είναι μια υποομάδα φαλαβονοειδών (πολυφαινόλες), που είναι δευτερογενείς μεταβολίτες με αντιοξειδωτικές ιδιότητες και παράγονται φυσικά σε διάφορα φυτά (π.χ. πράσινο τσάι, κακάο, σταφύλια και μήλα). Αποτελούν μια σημαντική κατηγορία πολυφαινολών στα ανθρώπινα τρόφιμα και ποτά και έχουν αναγνωρισμένη επίδραση στη διατήρηση της ανθρώπινης υγείας[4].
Οι φλαβονόλες συσσωρεύονται στους σπόρους του σταφυλιού, αλλά βρίσκονται επίσης ως 3 -Ο- γλυκοσίδες στη φλούδα των σταφυλιών. Είναι όμως δυνατόν να βρεθούν και ως αγλυκόνες (quercetin, kaempferol, myricetin, isorhamnetin).
φλαβανόλες [(+)-κατεχίνη , (−)-επικατεχίνη, (−)-επικατεχίνη-3- Ο – γαλλική], διυδροφλαβονόλες (αστιλβίνη και ενγκελετίνη) και προανθοκυανιδίνες.
Οι ανθοκυανίνες, οι φλαβανόλες, οι φλαβονόλες και η ρεσβερατρόλη είναι οι πιο σημαντικές πολυφαινόλες σταφυλιού επειδή διαθέτουν πολλές βιολογικές δράσεις, όπως αντιοξειδωτικές, καρδιοπροστατευτικές, αντικαρκινικές, αντιφλεγμονώδεις, αντιγηραντικές και αντιμικροβιακές ιδιότητες [5]. Η ρεσβερατρόλη είναι μια φυσικά απαντώμενη μη φλαβονοειδής πολυφαινόλη που βρίσκεται σε μια ποικιλία φυτών, όπου ανταποκρίνεται στον τραυματισμό ή την προσβολή από μύκητες. Αυτή η σημαντική ένωση έχει διαφορετικές ευεργετικές δράσεις όπως αντιοξειδωτικές, αντικαρκινικές, αντιφλεγμονώδεις και αντιγηραντικές. Η ρεσβερατρόλη αφθονεί στη φλούδα και τους σπόρους των κόκκινων σταφυλιών.
Τα φυτοχημικά βελτιώνουν τη δυσβίωση (επιπλοκή της μικροχλωρίδας του εντέρου) που προκαλείται από το μεταβολικό σύνδρομο και ρυθμίζουν τις φλεγμονώδεις ασθένειες που προκαλούνται από την παραγωγή TNF-α. Μόλις απορροφηθούν, τα φλαβονοειδή μετατρέπονται σε μορφή γλυκουρονιδίου, μετακινούνται στην κυκλοφορία του αίματος και φτάνουν στις φλεγμονώδεις θέσεις συμπεριλαμβανομένου του ήπατος, του πνεύμονα και των σημείων αρτηριοσκλήρωσης, όπου γίνονται ενεργά. Επιπλέον, το ολεανολικό οξύ δρα στον TGR5 – τον υποδοχέα του χολικού οξέος, ως αγωνιστής του χολικού οξέος [6].
Τα φυτοχημικά που υπάρχουν στα φρούτα και τα λαχανικά μπορεί να διαδραματίσουν σημαντικό ρόλο στη μείωση του κινδύνου χρόνιων ασθενειών. Τα σταφύλια, ένα από τα πιο δημοφιλή και ευρέως καλλιεργούμενα και καταναλισκόμενα φρούτα στον κόσμο, είναι πλούσια σε φυτοχημικά. Επιδημιολογικά δεδομένα έχουν συνδέσει την κατανάλωση σταφυλιών με μείωση του κινδύνου πρόκλησης χρόνιων ασθενειών, συμπεριλαμβανομένων ορισμένων τύπων καρκίνου και καρδιαγγειακών παθήσεων.
Μελέτες in vitro και in vivo έχουν δείξει ότι τα σταφύλια έχουν ισχυρή αντιοξειδωτική δράση, αναστέλλοντας τον πολλαπλασιασμό των καρκινικών κυττάρων και καταστέλλοντας τη συσσώρευση αιμοπεταλίων, ενώ παράλληλα μειώνουν τη χοληστερόλη.
Επιδημιολογικά δεδομένα έχουν συνδέσει την κατανάλωση σταφυλιών με μείωση του κινδύνου πρόκλησης χρόνιων ασθενειών, συμπεριλαμβανομένων ορισμένων τύπων καρκίνου και καρδιαγγειακών παθήσεων.
Μελέτες in vitro και in vivo έχουν δείξει ότι τα σταφύλια έχουν ισχυρή αντιοξειδωτική δράση, αναστέλλοντας τον πολλαπλασιασμό των καρκινικών κυττάρων και καταστέλλοντας τη συσσώρευση αιμοπεταλίων, ενώ παράλληλα μειώνουν τη χοληστερόλη. Τα σταφύλια περιέχουν μια ποικιλία φυτοχημικών ουσιών, όπως φαινολικά οξέα, στιλβένια, ανθοκυανίνες και προανθοκυανιδίνες, τα οποία είναι όλα ισχυρά αντιοξειδωτικά. Η φυτοχημική σύνθεση των σταφυλιών, ωστόσο, ποικίλλει πολύ μεταξύ των διαφόρων ποικιλιών[7].
Τα φυτοχημικά σταφυλιού προλαμβάνουν τις σχετιζόμενες με το έντερο και επακόλουθες άλλες φλεγμονώδεις ασθένειες. Τα φυτοχημικά και η βιταμίνη D3 είναι χρήσιμα για τη ρύθμιση των φλεγμονωδών αποκρίσεων.
Υπάρχει μια ποικιλία σταφυλιού που περιέχει πολλά είδη φυτοχημικών στις φλούδες και τους σπόρους του Αυτό είναι το βιολογικό κόκκινο αγιωργίτικο της Νεμέας. Τα φυτοχημικά του κόκκινου σταφυλιού έχουν ήδη χρησιμοποιηθεί για τη διατήρηση της υγιούς κατάστασης μέσω του χειρισμού των φλεγμονωδών αποκρίσεων μειώνοντας την έκφραση παραγόντων που σχετίζονται με τη φλεγμονή.
Επειδή είναι ανέφικτη η κατανάλωση μεγάλης ποσότητας σταφυλιών, διότι περιέχουν μεγάλες ποσότητες σακχάρων, όπως επίσης είναι ανέφικτη η καθημερινή κατανάλωση κόκκινου κρασιού, λόγω των παρενεργειών του οινοπνεύματος, είναι άκρως ευεργετική για τη διατήρηση της υγείας η καθημερινή κατανάλωση σκόνης των αποξηραμένων σπόρων και φλουδών του βιολογικού κόκκινου Αγιωργίτικου σταφυλιού Νεμέας, που κυκλοφορεί ως συμπλήρωμα διατροφής με την ονομασία Βινογκελιν (Vinogkelin). Μπορεί ένας ενήλικος να καταναλώνει ημερησίως 3-6 κάψουλες Βινογκελιν (Vinogkelin) με το φαγητό.
Σε περίπτωση που επιθυμεί κάποιος να προσλάβει τις ευεργετικές για την υγεία πολυφαινόλες του κόκκινου σταφυλιού, καταναλίσκοντας κρασί, μπορεί να πίνει κάθε βράδυ μια μικρή ποσότητα (ένα σφηνάκι) του ιατρικού ενδιαφέροντος γλυκού, κόκκινου βιολογικού Αγιωργίτικου κρασιού Νεμέας «Γκελάντο». Το «Γκελάντο» δεν περιέχει χημικά συντηρητικά , ούτε πρόσθετα θειώδη, αλλά περιέχει μεγάλη πυκνότητα πολυφαινολών, όπως η ρεσβερατρόλη.
Βιβλιογραφική Τεκμηρίωση
1. Cristina Sánchez-Quesada, Alicia López-Biedma, José J Gaforio. Oleanolic Acid, a Compound Present in Grapes and Olives, Protects against Genotoxicity in Human Mammary Epithelial Cells. Molecules. 2015 Jul 28;20(8):13670-88.
2. P Guedes De Pinho , A C Silva Ferreira, M Mendes Pinto, J G Benitez, T A Hogg. Determination of carotenoid profiles in grapes, musts, and fortified wines from Douro varieties of Vitis vinifera. J Agric Food Chem. 2001 Nov;49(11):5484-8.
3.Yusuf Yilmaz, Romeo T Toledo. Major flavonoids in grape seeds and skins: antioxidant capacity of catechin, epicatechin, and gallic acid. J Agric Food Chem. 2004 Jan 28;52(2):255-60.
4. Xuwei Liu, Carine Le Bourvellec , Sylvain Guyot, Catherine M G C Renard.
Reactivity of flavanols: Their fate in physical food processing and recent advances in their analysis by depolymerization. Compr Rev Food Sci Food Saf. 2021 Sep;20(5):4841-4880.
5.En-Qin Xia, Gui-Fang Deng, Ya-Jun Guo, Hua-Bin Li. Biological activities of polyphenols from grapes. Int J Mol Sci. 2010 Feb 4;11(2):622-46.
6.Kazuki Santa, Yoshio Kumazawa, Isao Nagaoka. The Potential Use of Grape Phytochemicals for Preventing the Development of Intestine-Related and Subsequent Inflammatory Diseases. Endocr Metab Immune Disord Drug Targets. 2019;19(6):794-802.
7.Jun Yang, Yang-Yu Xiao. Grape phytochemicals and associated health benefits Crit Rev Food Sci Nutr. 2013;53(11):1202-25.
Δρ Δημήτριος Ν. Γκέλης
Δρ.Δημήτριος Ν. Γκέλης
Iατρός, Ωτορινολαρυγγολόγος, Οδοντίατρος
Διδάκτωρ της Ιατρικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών, Ιατρικός Συγγραφέας, Ιατρικός Ερευνητής
ΙΔΙΑΙΤΕΡΑ ΕΝΔΙΑΦΕΡΟΝΤΑ: Ιατρική Έρευνα, Συμπληρωματική Ιατρική
Διεύθυνση: ΦΛΑΜΠΟΥΡΟ ΛΟΥΤΡΑΚΙΟΥ ΚΟΡΙΝΘΙΑΣ
Τηλ: 6944280764, Email: pharmage@otenet.gr
www.gelis.gr, www.pharmagel.gr , www.orlpedia.gr , www.allergopedia.gr, d3gkelin.gr, www.vitaminb12.gr, www.zinc.gr, www.curcumin.gr
Αικατερίνη Γκέλη
Αικατερίνη ΓκέληΕχει ιδιαίτερο ενδιαφέρον στη διαγνωστική με υπερήχους, κλασσική ακτινολογία παίδων και ενηλίκων, γναθοπροσωπική ακτινολογία, περιβαλλοντική ιατρική, ιατρική διατροφολογία, συμπληρωματική ιατρική.
Την ευθύνη της διάγνωσης, θεραπείας και πρόληψης των ασθενειών τις έχει μόνον ο θεράπων ιατρός του κάθε ασθενούς, αφού πρώτα κάνει προσεκτικά ακριβή διάγνωση.
Γιαυτό συνιστάται η αποφυγή της αυθαίρετης εφαρμογής ιατρικών πληροφοριών από μη ιατρούς. Τα συμπληρώματα διατροφής δεν είναι φάρμακα, αλλά μπορεί να χορηγούνται συμπληρωματικά, χωρίς να παραιτούνται οι ασθενείς από τις αποδεκτές υπό της ιατρικής επιστήμης θεραπείες ή θεραπευτικές τεχνικές και μεθόδους, που γίνονται, όταν χρειάζονται, υπό ιατρική καθοδήγηση, παρακολούθηση και ευθύνη. Οι παρατιθέμενες διαφημίσεις εξυπηρετούν της δαπάνες συντήρησης της παρούσας ιστοσελίδας Το παρόν άρθρο προστατεύεται από το Νόμο 2121/1993 και 4481/2017 για την πνευματική ιδιοκτησία. Η ολική ή μερική αντιγραφή του παρόντος επιστημονικού άρθρου χωρίς τη γραπτή έγκριση του Δρ Δημητρίου Ν. Γκέλη θεωρείται κλοπή πνευματικής ιδιοκτησίας και διώκεται βάσει της νομοθεσίας.