Η ωτοσκλήρυνση είναι μια πρωτοπαθής οστεοδυστροφία του κροταφικού οστού, η οποία προκαλεί προοδευτικά εξελισσόμενη απώλεια της ακοής. Η νόσος συνήθως συνοδεύεται από εμβοές των αυτιών και κρίσεις ιλίγγου που ποικίλουν σε χρονική συχνότητα και ένταση και αίσθημα πληρότητας του αυτιού. Η νόσος μπορεί να εκδηλωθεί στο ένα ή και στα δύο αυτιά.
Η διάγνωση της νόσου γενικά στηρίζεται στο ιστορικό και την κλινική εξέταση αλλά και αν κριθεί απαραίτητο ακτινογραφικά, χρησιμοποιώντας ως απεικονιστική τεχνική εκλογής την πολυτομική αξονική τομογραφία [multidetector CT (MDCT)] [1].
Η χειρουργική επέμβαση στο οστάριο του αναβολέα παραμένει ως μια ευρύτατα αποδεκτή θεραπεία της βαρηκοΐας τύπου αγωγιμότητας, λόγω παρουσίας ωτοσκλήρυνσης [2].
Η κοχλιακή ωτοσκλήρυνση ορίζεται ως, ωτοσκλήρυνση που εντοπίζεται στην ωτική κάψα, περιλαμβάνοντας το κοχλιακό ενδόστεο και προκαλώντας μια μεικτού τύπου ή νευραισθητήριου τύπου βαρηκοΐα, σύμφωνα με την κλινική εικόνα του ή της ασθενούς. Έχει διευκρινιστεί ότι, όταν η ωτοσκλήρυνση είναι επαρκώς σοβαρή και έχει προσβάλλει το κοχλιακό ενδόστεο, συνήθως καθηλώνει και ακινητοποιεί και τον αναβολέα [3].
Μια επιτυχής αναβολεκτομή, μετά από μερικά χρόνια , μπορεί να προκαλέσει απογοήτευση στον ασθενή, διότι μπορεί να ξαναπροκληθεί απώλεια της ακουστικής ικανότητας , που μπορεί να δημιουργήσει την ανάγκη χρησιμοποίησης ακουστικού βαρηκοΐας.
Αυτή η απώλεια της ακοής, μερικά χρόνια μετά την αναβολεκτομή μπορεί να οφείλεται σε ωτοσκλήρυνση που έχει προσβάλει τον κοχλία.
Αν ένας ασθενής χειρουργηθεί και έχει έναν φυσιολογικό ουδό οστέινης αγωγής του ήχου, αλλά με εντομή του Carhart [Carhart’s notch] στο ακοόγραμμα, είναι δυνατόν, αργότερα, να εμφανίσει ακουστική απώλεια που μπορεί να οφείλεται σε πρεσβυακοΐα ή σε άλλες αιτίες.
Παρά τούτο, η παρουσία έστω και μιας κατάσπασης του προεγχειρητικού ουδού της οστέινης αγωγής στο ακοόγραμμα μπορεί να σημαίνει την παρουσία κοχλιακής ωτοσκλήρυνσης και την ύπαρξη πιθανότητας επιδείνωσης της ακουστικής ικανότητας τα μετεγχειρητικά χρόνια.
Μια τελική και ασφαλής διάγνωση της κοχλιακής ωτοσκλήρυνσης μπορεί να γίνει μόνο με την πολυανιχνευτική αξονική τομογραφία, η οποία επιτρέπει μια ποσοτική εκτίμηση της παρουσίας στη λαβυρινθική κάψα σπογγιωτικών ή ωτοσκληρυντικών περιοχών [4].
Από το 1965 περιγράφεται σε πολλαπλές μελέτες διεθνώς η θετική αποτελεσματικότητα της χορήγησης φθοριούχου νατρίου σε ασθενείς με ωτοσκλήρυνση. Σε αρκετές περιπτώσεις το φθοριούχο νάτριο επιβραδύνει ή ανακόπτει την εξέλιξη της βαρηκοΐας που συνοδεύει την ωτοσκλήρυνση. Το φθοριούχο νάτριο μπορεί να αλλάξει τις ενεργές ωτοσκληρυντικές βλάβες και να τις μετατρέψει σε πιο πυκνές και αδρανείς [5] .
Το φοριούχο νάτριο είναι ένας ενζυματικός αναστολέας που περιορίζει την οστεοκλαστική απορρόφηση του οστού και αν η δόση είναι μεγαλύτερη των 60 mg ημερησίως μπορεί να επαναδομήσει ένα ψευδοαβερσιανό οστούν ( pseudohaversian bone) [6].
Στις περιπτώσεις ωτοσκλήρυνσης που έχει πρόσφατη έναρξη, το φθοριούχο νάτριο μπορεί να αποκαταστήσει την απώλεια της ακοής και να ανακόψει την προοδευτική επιδείνωση της ακουστικής ικανότητας [7].
Η θεραπεία με φθοριούχο νάτριο έχει βρεθεί ότι ασκεί κάποια επωφελή αποτελέσματα στις κρίσεις ζάλης ή ιλίγγου που μπορεί να εκδηλωθεί στους πάσχοντες από ωτοσκλήρυνση. Επίσης έχει βρεθεί ότι το ασβέστιο αυξάνει την απορρόφηση του φθοριούχου νατρίου από το έντερο.
Οι έρευνες έχουν δείξει ότι σε αρκετούς ασθενείς με ωτοσκλήρυνση υπάρχει έλλειψη ή ανεπάρκεια βιταμίνης D3 [8].
Η χορήγηση βιταμίνης D3 μπορεί να ασκήσει αποτελέσματα επί της παθολογικής οστικής απώλειας, καθώς επίσης και κατά της φλεγμονής [9].
Συνεπώς ενδείκνυται η χορήγηση βιταμίνης D3 στους ασθενείς με ωτοσκλήρυνση. Επειδή όμως στα διάφορα στάδια του μεταβολισμού της βιταμίνης D3 συμμετέχει και το μαγνήσιο είναι χρήσιμη και η συμπληρωματική χορήγηση στα άτομα με ωτοσκλήρυνση και μαγνησίου. Ο μαγνήσιο είναι συνπαράγοντας κατά τα διάφορα στάδια της βιοσύνθεσης και ενεργοποίησης της βιταμίνης D3 [10].
Επίσης, επειδή η βιταμίνη D3 συμμετέχει στην απορρόφηση του ασβεστίου γενικότερα, προκειμένου να μη συγκεντρώνεται ασβέστιο στα τοιχώματα των αγγείων συνιστάται η ταυτόχρονη χορήγηση βιταμίνης Κ2.
Η βιταμίνη Κ2 έχει αποδειχτεί ότι διεγείρει το σχηματισμό οστού, προάγει τη διαφοροποίηση των οστεοβλαστών και την καρβοξυλίωση της οστεοκαλσίνης, αυξάνει την αλκαλική φωσφατάση , τον αυξητικό ινσουλινοειδή παράγοντα-1, τον αυξητικό παράγοντα-15 και τα επίπεδα της σταννιοκαλσίνης 2.
Επιπλέον η βιταμίνη Κ2 ελαττώνει τις προ-αποπτωτικές πρωτεΐνες Fas και Bax στους οστεοβλάστες και ελαττώνει τη διαφοροποίηση των οστεοκλαστών μέσω της αύξησης της οστεοπρωτογερίνης και μείωσης του ενεργοποιητή του υποδοχέα του συνδέτη (ligand) του πυρηνικού παράγοντα κάππα-Β [11].
Συνεπώς στην ωτοσκλήρυνση αν χορηγηθεί φθοριούχο νάτριο, μπορεί αυτό να χορηγηθεί ταυτόχρονα και ανθρακικό ασβέστιο, βιταμίνη Κ2, βιταμίνη D3 και μαγνήσιο. Tα ανωτέρω περιέχονται σε κάθε κάψουλα του συμπληρώματος διατροφής Florigkel [Βλέπε: Florigkel]
Στους ωτοσκληρυντικούς ασθενείς χορηγείται μια κάψουλα Florigkel πρωί, μεσημέρι και βράδυ με ή μετά το φαγητό, επί δύο, συνήθως, έτη.
Σε ασθενείς λοιπόν με ωτοσκλήρυνση θα πρέπει να γίνεται κατ’ έτος και επί δύο συνεχή έτη ακοομετρικός έλεγχος και μετρήσεις των συγκεντρώσεων του κύριου μεταβολίτη της βιταμίνης D3, της 25-υδροξυβιταμίνης D3. Tα επίπεδα της βιταμίνης D3 στους ασθενείς με ωτοσκλήρυνση πρέπει να κυμαίνονται στα 50-70ng/ml.
Αν υπάρχουν ακοομετρικές αποδείξεις ότι, προοδευτικά επιδεινώνεται η ακουστική ικανότητα των ωτοσκληρυντικών ασθενών, θα πρέπει να τους χορηγείται το παραπάνω θεραπευτικός συνδυασμός του φθοριούχου νατρίου καθημερινά και ο ασθενής να επανελέγχεται για την κατάσταση της ακουστικής του ικανότητας, ανά τρίμηνο, μέχρις ότου επιβεβαιωθεί η ανακοπή της ακουστικής επιδείνωσης.
Η κοχλιακή ωτοσκλήρυνση χωρίς καθήλωση και ακινητοποίηση του αναβολέα, αν και σπάνια, είναι αιτία προοδευτικά εξελισσόμενης νευραισθητήριας βαρηκοΐας.
Έχει εκτιμηθεί ότι το ένα τρίτο των ασθενών με ωτοσκλήρυνση επιδεικνύουν κλινικά σημαντική εξέλιξη του νευραισθητήριου στοιχείου της βαρηκοΐας τους. Ένα ιστορικό προοδευτικά εξελισσόμενης βαρηκοΐας ή αναβολεκτομής υποκρύπτει τη δυνατότητα παρουσίας κοχλιακής ωτοσκλήρυνσης [12].
Το φθοριούχο νάτριο χρησιμοποιείται από το 1964 σε μια προσπάθεια επιβράδυνσης ή ανακοπής της επιδείνωσης της νευραισθητήριας βαρηκοΐας σε ασθενείς με ωτοσκλήρυνση του οσταρίου του αναβολέα ή μετά από αναβολεκτομή καθώς επίσης και σε ασθενείς με καθαρή κοχλιακή ωτοσκλήρυνση [13].
Υπάρχει εκτεταμένη κλινική εμπειρία χορήγησης φθοριούχου νατρίου σε χιλιάδες ωτοσκληρυντικούς ασθενείς, διεθνώς, που έδειξε την αξία του στην ανακοπή μιας προοδευτικά εξελισσόμενης νευραισθητήριας βαρηκοΐας.
Επί μακρόν, υπήρξαν μελετητές που αμφισβήτησαν την αξία της χορήγησης φοριούχου νατρίου στους ασθενείς με ωτοσκλήρυνση, βασιζόμενοι όχι στην εμπειρία τους επί ασθενών τους, αλλά μόνο από τα συμπεράσματα συγγραφέων, ότι δεν είχαν αποδειχτεί τα ευεργετικά αποτελέσματα της χορήγησης φθοριούχου νατρίου με διπλές τυφλές μελέτες ελεγχόμενες με χορήγηση εικονικού φαρμάκου.
Οι απαντήσεις δόθηκαν με τη την προοπτική κλινική διπλή μελέτη-ελεγχόμενη με εικονικό φάρμακο του Bretlau στη Δανία ήδη από το 1989. Στη μελέτη αυτή ερευνήθηκαν 95 ασθενείς. Τα αποτελέσματα έδειξαν στατιστικά σημαντική μεγαλύτερη επιδείνωση της βαρηκοΐας στα άτομα που πήραν εικονικό φάρμακο σε σύγκριση με την ομάδα των ασθενών που πήραν 40mg φθοριούχου νατρίου, καθημερινά επί δύο έτη. Τα αποτελέσματα αυτά δείχνουν ότι το φθοριούχο νάτριο μπορεί να αλλάξει τις ωτοσπογγιωτικές βλάβες και να τις μετατρέψει σε πυκνότερες αδρανείς ωτοσκληρυντικές βλάβες [14].
Την θετική αποτελεσματικότητα του φθοριούχου νατρίου στην κλινική ωτοσκλήρυνση επιβεβαίωσαν και οι έρευνες του Fisch στην Ελβετία με διπλή τυφλή έρευνα ελεγχόμενη με εικονικό φάρμακο [15].
Σε εκτεταμένες έρευνες που έκανε ο Petrovic στο Στρασβούργο και σε εργαστηριακές καλλιέργειες ιστών που έκανε ο Shambauch στο Northwestern University των ΗΠΑ αποδείχτηκε η δράση του φθοριούχου νατρίου στον οστίτη ιστό [16].
Στη μελέτη που έκαναν ο Linthicum, House και Althaus με ραδιενεργό στρόντιο αποδείχτηκε η αξία του φθοριούχου νατρίου στην προαγωγή της ωρίμανσης της σπογγιωτικής οστικής εστίας [17].
Με τις πολλές έρευνες που έχουν γίνει τα τελευταία 50 έτη για την αποτελεσματικότητα του φθοριούχου νατρίου στις διάφορες μορφές ωτοσκλήρυνσης, αλλά και την εκτεταμένη θεραπευτική εμπειρία όσων ωτορινολαρυγγολόγων χρησιμοποίησαν ή χρησιμοποιούν το φθοριούχο νάτριο στην αντιμετώπιση της ωτοσκλήρυνσης, όπου βέβαια ενδείκνυται, μπορούμε να πούμε σήμερα ότι, αδίστακτα μπορεί ο ωτορινολαρυγγολόγος να χορηγήσει φθοριούχο νάτριο μαζί με βιταμίνη D3, βιταμίνη Κ2 και μαγνήσιο [Florigkel] σε ωτοσκληρυντικούς ασθενείς.
Το φθοριούχο νάτριο σε πολλούς ωτοσκληρυντικούς ασθενείς αποδείχτηκε χρήσιμο και συμπεριφέρθηκε με ασφάλεια, προάγοντας την ωρίμανση των ωτοσπογγιωτικών βλαβών με επακόλουθο την επιβράδυνση ή την ανακοπή της εξέλιξης της νευραισθητήριας βαρηκοΐας [18, 19].
Η μείωση της δραστηριότητας των οτοσπογγιωτικών βλαβών μετά από χορήγηση φθοριούχου νατρίου αποδείχτηκε το 2015 με απεικονιστική μαγνητική τομογραφία σε ωτοσκληρυντικούς ασθενείς προ και μετά τη θεραπεία [20].
Βιβλιογραφική Τεκμηρίωση
1.Gredilla Molinero J, Mancheño Losa M, Santamaría Guinea N, Arévalo Galeano N, Grande Bárez M. Update on the imaging diagnosis of otosclerosis. Radiologia. 2016 Jul-Aug;58(4):246-56. doi: 10.1016/j.rx.2016.04.008. English, Spanish.
2.Liktor B1, Szekanecz Z, Batta TJ, Sziklai I, Karosi T. Perspectives of pharmacological treatment in otosclerosis. Eur Arch Otorhinolaryngol. 2013 Mar;270(3):793-804. doi: 10.1007/s00405-012-2126-0. Epub 2012 Jul 29.
3.Sebahattin Cureoglu, Muzeyyen Yildirim Baylan, Michael M Paparella. Cochlear Otosclerosis. Curr Opin Otolaryngol Head Neck Surg. 2010 Oct; 18(5): 357–362.doi: 10.1097/MOO.0b013e32833d11d9
4.Perez R, de Almeida J, Nedzelski JM, Chen JM. Variations in the “Carhart notch” and overclosure after laser-assisted stapedotomy in otosclerosis. Otol Neurotol. 2009 Dec;30(8):1033-6. doi: 10.1097/MAO.0b013e31818edf00.
5.Bretlau P1, Salomon G, Johnsen NJ. Otospongiosis and sodium fluoride. A clinical double-blind, placebo-controlled study on sodium fluoridetreatment in otospongiosis. Am J Otol. 1989 Jan;10(1):20-2.
6.Causse JR1, Causse JB, Uriel J, Berges J, Shambaugh GE Jr, Bretlau P. Sodium fluoride therapy. Am J Otol. 1993 Sep;14(5):482-90.
7.Colletti V1, Fiorino FG. Effect of sodium fluoride on early stages of otosclerosis. Am J Otol. 1991 May;12(3):195-8.
8.Brookes GB. Vitamin D deficiency and otosclerosis. Otolaryngol Head Neck Surg. 1985 Jun;93(3):313-21.
9.Liktor B1, Szekanecz Z, Batta TJ, Sziklai I, Karosi T. Perspectives of pharmacological treatment in otosclerosis. Eur Arch Otorhinolaryngol. 2013 Mar;270(3):793-804. doi: 10.1007/s00405-012-2126-0. Epub 2012 Jul 29.
10.Medalle R, Waterhouse C, Hahn TJ. Vitamin D resistance in magnesium deficiency. Am J Clin Nutr 1976;29:854-8.
11.Villa JK, Diaz MA, Pizziolo VR, Martino HS. Effect of vitamin K in bone metabolism and vascular calcification: a review of mechanisms of action and evidences.Crit Rev Food Sci Nutr. 2016 Jul 20:0.
12.Ishai R, Halpin CF, Shin JJ, McKenna MJ, Quesnel AM. Long-term Incidence and Degree of Sensorineural Hearing Loss in Otosclerosis. Otol Neurotol. 2016 Dec;37(10):1489-1496.
13.SHAMBAUGH GE Jr, SCOTT A. . SODIUM FLUORIDE FOR ARREST OF OTOSCLEROSIS; THEORETICAL CONSIDERATIONS. Arch Otolaryngol. 1964 Sep;80:263-70.
14.Bretlau P1, Salomon G, Johnsen NJ. Otospongiosis and sodium fluoride. A clinical double-blind, placebo-controlled study on sodium fluoride treatment in otospongiosis. Am J Otol. 1989 Jan;10(1):20-2.
15.Daniel HJ 3rd, Shambaugh GE Jr, Fisch U. Fluoride and clinical otosclerosis. Arch Otolaryngol. 1973 Nov;98(5):327-9.
16.Shambaugh GE Jr, Petrovic A. Effects of sodium fluoride on bone. Application to otosclerosis and other decalcifying bone diseases. JAMA. 1968 Jun 10;204(11):969-73
17.Linthicum FH Jr, House HP, Althaus SR. The effect of sodium fluoride on otosclerotic activity as determined by strontium. Ann Otol Rhinol Laryngol. 1973 Jul-Aug;82(4):609-15.
18.Shambaugh GE Jr1. How and when to prescribe sodium fluoride. Am J Otol. 1989 Mar;10(2):146-7.
19.Shambaugh GE Jr. The sodium fluoride ‘catch-22’. Arch Otolaryngol. 1982 Jan;108(1):62.
20.de Oliveira Vicente A1, Chandrasekhar SS2, Yamashita HK3, Cruz OL3, Barros FA3, Penido NO3. Magnetic resonance imaging in the evaluation of clinical treatment of otospongiosis: a pilot study. Otolaryngol Head Neck Surg. 2015 Jun;152(6):1119-26. doi: 10.1177/0194599815574698. Epub 2015 Mar 19.
Αικατερίνη Γκέλη
Αικατερίνη ΓκέληΕχει ιδιαίτερο ενδιαφέρον στη διαγνωστική με υπερήχους, κλασσική ακτινολογία παίδων και ενηλίκων, γναθοπροσωπική ακτινολογία, περιβαλλοντική ιατρική, ιατρική διατροφολογία, συμπληρωματική ιατρική.
Δρ Δημήτριος Ν. Γκέλης
Δρ.Δημήτριος Ν. Γκέλης
Iατρός, Ωτορινολαρυγγολόγος, Οδοντίατρος
Διδάκτωρ της Ιατρικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών, Ιατρικός Συγγραφέας, Ιατρικός Ερευνητής
ΙΔΙΑΙΤΕΡΑ ΕΝΔΙΑΦΕΡΟΝΤΑ: Ιατρική Έρευνα, Συμπληρωματική Ιατρική
Διεύθυνση: ΦΛΑΜΠΟΥΡΟ ΛΟΥΤΡΑΚΙΟΥ ΚΟΡΙΝΘΙΑΣ
Τηλ: 6944280764, Email: pharmage@otenet.gr
www.gelis.gr, www.pharmagel.gr , www.orlpedia.gr , www.allergopedia.gr, d3gkelin.gr, www.vitaminb12.gr, www.zinc.gr, www.curcumin.gr
Ιωάννης Δεμερούτης
Δεμερούτης Ιωάννης
Ιατρός, Ωτορινολαρυγγολόγος.
Διευθυντής της ΩΡΛ Κλινικής του 251 Γενικού Νοσοκομείου Αθηνών
Λεωφόρος Κηφισίας 85, Αθήνα - Αμπελόκηποι, 11523, ΑΤΤΙΚΗΣ
ΙΔΙΑΙΤΕΡΑ ΕΝΔΙΑΦΕΡΟΝΤΑ: Ωτολογία, Ωτοχειρουργική, Νευροωτολογία, ΩΡΛ Αλλεργία, ΩΡΛ Ογκολογία,,
Ρινοπλαστική, Διαταραχές της φωνής,
Συμπληρωματική Ιατρική, Αεροπορική και Ιατρική του Διαστήματος
Την ευθύνη της διάγνωσης, θεραπείας και πρόληψης των ασθενειών τις έχει μόνον ο θεράπων ιατρός του κάθε ασθενούς, αφού πρώτα κάνει προσεκτικά ακριβή διάγνωση.
Γιαυτό συνιστάται η αποφυγή της αυθαίρετης εφαρμογής ιατρικών πληροφοριών από μη ιατρούς. Τα συμπληρώματα διατροφής δεν είναι φάρμακα, αλλά μπορεί να χορηγούνται συμπληρωματικά, χωρίς να παραιτούνται οι ασθενείς από τις αποδεκτές υπό της ιατρικής επιστήμης θεραπείες ή θεραπευτικές τεχνικές και μεθόδους, που γίνονται, όταν χρειάζονται, υπό ιατρική καθοδήγηση, παρακολούθηση και ευθύνη. Οι παρατιθέμενες διαφημίσεις εξυπηρετούν της δαπάνες συντήρησης της παρούσας ιστοσελίδας Το παρόν άρθρο προστατεύεται από το Νόμο 2121/1993 και 4481/2017 για την πνευματική ιδιοκτησία. Η ολική ή μερική αντιγραφή του παρόντος επιστημονικού άρθρου χωρίς τη γραπτή έγκριση του Δρ Δημητρίου Ν. Γκέλη θεωρείται κλοπή πνευματικής ιδιοκτησίας και διώκεται βάσει της νομοθεσίας.