Η UVA και η UVB σχετίζονται με την πρόκληση ποικίλων παθολογικών καταστάσεων.
Η υπέρυθρη ακτινοβολία Β [UVB] προκαλεί άμεση βλάβη του DNA των επιθηλιακών κυττάρων του δέρματος και είναι υπεύθυνη για τη δημιουργία ερυθήματος στο δέρμα, ανοσοκαταστολής, φωτογήρανσης και καρκίνου του δέρματος.
Η υπέρυθρη ακτινοβολία Α UVA έχει οξειδωτικές ιδιότητες που μπορούν να προκαλέσουν βλάβη ή να ενισχύσουν τα βλαπτικά αποτελέσματα της UVB στο δέρμα.
Από την άλλη πλευρά η υπέρυθρη ακτινοβολία Α [UVA] μπορεί να οδηγήσει στην αύξηση της έκφρασης της οξυγενάσης-1 (HO-1) των κυττάρων που ασκούν αντιοξειδωτικό αποτέλεσμα στο δέρμα καθώς και αντιφλεγμονώδεις ιδιότητες στα θηλαστικά και τα τρωκτικά.Βλέπε: Βιταμίνη D ή η βιταμίνη του ηλιόφωτος©
Βλάβες και οφέλη από την επίδραση της ηλιακής ακτινοβολίας
H υπέρυθρη ακτινοβολία Β (UVB) επίσης είναι υπεύθυνη για τη φωτοσύνθεση στο δέρμα της βιταμίνης D3. Οι γνώσεις για τις πιθανές βλάβες του δέρματος από την έκθεσή του στον ήλιο ορθώς διαδόθηκαν και κυριάρχισαν, τόσο από τους γιατρούς, τους φαρμακοποιούς και τους παραγωγούς ηλιοπροστατευτικών προιόντων. Βλέπε: O μηχανισμός της φωτοσύνθεσης της βιταμίνης D3©
Όμως αυτό ίσως παρεμπόδισε τη διαδοση της εξίσου σοβαρής γνώσης ότι οι μεγαλύτερες ποσότητες της βιταμίνης D3, που είναι απαραίτητες για την ομαλή λειτουργία του ανθρωπίνου οργανισμού παράγονται με τη σύντομη έκθεση του γυμνού δέρματος στην ηλιακή ακτινοβολία για 10-15 λεπτά, στο μέσον της ημέρας, τους καλοκαιρινούς μήνες στις εύκρατες περιοχές της γης.
Η σύντομη αυτή έκθεση του γυμνού σώματος στον ήλιο πρέπει να δημιουργεί μόνον ερύθημα του δέρματος, που είναι ορατό την επομένη ημέρα και δεν θεωρείται επικίνδυνο για την υγεία του δέρματος, καθώς μετά την παροδο 15 λεπτών αρχίζει η παραγωγή μελανίνης και σταματάει η παραγωγή προβιταμίνης D3 και αρχίζει η παραγωγή της μελανίνης. Πανδημια ανεπαρκειας βιταμίνης D3©
Η βιταμίνη D3 συμπεριφέρεται ως ορμόνη
Η βιταμίνη D3, γνωστή και ως βιταμίνη του ηλιόφωτος, στην πραγματικότητα συμπεριφέρεται ως ορμόνη. Όταν το δέρμα εκτίθεται στην υπεριώδη ακτινοβολία Β του ηλίου, παράγεται η προβιταμίνη D3, η οποία χρειάζεται περίπου μια ώρα για να μετατραπεί σε βιταμίνη D3 (χοληκαλσιφερόλη).
Μόλις συντεθεί η βιταμίνη D3 στο δέρμα ή μόλις προσληφθεί μέσω των τροφών ή κάποιας συμπληρωματικής χορήγησής της, μετατρέπεται διαδοχικά αρχικά στο ήπαρ σε 25-υδροξυβιταμίνη D3 και στη συνέχεια στους νεφρούς στην ενεργή βιολογικά μορφή της 1,25-διυδροξυβιταμίνη D3[1]. Βλέπε: ΦΥΣΙΟΛΟΓΙΑ ΤΗΣ ΒΙΤΑΜΙΝΗΣ D3©, ΒΙΟΧΗΜΕΙΑ ΤΗΣ ΒΙΤΑΜΙΝΗΣ D©
Οι σύγχρονες έρευνες επιβεβαιώνουν ότι η έκθεση του γυμνού σώματος στην υπεριώδη ακτινοβολία Β του ήλιου, στην Ελλάδα, στη μέση του μεσημεριού, για 10-15 λεπτά, τους θερινούς μήνες προκαλεί στο δέρμα την παραγωγή βιταμίνης D3 .
Σήμερα είναι επίσης γνωστό ότι, η έκθεση στην υπεριώδη ακτινοβολία Β του 88% της επιφάνειας του γυμνού σώματος κάθε δεύτερη εβδομάδα, σε μια δόση πρόκλησης ερυθήματος, δηλαδή πρόκληση ερυθήματος στο δέρμα που είναι ορατό την επόμενη ημέρα, είναι επαρκής να διατηρήσει τα καλοκαιρινά επίπεδα της βιταμίνης D3 και κατά τη διάρκεια του χειμώνα [2] Τα οφέλη για την υγεία από τα επαρκή επίπεδα βιταμίνης D στους ιστούς.
Η έκθεση αυτή στο ηλιόφως είναι απαραίτητη για τη μεγιστοποίηση της υγείας των οστών, καθώς και για την πρόληψη και θεραπεία διαφόρων οστεοπαθειών. Ως γνωστόν η βιταμίνη D3 είναι μια οστεοπροστατευτική λιποδιαλυτή βιταμίνη, που συμπεριφέρεται ως ορμόνη.
Η βιταμίνη D3 αλληλεπιδρά με τους υποδοχείς της στο λεπτό έντερο ενισχύοντας την απορρόφηση του ασβεστίου και του φωσφόρου από το λεπτό έντερο [3].
Επειδή όμως η παρατεταμένη έκθεση στην ηλιακή ακτινοβολία συνοδεύεται από άμεσες (έγκαυμα) και μακροπρόθεσμες παρενέργειες, όπως αναφέρθηκε πιο πάνω, συνιστάται μόνον η η σύντομη έκθεση του γυμνού σώματος στον ήλιο, στο μέσον της ημέρας, τους καλοκαιρινούς μήνες [4] και βδομάδα παρά βδομάδα [2].
Η δημιουργία επαρκών ποσοτήτων βιταμίνης D3 μετά από λογική έκθεση στον ήλιο καλύπτουν τις ανάγκες του σώματος και το χειμώνα, στα περισσότερα υγιή άτομα σε βιταμίνη D.
Η χειμερινή έκθεση του γυμνού σώματος στο ήλιο δεν συνοδεύεται από την φωτοσύνθεση επαρκών ποσοτήτων βιταμίνης D. Το χειμώνα οι ακτίνες του ήλιου, στο γεωγραφικό πλάτος που βρίσκεται η Ελλάδα, πέφτουν λοξά στην επιφάνεια της γης και έτσι περιορίζεται η υπεριώδης ακτινοβολία Β, που φωτοσυνθέτει τη βιταμίνη D3 στο δέρμα.
Από την άλλη πλευρά, λίγες τροφές περιέχουν βιταμίνη D3 (λιπαρά ψάρια, αυγά, γάλα, κλπ), ενώ όσα τρόφιμα έχουν ενισχυθεί με μικρές ποσότητες βιταμίνης D2, αφενός η βιταμίνη D2 περιέχεται σε μικρές ποσότητες και αφετέρου η βιταμίνη D2 είναι λιγότερο αποτελεσματική από τη βιταμίνη D3.Βλέπε:Διατροφικές πηγές της βιταμίνης D©
Η βιταμίνη D3 είναι περίπου 87% ισχυρότερη από την βιταμίνη D2, όσον αφορά την άνοδο των επιπέδων της 25-υδροξυβιταμίνης D [25(OH)D] και δημιουργεί διπλάσια έως τριπλάσια ποσότητα αποθηκευμένης βιταμίνης D3 σε σύγκριση με ισοδύναμες ποσότητες βιταμίνης D2 [5]. Βλέπε: H σημασία του όρου βιταμίνη D©
Είναι πλέον αποδεκτό διεθνώς ότι βρισκόμαστε ενώπιον πανδημίας υποεπιθυμητών επιπέδων βιταμίνης D και τούτο μπορεί να οδηγήσει τους ενήλικους πληθυσμούς σε οστεοπενία, οστεοπόρωση και οστεομαλακία αυτοάνοσες και άλλες νόσους [6].
Αν για οποιοδήποτε λόγο τα επίπεδα της βιταμίνης D3 είναι πολύ χαμηλά στη βρεφική και την παιδική ηλικία, υπάρχει ο κίνδυνος πρόκλησης ραχίτιδας.
Μυοσκελετικοί πόνοι εκδηλώνονται σχεδόν στους περισσότερους ενηλίκους, οι πλείστοι των οποίων είναι υποβιταμινικοί D [7].
Σε αντίθεση με την οστεοπόρωση, η οστεομαλακία προκαλεί πόνους στα οστά και είναι δυνατόν οι γιατροί να παρασυρθούν σε λάθος διάγνωση και να νομίσουν ότι οι παραπονούμενοι για πόνους ασθενείς πάσχουν από ινομυαλγία ή χρόνιο σύνδρομο πόνου ή ακόμη και κατάθλιψη.
Παρά τούτο ένα σημαντικό ποσοστό γυναικών με ινομυαλγία είναι υποβιταμινικό D και η ινομυαλγία αντιμετωπίζεται ανεβάζοντας τα επίπεδα της 25(ΟΗ)D3 στα 50 ng/ mL, χορηγόντας από το στόμα συμπληρωματικά βιταμίνη D3 [8].
Η έλλειψη και η ανεπάρκεια της βιταμίνης D3 μπορεί να προκαλέσει και μυοπάθεια, ιδίως στα ηλικιωμένα άτομα, πράγμα που ευνοεί την εύκολη πτώση τους στο έδαφος και την πρόκληση καταγμάτων, αφού η έλλειψη βιταμίνης D3, μεταξύ των άλλων προκαλεί και οστεοπόρωση[9]. Βλέπε: Μυική αδυναμία και πτώσεις στο έδαφος μεταξυ των ηλικιωμένων από έλλειψη ή ανεπάρκεια βιταμίνης D©
Εξασφάλιση επαρκών επιπέδων βιταμίνης D3
Τα επαρκή επίπεδα της βιταμίνης D3 μπορεί να εξασφαλιστούν με τη λογική, καθημερινή έκθεση του γυμνού σώματος στον ήλιο, τους θερινούς μήνες, τις μεσημεριανές ώρες 12-1μμ, για 10-15 λεπτά ή με την έκθεση στην υπεριώδη ακτινοβολία Β του 88% της επιφάνειας του γυμνού σώματος κάθε δεύτερη εβδομάδα σε δόση πρόκλησης ερυθήματος ή με τη συμπληρωματική χορήγηση φυσικής βιταμίνης D3, που φέρεται σε βιολογικό εξαιρετικό παρθένο ελαιόλαδο, βλέπε D3 Gkelin drops [10].
Δυστυχώς, σε όλο τον κόσμο, περιλαμβανομένης και της Ελλάδος, έχει γίνει στο παρελθόν κακή ενημέρωση ή πληροφόρηση για τη δυνατότητα παραγωγής βιταμίνης D3 στο δέρμα με τη λογική έκθεση στον ήλιο.
Επι πλέον, ο φόβος της δερματοκαρκινογένεσης συνεπεία της έκθεσης στον ήλιο (η οποία είναι επιστημονικά ορθή, όταν παραμείνει κανείς στον ήλιο για μεγάλα χρονικά διαστήματα), και η αλλόγιστη χρήση των ηλιοπροστατευτικών κρεμών, έχουν καταστήσει το 85% του πληθυσμού να πάσχει από έλλειψη ή ανεπάρκεια βιταμίνης D3 [11].
Αυτό είναι τραγικό για την εξέλιξη της συνολικής υγείας των ανθρώπων, ιδιαίτερα όταν γίνεται κατανοητό ότι, ο καθένας μπορεί να εξασφαλίσει τα απαραίτητα επίπεδα βιταμίνης D3, εκθέτοντας το γυμνό σώμα του στην ηλιακή ακτινοβολία την κατάλληλη ώρα της ημέρας, για βραχύ χρονικό διάστημα, χωρίς καμία οικονομική δαπάνη.
Η εξασφάλιση των αναγκαίων ποσοτήτων βιταμίνης D3 ασκούν αφ’ ενός οστεοπροστασία και εφ’ ετέρου τροποποιούν την έκφραση ενός πολύ μεγάλου αριθμού γονιδίων, πιθανόν του 5%-10% του ανθρωπίνου γονιδιώματος, δηλαδή γύρω στα 3.000 γονίδια από τα 30.000 που διαθέτει το ανθρώπινο σώμα[12].
Χωρίς αμφιβολία η βιταμίνη D3 , που λέγεται και «βιταμίνη του ηλιόφωτος» είναι ξεκαθαρισμένο πλέον ότι προλαβαίνει την οστεοπενία, την οστεοπόρωση και την οστεομαλακία στους ενήλικους και τη ραχίτιδα στα παιδιά και επιπλέον, σύμφωνα με τις σύγχρονες γνώσεις βοηθάει στην πρόληψη διάφορων παθολογικών καταστάσεων, όπως [13]:
Διάφοροι καρκίνοι (καρκίνος του εντέρου, μαστού, κλπ) [14]. Βλέπε:H ΣΗΜΑΣΙΑ ΤΗΣ ΒΙΤΑΜΙΝΗΣ D ΣΤΗ ΔΙΑΤΗΡΗΣΗ ΤΗΣ ΥΓΕΙΑΣ©
Καρδιοπάθειες, υπέρταση [14, 15]. Βλέπε: Βιταμίνη D3 και προστασία του καρδιοκυκλοφορικού συστήματος© , Η σχέση της βιταμίνης D και της υπέρτασης©
Διαβήτης τύπου Ι και ΙΙ [14].
Φλεγμονώδης νόσος του εντέρου. Βλέπε: Σχέση βιταμίνης D και του καρκίνου του παχέος εντέρου©
Αυτοάνοσα νοσήματα (ρευματοειδής αρθρίτιδα, ερυθηματώδης λύκος, κλπ) [14], Σκληρυνση κατά πλάκας[16].Βλέπε: ΒΙΤΑΜΙΝΗ D, ΑΝΟΣΟΠΟΙΗΤΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ ΚΑΙ ΑΥΤΟΑΝΟΣΑ ΝΟΣΗΜΑΤΑ, Βιταμίνη D©
Η εξασφάλιση των επαρκών ποσοτήτων βιταμίνης D3
Όποιος εκθέτει γυμνό το σώμα του καθημερινά στον ήλιο, στο μέσον της ημέρας (12-1μμ), τους καλοκαιρινούς μήνες, για 10-15 λεπτά μπορεί να εξασφαλίζει τις απαραίτητες ποσότητες βιταμίνης D3, που χρειάζεται ο οργανισμός του για να λειτουργεί ομαλά και το χειμώνα. Βλέπε:Ημερήσιες ανάγκες σε βιταμίνη D3. Αυτό δεν ισχύει για τα άτομα άνω των 60 ετών, των οποίων το δέρμα φωτοσυνθέτει ασήμαντες ποσότητες βιταμίνης D3 ή δεν φωτοσυνθέτει.
Δυστυχώς όμως για την πλειονότητα των ανθρώπων δεν είναι εφικτή η καθημερινή έκθεσή τους στον ήλιο. Συνήθως ο σύγχρονος άνθρωπος αναγκάζεται να εργάζεται κλεισμένος σε χώρους που φωτίζονται με τεχνητό φωτισμό ή κατοικεί σε περιοχές της γης που δεν δέχονται επαρκή ηλιακή ακτινοβολία.
Προκειμένου να καθοριστεί η συχνότητα έκθεσης του δέρματος στην υπεριώδη ακτινοβολία Β, η οποία εξασφαλίζει τα επίπεδα της 25 υδροξυβιταμίνης D3 ή 25(ΟΗ)D3 το χειμώνα ο Bogh MK, και οι συνεργάτες του (2012). Βρήκαν ότι όταν ένα άτομο εκθετει το 88% της επιφάνειας του σώματός του σε μια τυποποιημένη δόση υπεριώδους ακτινοβολίας Β , η οποία προκαλεί ερύθημα στο δέρμα, τα επίπεδα της 25(ΟΗ)D3, που δημιουργούνται διατηρούνται και κατά τη διάρκεια του χειμώνα. [2].
Η έλλειψη και η ανεπάρκεια της βιταμίνης D3 τους μήνες της άνοιξης και του καλοκαιριού έχει φθάσει σε επίπεδα επιδημίας στις Αραβικές χώρες και τούτο συνδέεται με τη χαμηλή οστική πυκνότητα των γυναικών, τον τρόπο ζωής και την παχυσαρκία των ηλικιωμένων ανδρών, την πτωχή διατροφή σε βιταμίνη D και τη μη λήψη συμπληρωματικής βιταμίνης D3 [17]. Επιπλέον λόγω της υπερβολικής ζέστης που επικρατεί στις Αραβικές χώρες οι κάτοικοι αποφεύγουν να εκτεθούν στον ήλιο, ενώ για λόγους πολιτισμού οι ενδυμασίες τους καλύπτουν όλο το σώμα, πράγμα που κάνει δυσχερή την έκθεση στον ήλιο [18].
Οι προσωπικές παρατηρήσεις των γραφόντων έχουν δείξει ότι και στην Ελλάδα, παρά το γεγονός ότι είναι ηλιόλουστη χώρα σημαντικό ποσοστό του πληθυσμού είναι υποβιταμινικό D τους καλοκαιρινούς μήνες.
Συνιστάται λοιπόν στο κάθε άτομο, που αδυνατεί να εκθέτει το σώμα του στον ήλιο, καθώς και όσοι πάσχουν από κάποια διαταραχή ή νόσο που σχετίζεται με την έλλειψη της βιταμίνης D3 (διαβήτης, οστεοπενία, οστεοπόρωση, καρδιοπάθεια, υπέρταση, παχυσαρκία, καρκίνος, αυτοάνοσο νόσημα, όπως η σκλήρυνση κατά πλάκας, κλπ) να μετράει στο τέλος της άνοιξης και στο τέλος του φθινοπώρου τα επίπεδα του κύριου μεταβολίτη της βιταμίνης D3, την 25-υδροξυβιταμίνη D3, στον ορό του αίματός του σε ένα βιοπαθολογικό ή βιοχημικό εργαστήριο.
Ο ασθενής που δίδει δείγμα αίματος στο εργαστήριο για τη μέτρηση των επιπέδων συγκέντρωσης της 25-υδροξυβιταμίνης D3 πρέπει να είναι νηστικός. Αν τα επίπεδα της 25-υδροξυβιταμίνης D3 στον ορό είναι κάτω από 30ng/ml συνιστάται η συμπληρωματική χορήγηση φυσικής και όχι συνθετικής βιταμίνης D3, που φέρται μέσα σε βιολογικό εξαιρετικό παρθένο ελαιόλαδο. Βλέπε τη δοσολογία στο D3 Gkelin drops.
Αν παραλάβετε τα αποτελέσματα της μέτρησης από το εργαστήριο, στο οποίο μετρήθηκαν τα επίπεδα της 25-υδροξυβιταμίνης D3 μη δώσετε σημασία στις φυσιολογικές τιμές αναφοράς που παρατίθενται δίπλα στην τιμή 25-υδροξυβιταμίνης D3, διότι πιθανόν να μην είναι σύμφωνες με αυτές που είναι αποδεκτές σήμερα. Αφήστε τα αποτελέσματα να τα κρίνει γιατρός που γνωρίζει καλά τα της βιταμίνης D3.
Αν βρεθούν συγκεντρώσεις της 25-υδροξυβιταμίνης D3 μικρότερες των 30ng/ml τότε μιλάμε για ανεπάρκεια της βιταμίνης D3. Αν βρεθούν τιμές κάτω των 20ng/ml, τότε μιλάμε για έλλειψη της βιταμίνης D3 [19, 20]. Οι φυσιολογικές τιμές κυμαίνονται από 30-100ng/ml. Όμως τα επιθυμητά νοσοπροστατευτικά επίπεδα κυμαίνονται στα 60-80ng/ml.
H έλλειψη της βιταμίνης D3 θεωρείται σοβαρή και αυξάνει τον κίνδυνο πρόκλησης καρκίνου του μαστού[21], του προστάτη[22], του εντέρου [23], αυτοανόσων νόσων (συστημ,ατικός ερυθηματώδης λύκος, διαβήτης τύπου 1, σκλήρυνση κατά πλάκας, φλεγμονώδεις νόσοι του εντέρου, ρευματοειδής αρθρίτιδα) [24] και άλλων παθολογικών καταστάσεων.
Για να πάρει κανείς μια ιδέα του πόσο διαδεδομένη είναι η έλλειψη της βιταμίνης D3 τουλάχιστον σε μια περιοχή της Ελλάδος, όπως η Κορινθία, που έχει ερευνηθεί από τον Δρ Δημήτριο Ν. Γκέλη, αναφέρουμε ότι στο τέλος του χειμώνα τα επίπεδα της 25-υδροξυβιταμίνης D3 , κατά μέσον όρο, στους ενήλικους φτάνουν τα 14-17 ng/ml.
Επιθυμητά επίπεδα της 25-υδροξυβιταμίνης D3
Το Institute of Medicine των ΗΠΑ συνέστησε τη λήψη 400IU βιταμίνης D3 ημερησίως για παιδιά μικρότερα του ενός έτους, τη λήψη 600IU ημερησίως για παιδιά τουλάχιστον ενός έτους με μεγίστη ημερήσια δόση τις 1000. Στους ενηλίκους μέχρι 70 ετών συνέστησε να παίρνουν 800 IU ημερησίως με μεγίστη δόση τις 4000IU ημερησίως, ενώ υποστήριξε ότι τα 20ng/ml της [25(OH)D3] ότι καλύπτουν τις ημερήσιες ανάγκες του 97.5% του πληθυσμού των ΗΠΑ.
Η Αμερικανική Ενδοκρινολογική Εταιρεία εκδίδοντας τις οδηγίες της για την κλινική πρακτική της χρήσης της βιταμίνης D σε φυσιολογικά παιδιά και ενηλίκους, συνέστησε τις 400-1000IU ημερησίως για παιδιά κάτω του έτους, τις 600-1000IU ημερησίως για τα παιδιά 1 έτους ή μεγαλύτερα και τις 1500-2000IU ημερησίως για τους ενηλίκους άνω των 19 ετών να διατηρούν τα επίπεδα της 25(OH)D πάνω από τα ιδανικά επίπεδα των 30ng/ml.
Οι άνθρωποι που πάσχουν από νόσους ή καταστάσεις, λόγω έλλειψης ή ανεπάρκειας βιταμίνης D χρειάζονται μεγαλύτερες δόσεις για να εξασφαλίσουν απαραίτητα επίπεδα βιταμίνης στον οργανισμό τους [25].
Τα επίπεδα της 25-υδροξυβιταμίνης D3 άνω των 30ng/ml θεωρούνται σήμερα φυσιολογικά. Αν όμως κάποιος θέλει να επιτύχει θεραπευτικά επιθυμητά επίπεδα (optimal) της βιταμίνης D3 στον ορό, πρέπει να επιδιώκει να φτάσει τα 60-80 ng/ml . Βλέπε: Βιταμίνη D και το φως του ήλιου: Στρατηγικές για την πρόληψη του καρκίνου και άλλα ευεργετήματα για
Τι πρέπει να κάνει κάποιος, όταν διαπιστώσει ότι έχει ελλιπή επίπεδα 25-υδροξυβιταμίνης D3 στον ορό του
Υπάρχουν δύο δυνατότητες:
- Να εκθέτει συστηματικά το γυμνό σώμα του για 10-15 λεπτά καθημερινά στον ήλιο, τους θερινούς μήνες, στο μέσον της ημέρας (12-1μμ), χωρίςνα ξεπλύνει το δέρμα του αμέσως μετά το ηλιόλουτρο, διότι έτσι απομακρύνει την προβιταμίνη D3. Η διάρκεια έκθεσης του δέρματος των 10-15 λεπτών επιτρέπει τη δημιουργία μόνον ερυθήματος του δέρματος. Παραμονή στον ήλιο πέραν των 15 λεπτών πυροδοτεί την διακοπή της παραγωγής D3 και την έναρξη παραγωγής μελανίνης. Η προβιταμίνη D3 για να μετατραπεί σε βιταμίνη D3 χρειάζεται μία ώρα.
- Να πάρει συμπληρωματικές ποσότητες βιταμίνης D3 από το στόμα σε επαρκείς δόσεις. Τα συμπληρώματα βιταμίνης D3 κυκλοφορούν υπό μορφή δισκίων, καψουλών και υπό μορφή διαφόρων διαλυμάτων της βιταμίνης D3 σε διάφορα υγρά έκδοχα. Τα σκευάσματα αυτά δεν εξασφαλίζουν πάντοτε την πλήρη απορρόφηση της βιταμίνης D3 από το λεπτό έντερο.
O ασφαλέστερος τρόπος λήψης βιταμίνης D3 από το στόμα είναι η λήψη φυσικής και όχι συνθετικής βιταμίνης D3, που φέρεται μέσα σε βιολογικό εξαιρετικό παρθένο ελαιόλαδο, χωρίς χημικά συντηρητικά ή άλλα έκδοχα, όπως το D3-G
kelin drops. To D3-Gkelin drops απορροφάται ασφαλώς, δεδομένου ότι η βιταμίνη D3 είναι λιποδιαλυτή.
Εξάλλου έχει αποδειχτεί ότι η απορρόφηση της βιταμίνης D3 είναι μεγαλύτερη, όταν λαμβάνεται μετά από γεύματα υψηλής περιεκτικότητας σε λιπαρά [26].
Η χορήγηση βιταμίνης D3 φαίνεται ότι είναι εξίσου αποτελεσματική στην αποκατάσταση των επιπέδων της 25-υδροξυβιταμίνης D3, όταν χορηγείται μόνη της, όσο όταν χορηγείται σε συνδυασμό με ασβέστιο σε ηλικιωμένα άτομα [27].
Προτιμάται η λήψη φυσικής βιταμίνης D3 αντί της βιταμίνης D2, διότι η D3 είναι αποτελεσματικότερη. Για να μην προσλάβει κανείς υπερβολικές ποσότητες βιταμίνης D3, που μπορεί να προκαλέσουν τοξικά επίπεδα στον οργανισμό του συνιστάται να μετράει τα επίπεδα της 25-υδροξυβιταμίνης D3 κατά τακτά χρονικά διαστήματα. Τοξικά θεωρούνται τα επίπεδα, όταν τα επίπεδα της 25 υδροξυβιταμίνης D3 jeper;asoyn ta 100ng.ml.
Μερικοί γιατροί μπορεί να μη συμφωνούν με τα παρατιθέμενα επίπεδα φυσιολογικών τιμών της 25-υδροξυβιταμίνης D3. Όμως αυτές οι τιμές καταμετρήθηκαν σε υγιή άτομα τροπικών και υποτροπικών περιοχών της γης, στις οποίες οι άνθρωποι είχαν υγιή έκθεση στον ήλιο. Φαίνεται πολύ λογικό να θεωρηθούν αυτές οι τιμές ότι αντανακλούν τις ιδανικές τιμές για τις ανθρώπινες ανάγκες.
Σε περίπτωση που μετρήσει κανείς τα επίπεδα της 25-υδροξυβιταμίνης D3 θα πρέπει να έχει κατά νου ότι το εργαστήριο στο οποίο έκανε τη μέτρηση μπορεί να χρησιμοποιεί τις παλιές τιμές αναφοράς των φυσιολογικών επιπέδων. Οι τιμές που αναφέρονται στο παρόν άρθρο είναι από τις πιο σύγχρονες και έχουν στηριχτεί σε εκτεταμένες έρευνες.
Διάφοροι τρόποι διατήρησης της υγείας των οστών
Θα πρέπει να αναφέρουμε ότι η οστεοπροστασία δεν εξασφαλίζεται μόνο με τη διατήρηση ιδανικών επιπέδων βιταμίνης D3 στον ορό. Η λήψη των παρακάτω μέτρων συμβάλλει μαζί με τα επαρκή επίπεδα της βιταμίνης D3, τόσο στην πρόληψη, όσο και στην αντιμετώπιση της οστεοπενίας, της οστεοπόρωσης και της οστεομαλακίας.
Λήψη αφθόνων ποσοτήτων τροφών που περιέχουν ω-3 λιπαρά οξέα [λιπαρά ψάρια (σολομός, τόνος, σκουμπρί, σαρδέλες), λάδι από γαριδες (krill oil) και περιορισμός τροφών που περιέχουν ω-6 λιπαρά οξέα (κρέατα, σπορέλαια).
Χρησιμοποίηση ελαιολάδου σε λογικές ποσότητες. Η λήψη υψηλότερης αναλογίας τροφών με ω-6 προς ω-3 λιπαρά οξέα από ηλικιωμένα άτομα σχετίζεται με χαμηλότερη οστική πυκνότητα των ισχίων τους, που θα μπορούσε να οδηγήσει σε οστεοπενία και οστεοπόρωση.
Αυτά τα ευρήματα δείχνουν ότι οι σχετικές ποσότητες πολυακόρεστων λιπαρών οξέων που λαμβάνονται με τις τροφές μπορεί να παίξουν ζωτικό ρόλο στη διατήρηση της ακεραιότητας του οστέϊνου σκελετού στις μεγαλύτερες ηλικίες [29].
Η βιταμίνη Α όταν χορηγείται για οστεοπροστασία αποδίδει ασταθή αποτελέσματα. Η Υπερβολική ή η ανεπαρκής λήψη ρετινόλης μπορεί να σχετιστούν με διακινδυνευμένα αποτελέσματα στην οστική υγεία [30].
Οι ελλείψεις σε βιταμίνες του συμπλέγματος Β μαζί με την παρουσία ανεβασμένων επιπέδων ομοκυστείνης σχετίζονται με οστική απώλεια, ελαττωμένη οστική ισχύ και αυξημένο κίνδυνο καταγμάτων[30].
Ελλείψεις στις βιταμίνες C, E και Κ σχετίζονται επίσης με διακινδυνευμένη οστική υγεία. Το γεγονός αυτό μπορεί να τροποποιηθεί από το κάπνισμα, τη χρήση οιστρογόνων, τη θεραπεία ορμονικής υποκατάστασης, τη μετεμμηνοπαυσιακή ηλικία, τη λήψη ασβεστίου και τα επίπεδα της βιταμίνης D [30].
Λήψη επαρκούς ποσότητας βιταμίνης Κ2. Οι ημερήσιες ανάγκες σε βιταμίνη Κ είναι 250-300μg [31, 32]. Η λήψη μικρών ποσοτήτων βιταμίνης Κ2 σχετίζεται με αυξημένο κίνδυνο κατάγματος του ισχίου, χωρίς να υπάρχουν σταθερές ανακοινώσεις για την επίδρασή της στην οστική πυκνότητα[33].
Η βιταμίνη αυτή αποτελεί τη συγκολλητική ουσία που βοηθάει το ασβέστιο να ενσωματωθεί στα οστά. Συνιστάται η καθημερινή λήψη άφθονων πράσινων λαχανικών (σπανάκι, μαρούλια, άνηθος, μαϊντανός, κλπ). Η λήψη μεγάλων δόσεων βιταμίνης D3 και για μακρό χρονικό διάστημα πρέπει να συνοδεύεται και από τη λήψη βιταμίνης K2 (μενακινόνης- 7)
Λήψη άφθονων λαχανικών, εφόσον είναι ανεκτά από το πεπτικό σας σύστημα
Σωματική εξάσκηση, η οποία με την κατάλληλη δίαιτα αποτελούν το κλειδί της δόμησης υγιών οστών. Στη σωματική άσκηση περιλαμβάνει την άρση βαρών, ενώ έχει προταθεί η σωματική άσκηση με μηχάνημα κραδασμών, όλου του σώματος. Έχει προταθεί η γυμναστική κραδασμών όλου του σώματος, ως εναλλακτική ή συμπληρωματική μέθοδος σωματικής άσκησης.
Όμως ο ρόλος αυτής της σωματικής άσκησης για τη θεραπεία της οστεοπενίας και της οστεοπόρωσης, καθώς και ο πληθυσμός, στον οποίο έχει μελετηθεί δεν έχουν δώσει ακόμη αποτελέσματα[35].
Λήψη του σωστού είδους ασβεστίου. Το καλύτερο είδος ασβεστίου υπάρχει στο γάλα, όχι όμως στο παστεριωμένο, αλλά στο πρόσφατα αρμεγμένο. Αυτό όμως στις παρούσες συνθήκες διαβίωσης είναι πρακτικά ανέφικτο. Εναλλακτικά μπορεί να χρησιμοποιήσει κανείς ένα είδος γιαουρτιού το κεφίρ [γαλακτοκομικό ποτό, που παράγεται από οποιονδήποτε τύπο γάλακτος με τη χρήση των φιλικών βακτηριδίων κόκκων κεφίρ, των οποίων η αποικία μοιάζει με κουνουπίδι]. Το κεφίρ είναι και άριστη πηγή βιταμίνης Κ2 [36].
Οι ξηροί καρποί (καρύδια, αμύγδαλα, φουντούκια αποτελούν άριστες πηγές ασβεστίου.
Για την οστική υγεία αναφέρονται ως πολλά υποσχόμενα η βρώση κρεμιδιών, ξηρών δαμάσκηνων, κουρκουμα (κάρι), κουρκουμίνης (Curcugkel),πράσινο τσάι και τα φυτοοιστρογόνα [37].
Συμπερασματικά ο απλούστερος και φθηνότερο τρόπος για τη δημιουργία υγιούς σκελετού των οστών είναι η φωτοσύνθεση της βιταμίνης D3 στο δέρμα. Όμως η έκθεση στον ήλιο δεν θα πρέπει να είναι η μοναδική πηγή αύξησης των επιπέδων της βιταμίνης D3 στο σώμα, δεδομένου ότι η παρατεταμένη και μακροχρόνια έκθεση του γυμνού δέρματος στην ηλιακή ακτινοβολία είναι καρκινογόνος για το δέρμα.
Μια υγιής προσέγγιση συνδυάζει τη λογική έκθεση στον ήλιο, επαρκή λήψη βιταμίνης D3 μέσω της διατροφής και τη συμπληρωματική χορήγησή της από το στόμα, όποτε αυτό κρίνεται σκόπιμο[38].
Βιβλιογραφία
1. Holick MF. Vitamin D: a d-lightful solution for health. J Investig Med. 2011 Aug;59(6):872-80.
2.Bogh MK, Schmedes AV, Philipsen PA, Thieden E, Wulf HC. A small suberythemal ultraviolet B dose every second week is sufficient to maintain summer vitamin D levels: a randomized controlled trial. Br J Dermatol. 2012 Feb;166(2):430-3. Rowland GW, Schwartz GG, John EM, Ingles SA. Calcium intake and prostate cancer among African Americans: Effect modification by vitamin D receptor calcium absorption genotype. J Bone Miner Res. 2011 Sep 1
4. Dobbinson S, Wakefield M, Hill D, Girgis A, Aitken JF, Beckmann K, Reeder AI, Herd N, Spittal MJ, Fairthorne A, Bowles KA. Children’s sun exposure and sun protection: Prevalence in Australia and related parental factors. J Am Acad Dermatol. 2011 Sep 2.
5. Heaney RP, Recker RR, Grote J, Horst RL, Armas LA. Vitamin D(3) is more potent than vitamin D(2) in humans. J Clin Endocrinol Metab. 2011 Mar;96(3):E447-52. Epub 2010 Dec 22.
6. Schoindre Y, Terrier B, Kahn JE, Saadoun D, Souberbielle JC, Benveniste O, Amoura Z, Piette JC, Cacoub P, Costedoat-Chalumeau N. Vitamin D and autoimmunity. First part: Fundamental aspects. Rev Med Interne. 2011 Dec 27. [Epub ahead of print]
7. Tague SE, Clarke GL, Winter MK, McCarson KE, Wright DE, Smith PG. Vitamin D deficiency promotes skeletal muscle hypersensitivity and sensory hyperinnervation. J Neurosci. 2011 Sep 28;31(39):13728-38.
8. Matthana MH. The relation between vitamin D deficiency and fibromyalgia syndrome in women. Saudi Med J. 2011 Sep;32(9):925-9.
9. Al-Said YA, Al-Rached HS, Al-Qahtani HA, Jan MM. Severe proximal myopathy with remarkable recovery after vitamin D treatment. Can J Neurol Sci. 2009 May;36(3):336-9.
10. Gorham ED, Garland CF, Garland FC, Grant WB, Mohr SB, Lipkin M, Newmark HL, Giovannucci E, Wei M, Holick MF. Vitamin D and prevention of colorectal cancer. J Steroid Biochem Mol Biol. 2005 Oct;97(1-2):179-94. Epub 2005 Oct 19.
11. Buller DB, Cokkinides V, Hall HI, Hartman AM, Saraiya M, Miller E, Paddock L, Glanz K. Prevalence of sunburn, sun protection, and indoor tanning behaviors among Americans: review from national surveys and case studies of 3 states. J Am Acad Dermatol. 2011 Nov;65(5 Suppl 1):S114-23.
12. Morris HA, Anderson PH. Autocrine and paracrine actions of vitamin d. Clin Biochem Rev. 2010 Nov;31(4):129-38.
13. Dobson R, Meier UC, Marta M, Ramagopalan S, Giovannoni G.Vitamin D deficiency–do we follow our own advice? Clin Med. 2011 Dec;11(6):521-3.
14. Moreno LA, Valtueña J, Pérez-López F, González-Gross M. Health effects related to low vitamin D concentrations: beyond bone metabolism. Ann Nutr Metab. 2011;59(1):22-7. doi: 10.1159/000332070
15. Vaidya A, Williams JS. The relationship between vitamin D and the renin-angiotensin system in the pathophysiology of hypertension, kidney disease, and diabetes. Metabolism. 2011 Nov 9.
16. Handel AE, Ramagopalan SV. Vitamin D and multiple sclerosis: an interaction between genes and environment. Mult Scler. 2012 Jan;18(1):2-4.
17. Elsammak MY, Al-Wossaibi AA, Al-Howeish A, Alsaeed J. High prevalence of vitamin D deficiency in the sunny Eastern region of Saudi Arabia: a hospital-based study. East Mediterr Health J. 2011 Apr;17(4):317-22.
18. Christie FT, Mason L. Knowledge, attitude and practice regarding vitamin D deficiency among female students in Saudi Arabia: a qualitative exploration. Int J Rheum Dis. 2011 Aug;14(3):e22-9.
19. Orelind E, Feinglass J, Moran M, Zei CP, Baker DW. Correlates of vitamin d insufficiency in an affluent adult population. South Med J. 2012 Feb;105(2):78-81.
20. Cervero Jimenez M, Agud JL, García-Lacalle C, Alcázar V, Torres R, Jusdado JJ, Moreno S. Prevalence of vitamin d deficiency and its related risk factor in a spanish cohort of adult hiv-infected patients: effects of antiretroviral therapy. AIDS Res Hum Retroviruses. 2012 Jan 13.
21. Shao T, Klein P, Grossbard ML. Vitamin D and Breast Cancer. Oncologist. 2012 Jan 10.
22. Swami S, Krishnan AV, Feldman D. Vitamin D metabolism and action in the prostate: implications for health and disease. Mol Cell Endocrinol. 2011 Dec 5;347(1-2):61-9.
23. Giardina C, Madigan JP, Godman Tierney CA, Brenner BM, Rosenberg DW. Vitamin D resistance and colon cancer prevention. Carcinogenesis. 2012 Jan 5.
24. Schoindre Y, Terrier B, Kahn JE, Saadoun D, Souberbielle JC, Benveniste O, Amoura Z, Piette JC, Cacoub P, Costedoat-Chalumeau N. Vitamin D and autoimmunity. Second part: Clinical aspects. Rev Med Interne. 2011 Dec 28.
25. Pramyothin P, Holick MF. Vitamin D supplementation: guidelines and evidence for subclinical deficiency. Curr Opin Gastroenterol. 2012 Jan 21. [Epub ahead of print]
26. Raimundo FV, Faulhaber GA, Menegatti PK, Marques Lda S, Furlanetto TW. Effect of High- versus Low-Fat Meal on Serum 25-Hydroxyvitamin D Levels after a Single Oral Dose of Vitamin D: A Single-Blind, Parallel, Randomized Trial. Int J Endocrinol. 2011;2011:809069.
27. Dinizulu T, Griffin D, Carey J, Mulkerrin E. Vitamin D supplementation versus combined calcium and vitamin D in older female patients – an observational study. J Nutr Health Aging. 2011 Aug;15(8):605-8.
28. (Holick MF. Calcium and Vitamin D. Diagnostics and Therapeutics. Clin Lab Med. 2000 Sep;20(3):569-90)
29.Weiss LA, Barrett-Connor E, von Mühlen D. Ratio of n-6 to n-3 fatty acids and bone mineral density in older adults: the Rancho Bernardo Study. Am J Clin Nutr. 2005 Apr;81(4):934-8.
30Ahmadieh H, Arabi A. Vitamins and bone health: beyond calcium and vitamin D. Nutr Rev. 2011 Oct;69(10):584-98.
31. Muraki S. Diet, exercise and bone metabolism. Clin Calcium. 2011 May;21(5):715-9.
32. Kidd PM. Vitamins D and K as pleiotropic nutrients: clinical importance to the skeletal and cardiovascular systems and preliminary evidence for synergy. Altern Med Rev. 2010 Sep;15(3):199-222.
33. Fujita Y, Iki M, Tamaki J, Kouda K, Yura A, Kadowaki E, Sato Y, Moon JS, Tomioka K, Okamoto N, Kurumatani N.Association between vitamin K intake from fermented soybeans, natto, and bone mineral density in elderly Japanese men: the Fujiwara-kyo Osteoporosis Risk in Men (FORMEN) study. Osteoporos Int. 2012 Feb;23(2):705-14. Epub 2011 Mar 11.
4. Wysocki A, Butler M, Shamliyan T, Kane RL. Whole-body vibration therapy for osteoporosis: state of the science. Ann Intern Med. 2011 Nov 15;155(10):680-6, W206-13.
35.Wysocki A, Butler M, Shamliyan T, Kane RL. Whole-body vibration therapy for osteoporosis: state of the science. Ann Intern Med. 2011 Nov 15;155(10):680-6, W206-13.
36. Hertzler, Steven R.; Clancy, Shannon M. (May 2003). “Kefir improves lactose digestion and tolerance in adults with lactose maldigestion”. J Am Diet Assoc (Elsevier, Inc.) 103 (5): 582–587.
37. Banu J, Varela E, Fernandes G. Alternative therapies for the prevention and treatment of osteoporosis. Nutr Rev. 2012 Jan;70(1):22-40. doi: 10.1111/j.1753-4887.2011.00451.x.
38. Gilaberte Y, Aguilera J, Carrascosa JM, Figueroa FL, Romaní de Gabriel J, Nagore E. Vitamin D: evidence and controversies.Actas Dermosifiliogr. 2011 Oct;102(8):572-88. Epub 2011 May 26.
Δρ Δημήτριος Ν. Γκέλης
Δρ.Δημήτριος Ν. Γκέλης
Iατρός, Ωτορινολαρυγγολόγος, Οδοντίατρος
Διδάκτωρ της Ιατρικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών, Ιατρικός Συγγραφέας, Ιατρικός Ερευνητής
ΙΔΙΑΙΤΕΡΑ ΕΝΔΙΑΦΕΡΟΝΤΑ: Ιατρική Έρευνα, Συμπληρωματική Ιατρική
Διεύθυνση: ΦΛΑΜΠΟΥΡΟ ΛΟΥΤΡΑΚΙΟΥ ΚΟΡΙΝΘΙΑΣ
Τηλ: 6944280764, Email: pharmage@otenet.gr
www.gelis.gr, www.pharmagel.gr , www.orlpedia.gr , www.allergopedia.gr, d3gkelin.gr, www.vitaminb12.gr, www.zinc.gr, www.curcumin.gr
Νεκτάριος Παπαπετρόπουλος
Παπαπετρόπουλος Νεκτάριος, Ωτορινολαρυγγολόγος, Επιμελητής A΄, ΩΡΛ Κλινική , Νοσοκομείο Παιδων Αγία Σοφία, Αθηνα. Tηλ.6944590612, e-mail:
arispap@hotmail.com
ΙΔΙΑΙΤΕΡΑ ΕΝΔΙΑΦΕΡΟΝΤΑ:ΩΡΛ παίδων, νευροωτολογία, ΩΡΛ Αλλεργία, Απευαισθητοποίηση με υπογλώσσιες σταγόνες αλλεργιογόνων εκχυλισμάτων, Συμπληρωματική Ιατρική, Προληπτική Ιατρική Περιβαλλοντική Ιατρική, Βιταμίνη D
Αικατερίνη Γκέλη
Αικατερίνη ΓκέληΕχει ιδιαίτερο ενδιαφέρον στη διαγνωστική με υπερήχους, κλασσική ακτινολογία παίδων και ενηλίκων, γναθοπροσωπική ακτινολογία, περιβαλλοντική ιατρική, ιατρική διατροφολογία, συμπληρωματική ιατρική.
Σπύρος Γαληνός
Γαληνός Σπύρος, Ιατρός, Κυλίνη, Ηλείας
Τηλ. 2623092380, 6937277727, e-mail: dltkillinis@gmail.com
ΙΔΙΑΙΤΕΡΑ ΕΝΔΙΑΦΕΡΟΝΤΑ: Προληπτική Ιατρική, Ιατρική Διατροφολογία, Περιβαλλοντική Ιατρική, Συμπληρωματική Ιατρική, Κόκκινο κρασί και υγεία , Βιταμίνη D
Ν. Μιχαήλ Πέππας
Πέππας Ν. Μιχαήλ
Ιατρός, Ειδικός Γενικής-Οικιγενειακής Ιατρικής, Επιμελητής ΕΣΥ-Γ.Ν.Ν. Κορίνθου, Μέλος της Ελληνικής Διαβητολογικής Εταιρείας,
Τηλ. 2741098235, 6945585618
ΙΔΙΑΙΤΕΡΑ ΕΝΔΙΑΦΕΡΟΝΤΑ: Προληπτική Ιατρική, Ιατρική Διατροφολογία,
Περιβαλλοντική Ιατρική, Συμπληρωματική Ιατρική, Κόκκινο κρασί και υγεία , Βιταμίνη D
Ιωάννης Σταμάτης
Σταμάτης Ιωάννης, Ιατρός
Ωτορινολαρυγγολόγος, Μανωλοπούλου 14, 27100 Πύργος, Ηλείας, Τηλ.2621028900, 6944668606
ΙΔΙΑΙΤΕΡΑ ΕΝΔΙΑΦΕΡΟΝΤΑ:ΩΡΛ Αλλεργία, Νευροωτολογία, Φωνιατρική, ΩΡΛ Παιδιών και Ενηλίκων, Προληπτική Ιατρική, Ιατρική Διατροφολογία, Περιβαλλοντική Ιατρική, Βιταμίνη D
Την ευθύνη της διάγνωσης, θεραπείας και πρόληψης των ασθενειών τις έχει μόνον ο θεράπων ιατρός του κάθε ασθενούς, αφού πρώτα κάνει προσεκτικά ακριβή διάγνωση.
Γιαυτό συνιστάται η αποφυγή της αυθαίρετης εφαρμογής ιατρικών πληροφοριών από μη ιατρούς. Τα συμπληρώματα διατροφής δεν είναι φάρμακα, αλλά μπορεί να χορηγούνται συμπληρωματικά, χωρίς να παραιτούνται οι ασθενείς από τις αποδεκτές υπό της ιατρικής επιστήμης θεραπείες ή θεραπευτικές τεχνικές και μεθόδους, που γίνονται, όταν χρειάζονται, υπό ιατρική καθοδήγηση, παρακολούθηση και ευθύνη. Οι παρατιθέμενες διαφημίσεις εξυπηρετούν της δαπάνες συντήρησης της παρούσας ιστοσελίδας Το παρόν άρθρο προστατεύεται από το Νόμο 2121/1993 και 4481/2017 για την πνευματική ιδιοκτησία. Η ολική ή μερική αντιγραφή του παρόντος επιστημονικού άρθρου χωρίς τη γραπτή έγκριση του Δρ Δημητρίου Ν. Γκέλη θεωρείται κλοπή πνευματικής ιδιοκτησίας και διώκεται βάσει της νομοθεσίας.