νευροπροστατευτική δράση κατά των νευροεκφυλιστικών διαταραχών [1].
Ο αιματεγκεφαλικός φραγμός σχηματίζεται από το ενδοθήλιο των τριχοειδών αγγείων του εγκεφάλου και αποκλείει την είσοδο στον  εγκέφαλο το ∼100%  των  μεγαλομοριακών νευροθεραπευτικών μορίων και περισσότερο από το 98% όλων των μικρομοριακών φαρμάκων [2]. 

 Ο αιματεγκεφαλικός φραγμός επιτρέπει τη διέλευση μορίων ορισμένης διαμέτρου να φθάσουν στον εγκέφαλο.

Μερικά φάρμακα, όπως τα υπνωτικά ή τα αντιεπιληπτικά, για να δράσουν  αποτελεσματικά εξαρτάται από το αν επιτρέπεται η διέλευσή τους από τον αιματεγκεφαλικό φραγμό. Αυτό  καθιστά πολλά αγχολυτικά φάρμακα σχεδόν άχρηστα.

Η L-θεανίνη μεταφέρεται στον εγκέφαλο, περνώντας τον αιματεγκεφαλικό φραγμό, χρησιμοποιώντας  το μεταφορικό σύστημα προτίμησης λευκίνης (leucine-preferring transport system) επιτρέποντάς της έτσι να στοχεύει άμεσα τον εγκέφαλο [3]. 

Μόλις η L-θεανίνη περάσει τον αιματεγκεφαλικό φραγμό, προκαλεί  μια ποικιλία νευροφυσιολογικών και φαρμακολογικών αποτελεσμάτων. 

Έχει βρεθεί ότι αυξορυθμίζει  (αυξάνει το ρυθμό δράσης) των ανασταλτικών  νευροδιαβιβαστών και εμποδίζει τη σύνδεση του L-γλουταμινικού οξέος με τους υποδοχείς γλουταμινικού στον εγκέφαλο. 

Μελέτες που έγιναν σε πειραματόζωα έδειξαν ότι η L-θεανίνη αυξάνει τις συγκεντρώσεις της σεροτονίνης, ντοπαμίνης και του GABA στον εγκέφαλο. Επιπλέον έχει αποδειχτεί σε πειραματόζωα ότι ασκεί νευροπροστατευτικά αποτελέσματα πιθανόν μέσω των ανταγωνιστικών επιδράσεών  στην ομάδα 1 μεταβοτροφικών υποδοχέων γλουταμικού [group 1 metabotrophic glutamate receptors].

Μελέτες συμπεριφοράς που έγιναν σε πειραματόζωα έδειξαν βελτίωση της ικανότητας μάθησης και της μνήμης [4].

Η L-θεανίνη είναι γνωστό ότι εμποδίζει τη σύνδεση του L-γλουταμινικού οξέος με τους υποδοχείς γλουταμινικού στον εγκέφαλο. 

Σε διπλή τυφλή μελέτη με χορήγηση εικονικού φαρμάκου,  που έγινε σε ανθρώπους βρέθηκε ότι,  η λήψη L-θεανίνης είχε ως αποτέλεσμα τη μείωση του καρδιακού ρυθμού  και ελάττωση της έκκρισης  ανοσοσφαιρίνης Α από τους σιελογόνους αδένες  (s-IgA) μετά από  μια εργασία οξείας καταπόνησης σε σχέση με την κατάσταση ελέγχου των ατόμων που πήραν το εικονικό φάρμακο.

 Επιπλέον, οι αναλύσεις της μεταβλητότητας του καρδιακού ρυθμού έδειξαν ότι οι μειώσεις του καρδιακού ρυθμού και της s-IgA πιθανότατα οφείλονται σε μείωση της ενεργοποίησης του συμπαθητικού νευρικού συστήματος.

 Έτσι, προτάθηκε ότι η λήψη  L-θεανίνης από το στόμα  θα μπορούσε να προκαλέσει αντι-στρες αποτελέσματα μέσω της αναστολής διέγερσης των νευρώνων του φλοιού του εγκεφάλου [5].

Τα αποτελέσματα της L-θεανίνης μπορούν να καταγραφούν ηλεκτροεγκεφαλογραφικά (EEG), αλλά οι αλλαγές στην ηλεκτρική δραστηριότητα του εγκεφάλου εξαρτώνται από τη δόση. 

Η L-θεανίνη έχει δείξει ότι προκαλεί τέτοια ηλεκτροεγκεφαλογραφική δραστηριότητα, όπως αυτή που καταγράφεται κατά τη διάρκεια του διαλογισμού και περιλαμβάνει αύξηση των κυμάτων άλφα στις βρεγματικές και ινιακές περιοχές του εγκεφάλου.

Τα άλφα εγκεφαλικά κύματα είναι αυτά που καταγράφονται στο ηλεκτροεγκεφαλογράφημα και κυμαίνονται μεταξύ των 8-14 κύκλων ανά δευτερόλεπτο που σχετίζεται  με μια κατάσταση  ήρεμης εστίασης [calm focus] [6].

Είναι σαφές ότι ο τρόπος με τον οποίο αλληλεπιδρά με τους νευροδιαβιβαστές η L-θεανίνη επηρεάζει τη διαχείριση του στρες, η οποία παίζει ρόλο στη ρύθμιση του άγχους [7].

Η δράση της L-θεανίνης αφού διέλθει τον αιματεγκεφαλικό φραγμό

Μόλις η L-θεανίνη διέλθει τον αιματεγκεφαλικό φραγμό και στη συνέχεια φτάσει στον εγκέφαλο  ασκεί μια ποικιλία νευροφυσιολογικών και φαρμακολογικών επιδράσεων.

Το πιο καλά τεκμηριωμένο αποτέλεσμα  της δράσης της είναι ένα εμφανές  αγχολυτικό και ηρεμιστικό αποτέλεσμα λόγω της αυξημένης ρύθμισης των ανασταλτικών νευροδιαβιβαστών και της πιθανής τροποποίησης της δράσης  της σεροτονίνης και της ντοπαμίνης σε επιλεγμένες περιοχές του εγκεφάλου.

 Έχει επίσης αποδειχθεί πρόσφατα ότι αυξάνει τα επίπεδα του νευροτροφικού παράγοντα που προέρχεται από τον εγκέφαλο [brain-derived neurotrophic factor].

Όπως αποδείχτηκε σε πειραματόζωα η L-θεανίνη ενισχύει την τη δραστηριότητα του ιπποκάμπου και ασκεί αγχολυτικά αποτελέσματα, τα οποία επιτυγχάνονται  μέσω αλλαγών των επιπέδων συγκέντρωσης  γλουταμινικού και της μεθειονίνης στον εγκέφαλο [8].

Ένας αυξανόμενος αριθμός μελετών καταδεικνύει νευροπροστατευτικές επιδράσεις της L-θεανίνης μετά από εγκεφαλικό έμφραγμα και τραυματισμό, αν και οι ακριβείς μοριακοί μηχανισμοί δεν έχουν διευκρινιστεί πλήρως.

Η L-θεανίνη προκαλεί επίσης βελτιώσεις στη γνωσιακή  λειτουργία, συμπεριλαμβανομένης της ικανότητας μάθησης και της μνήμης, πιθανόν μέσω της μείωσης της μακροπρόθεσμης ενίσχυσης [ long-term potentiation] των νευρώνων του ιπποκάμπου  CA1(CA1-LTP), που εξαρτάται από τον υποδοχέα του γλουταμινικού NMDA [N-methyl-D-aspartate receptor ] και της αύξησης της ανεξάρτητης από τον  NMDA CA1-LTP. 

Επιπλέον, η χορήγηση L-θεανίνης προκαλεί επιλεκτικές αλλαγές στη δραστηριότητα του άλφα εγκεφαλικού κύματος με ταυτόχρονες αυξήσεις στην επιλεκτική προσοχή κατά την εκτέλεση των διανοητικών εργασιών.

 Οι αναδυόμενες μελέτες καταδεικνύουν επίσης έναν πολλά υποσχόμενο ρόλο για την L-θανίνη στην ενισχυμένη θεραπεία  της σχιζοφρένειας, ενώ τα ζωικά μοντέλα κατάθλιψης αναφέρουν θετικές βελτιώσεις μετά τη χορήγηση της L-θεανίνης [9].

Έχουν γίνει επίσης λίγες μελέτες που εξετάζουν έναν πιθανό ρόλο της L-θεανίνης στη διαταραχή υπερκινητικότητας έλλειψης προσοχής και συζητούνται θεωρητικές παρεκτάσεις σε θεραπευτικό ρόλο για τη θεανίνη σε άλλες ψυχιατρικές διαταραχές όπως διαταραχές άγχους, διαταραχή πανικού, ιδεοψυχαναγκαστική διαταραχή (OCD) και διπολική διαταραχή [10].

 Όταν ο εγκέφαλος είναι σε θέση να διαχειριστεί καλύτερα το άγχος, βελτιώνεται σε όλες τις άλλες λειτουργίες του: μνήμη, γνώση, προσοχή κ.λπ.

Αλληλεπιδράσεις της L-θεανίνης με συνταγογραφούμενα φάρμακα

Η L-θεανίνη είναι μία από τις ασφαλέστερες φυσικές ουσίες καταστολής του υπερβολικού άγχους, καθώς είναι απίθανο η δράση της να συνοδευτεί από σοβαρές παρενέργειες.

Υπάρχουν λίγες γνωστές  αλληλεπιδράσεις της L-θεανίνης με άλλα φάρμακα. Γιαυτό τα άτομα που πρόκειται να χρησιμοποιήσουν την L-θεανίνη και παίρνουν διάφορα συνταγογραφούμενα φάρμακα καλόν είναι να ενημερώνουν το γιατρό τους.

 Η δράση της L-θεανίνης μπορεί να επηρεάσει την αποτελεσματικότητα αυτών των φαρμάκων ή μπορεί να αυξήσει τον κίνδυνο ανεπιθύμητων ενεργειών. 

Η χρήση της L-θεανίνης με αντιυπερτασικά φάρμακα μπορεί να ενισχύσει τη δραστηριότητα των αντιυπερτασικών φαρμάκων. Συνήθη αντιυπερτασικά φάρμακα είναι:

Καπτοπρίλη (Νormolose,  Ηypotensor, Pertacilon, Capoten)

Εναλαπρίλη (ANALEPT, ANTIPREX, ENALAPRIL KAPARLON-S, MALEATE, RABLAS, RENITEC, ULTICADEX)

Λοσαρτάνη (Cozaar)

Βαλσαρτάνη (Diovan)

Διλτιαζέμη (Cardizem)

Αμλοδιπίνη (Norvasc)

Υδροχλωροθειαζίδη )

Φουροσεμίδη (Lasix)

Η ταυτόχρονη χρήση L-θεανίνης με διεγερτικά φάρμακα μπορεί να μειώσει τις επιδράσεις των διεγερτικών φαρμάκων, όπως π.χ. η Διαιθυλοπροπιονη Επινεφρίνη, Φαιντερμίνη, Ψευδοεφεδρίνη. 

Η L-θεανίνη μπορεί να επηρεάσει τα βότανα και τα συμπληρώματα που περιέχουν καφεΐνη ή έχουν υποτασικές ιδιότητες.

Η L-θεανίνη έχει βρεθεί ότι είναι ασφαλής, όταν χρησιμοποιείται από το στόμα και κατάλληλα, για μια χρονική περίοδο έως και 8 εβδομάδων. Είναι πιθανώς ασφαλές για τα παιδιά να λαμβάνουν L-θεανίνη από το στόμα υπό την επίβλεψη ιατρού. 

Δεν υπάρχουν επαρκείς πληροφορίες σχετικά με την ασφάλεια της L-θεανίνης για έγκυες και θηλάζουσες γυναίκες, επομένως είναι καλύτερη η αποφυγή της.

L-θεανίνη είναι γενικά καλά ανεκτή, όταν λαμβάνεται από το στόμα, αν και σπανίως  μπορεί τα άτομα που τη χρησιμοποιούν να παραπονεθούν για  πονοκεφάλους και τικ του προσώπου.

Σε αντίθεση με τις βενζοδιαζεπίνες [Αλπραζολάμη (XANAX, SATURNIL), Βρωμαζεπάμη (LEXOTANIL, NOTORIUM), Ζοπικλόνη (IMOVANE), Κλοβαζάμη (FRISIUM), Κλοραζεπάτη (Potassium clorazepate), Λοραζεπάμη (TAVOR), Μιδαζολάμη (MIDAZOLAM), Τριαζολάμη (HALCION), Φλουνιτραζεπάμη, πραζεπάμη (CENTRAC)] , η L-θεανίνη δεν αυξάνει την υπνηλία, τα αντανακλαστικά, ούτε διαταράσσει την ικανότητα πνευματικής συγκέντρωσης.

 Η L-θεανίνη δεν προκαλεί εθισμό , καθώς δεν οδηγεί στην ανάπτυξη ανοχής και εξάρτησης, όταν χρησιμοποιείται για μακρές χρονικές περιόδους,  σε αντίθεση με τα συνταγογραφούμενα φάρμακα, τις βενζοδιαζεπίνες και τα παράγωγά τους. Επομένως η χρήση της L-θεανίνης μπορεί να είναι μια καλύτερη επιλογή για τη μακροχρόνια αντιμετώπιση του άγχους.

Η L-θεανίνη έχει αποδειχθεί ευεργετική  για πολλά άτομα που πάσχουν από γενικευμένες διαταραχές άγχους ή / και από καθημερινό άγχος, καθώς είναι ένα γενικά καλά ανεκτό συμπλήρωμα. 

Πηγές πρόσληψης  L-θεανίνης

Η L-θεανίνη βρίσκεται σε διάφορα τρόφιμα, όπως πράσινο και μαύρο τσάι, λευκό τσάι, C. japonica και C. sasanqua, και ένα μανιτάρι που ονομάζεται Xerocomus badius.

Δυστυχώς, υπάρχουν πολύ λίγες ευκαιρίες κατανάλωσης L- θεανίνης με την καθημερινή διατροφή των Ελλήνων. 

Στην Ιαπωνία, η L-θεανίνη προστίθεται σε πολλά τρόφιμα, όπως επιδόρπια, αναψυκτικά και τσάι από βότανα. Στην Ελλάδα και στις χώρες του Δυτικού τρόπου ζωής, μαύρο και κυρίως το πράσινο τσάι είναι γενικά οι μόνες εύκολα προσβάσιμες πηγές λήψης L-θεανίνης.

Η L-θεανίνη μπορεί να ληφθεί και ως συμπλήρωμα διατροφής, υπό μορφή συνήθως καψουλών ή δισκίων ή σκόνης.

Επιλογή του κατάλληλου συμπληρώματος διατροφής L– θεανίνης

Ένα από τα αποτελεσματικότερα συμπληρώματα διατροφής L-θεανίνης είναι το Calmagkel, διότι κάθε κάψουλά του περιέχει 150mg φυσικής και όχι συνθετικής L- θεανίνης, η οποία είναι ευαπορρόφητη και παρέχει ασφαλώς τα ευεργετικά της αποτελέσματα, όσον αφορά την καταστολή του άγχους, την εξουδετέρωση  συναισθηματικού στρες (στεναχώρια) και τη διευκόλυνση της έλευσης ποιοτικού ύπνου.

Η ασφαλής και συνήθως αποτελεσματική δοσολογία των καψουλών του Calmagkel κυμαίνεται από 150mg (μία κάψουλα) έως  300mg (δύο) κάψουλες ημερησίως. Η δοσολογία των 300mg (μία κάψουλα το πρωί  και μία το βράδυ) είναι συνήθως ασφαλείς και καλά ανεκτές. 

Συνήθως όμως, δεν χρειάζεται να το πάρει κανείς 2 κάψουλες ημερησίως, προκειμένου να επωφεληθεί από την L-θεανίνη. Συνήθως η δόση των 150mg, δηλαδή μία κάψουλα Cakmagkel ημερησίως, είναι επαρκής για την καταστολή του άγχους και του στρες, όταν λαμβάνεται οποιαδήποτε στιγμή του 24ώρου, χωρίς να προκαλεί υπνηλία.

Μετά τη λήψη μιας μόνον κάψουλας Calmagkel το αγχολυτικό της αποτέλεσμα εμφανίζεται μέσα σε 30-40 λεπτά της ώρας. Η δράση αυτή διαρκεί συχνά 8 έως 10 ώρες, αλλά η μεγίστη αποτελεσματικότητά της εμφανίζεται συνήθως μέσα σε 4 ώρες.

Όταν χρησιμοποιείται το Calmagkel ως βοηθητικό του ύπνου μπορεί να λαμβάνεται 30 έως 90 λεπτά προ του ύπνου.

Η ανώτατη ανεκτή δόση της L-θεανίνης χωρίς παρενέγειες που έχει δοκιμαστεί σε ανθρώπους είναι τα 2000 mg/kg σωματικού βάρους/ημερησίως [11].

Υπάρχουν άτομα των οποίων το άγχος, το στρες και οι διαταραχές του ύπνου χρειάζονται μεγαλύτερη δοσολογία από τα 300mg ημερησίως. Η λήψη μεγαλυτέρων δόσεων L-θεανίνης πρέπει να γίνεται με ιατρική καθοδήγηση.

Βιβλιογραφική Τεκμηρίωση

1.Jamwal S, Kumar P. L-theanine, a Component of Green Tea Prevents 3-Nitropropionic Acid (3-NP)-Induced Striatal Toxicity by Modulating Nitric Oxide Pathway. Mol Neurobiol. 2017 Apr;54(3):2327-2337.

2.William M. Pardridge The Blood-Brain Barrier: Bottleneck in Brain Drug Development.2005 Jan; 2(1): 3–14.

3.Hidehiko Yokogoshi,Miki Kobayashi, Mikiko Mochizuki, and Takehiko TerashimaEffect of Theanine, r-Glutamylethylamide, on Brain Monoamines and Striatal Dopamine Release in Conscious Rats Neurochemical Research, Vol. 23, No. 5, 1998, pp. 667-673

4.Nathan PJ, Lu K, Gray M, Oliver C. The neuropharmacology of L-theanine(N-ethyl-L-glutamine): a possible neuroprotective and cognitive enhancing agent. J Herb Pharmacother. 2006;6(2):21-30.

5. Ozeki M, Juneja LR, Ohira H. L-Theanine reduces psychological and physiological stress responses. Kimura K, Biol Psychol. 2007 Jan;74(1):39-45.

6. Foxe JJ, Morie KP, Laud PJ, Rowson MJ, de Bruin EA, Kelly SP. Assessing the effects of caffeine and theanine on the maintenance of vigilance during a sustained attention task.. Neuropharmacology. 2012 Jun;62(7):2320-7.

7. Kimura K, Ozeki M, Juneja LR, Ohira H. L-Theanine reduces psychological and physiological stress responses.Biol Psychol. 2007 Jan;74(1):39-45.

8.Shintaro Ogawa , Miho Ota , Jun Ogura , Koichi Kato , Hiroshi Kunugi. Effects of L-theanine on anxiety-like behavior, cerebrospinal fluid amino acid profile, and hippocampal activity in Wistar Kyoto rats. Psychopharmacology (Berl). . 2018 Jan;235(1):37-45.

9.Lopes Sakamoto F, Metzker Pereira Ribeiro R, Amador Bueno A, Oliveira Santos H. Psychotropic effects of (L)-theanine and its clinical properties: From the management of anxiety and stress to a potential use in schizophrenia. Pharmacol Res. 2019 Sep;147:104395.

10.Anne L Lardner Neurobiological effects of the green tea constituent theanine and its potential role in the treatment of psychiatric and neurodegenerative disorders Nutr Neurosci. . 2014 Jul;17(4):145-55.

11.Theertham P Rao, Motoko Ozeki , Lekh R Juneja. In Search of a Safe Natural Sleep Aid. J Am Coll Nutr. . 2015;34(5):436-47.