Δρ Δημήτριος Ν. Γκέλης, MD, ORL, DDS, PhD, Αικατερίνη Γκέλη MD, Radiologist
Tο επακόλουθο του ψυχικού στρες είναι η πρόκληση συμπτωμάτων, μεταξύ των οποίων περιλαμβάνεται και το άγχος που μπορεί να είναι από ήπιο έως σοβαρό. Αξίζει να σημειωθεί ότι τα συμπτώματα της έλλειψης μαγνησίου και του στρες μοιάζουν πολύ και τα συνηθέστερα είναι η κόπωση, η ευερεθιστότητα και το ήπιο άγχος [1, 2, 3]. περαιτέρω συμπτώματα εμφανίζονται στον παρατιθέμενο πίνακα.
Η ιδέα μιας αμφίδρομης σχέσης μεταξύ μαγνησίου και στρες εισήχθη για πρώτη φορά από τους Galland και Seelig, στις αρχές της δεκαετίας του 1990 [5, 6] και στη συνέχεια αναφέρεται ως ο φαύλος κύκλος. Αυτός ο φαύλος κύκλος υποδηλώνει ότι το άγχος μπορεί να αυξήσει την απώλεια μαγνησίου, προκαλώντας έλλειψη ή ανεπάρκεια. Με τη σειρά του, η έλλειψη ή η ανεπάρκεια του μαγνησίου μπορεί να ενισχύσει την ευαισθησία του σώματος στο στρες [7].
Λαμβάνοντας υπόψη τον αυξανόμενο επιπολασμό του στρες στις σύγχρονες κοινωνίες [8] και τις σχετικές συνέπειές του στην υγεία, στο παρόν άρθρο επανεξετάζεται η έννοια του φαύλου κύκλου του μαγνησίου και του στρες, με έμφαση στο ρόλο του μαγνησίου στην απόκριση του σώματος στο στρες και τις οδούς που ρυθμίζουν μια τέτοια απόκριση. Ειδικότερα, επαναξιολογούνται τα διαθέσιμα στοιχεία σχετικά με την ανάγκη για επαρκή πρόσληψη μαγνησίου και η ενίσχυση της υπόθεσης ότι, απαιτείται αναθεώρηση της τρέχουσας συνιστώμενης πρόσληψης μαγνησίου για τον γενικό πληθυσμό όταν εκτίθεται σε στρες, προκειμένου να μειωθούν οι σχετικοί κίνδυνοι για την υγεία.
Τα αποτελέσματα της συμπληρωματικής χορήγησης μαγνησίου στο υποκειμενικό άγχος και στρες
Το μαγνήσιο παίζει σημαντικό ρόλο στις λειτουργίες του κεντρικού νευρικού συστήματος. Συμμετέχει στη ρύθμιση της κυτταρικής μεμβράνης, στη διαμεμβρανική μεταφορά ιόντων ασβεστίου και νατρίου και στις μεταβολικές αντιδράσεις που παράγουν, συσσωρεύουν, μεταφέρουν και χρησιμοποιούν ενέργεια, ελεύθερες ρίζες και τα προϊόντα οξείδωσής τους.
Οι ουσίες που περιέχουν μαγνήσιο περιλαμβάνουν πολλά απομονωμένα αντιγόνα, όπως όξινη πρωτεΐνη ινιδογλοίας (glial fibrillary acidic protein), S100 και η ενολάση ειδική για νευρώνες. Το μαγνήσιο μπορεί να λειτουργήσει ως νευροπροστατευτική ουσία, που είναι σε θέση να τροποποιήσει τη ρύθμιση της διαπερατότητας του αιματοεγκεφαλικού φραγμού.
Οι έρευνες έχουν δείξει μια σχέση μεταξύ των εκδηλώσεων των αντιδράσεων στρες (άγχος, δυσλειτουργία του αυτόνομου συστήματος και κακή προσαρμογή) και της έλλειψης του μαγνησίου.
Ετσι, Το ψυχικό και σωματικό στρες προκαλούν αύξηση της αποβολής μαγνησίου από το σώμα. Η έλλειψη του μαγνησίου με τη σειρά της ενισχύει την απόκριση στο στρες, επιδεινώνοντας παραδόξως τις συνέπειές του. Η αποκατάσταση της έλλειψης του μαγνησίου αυξάνει την ικανότητα του νευρικού συστήματος να αντιστέκεται στο στρες. Η έγκυρη διάγνωση της έλλειψης του μαγνησίου παρουσιάζει δυσκολίες.
Συγκεκριμένα, μια μείωση της συγκέντρωσης μαγνησίου στο αίμα κάτω από 0,8 mmol/l αποτελεί ένδειξη έλλειψης του μαγνησίου. αλλά το σταθερό επίπεδο του μαγνησίου στο αίμα μπορεί να διατηρηθεί για μεγάλο χρονικό διάστημα λόγω της απελευθέρωσής του από την αποθήκη του οστίτη ιστού. Είναι λοιπόν απαραίτητο να έχουμε κατά νου τις κλινικές εκδηλώσεις της έλλειψης του μαγνησίου[9].
Η κορτιζόλη είναι μια ορμόνη που απελευθερώνεται στο σώμα όταν είμαστε υπό στρες. Αν και έχει λάβει μια κακή φήμη πρόσφατα, η κορτιζόλη είναι απολύτως ζωτικής σημασίας για την υγεία. Όταν βρισκόμαστε αντιμέτωποι με μια πιεστική κατάσταση που χρειάζεται αυξημένη εστίαση της προσοχής και δαπάνη ενέργειας για την επίτευξη ενός στόχου, συμμετέχει και η κορτιζόλη.
Ωστόσο, όταν ένα άτομο βρίσκεται υπό στρες για μεγάλες χρονικές περιόδους, η χρόνια αύξηση της κορτιζόλης μπορεί να δημιουργήσει πρόβλημα. Η χρόνια αύξηση της κορτιζόλης συμβάλλει στη νευροφλεγμονή και στις ανισορροπίες του σακχάρου στο αίμα που αυξάνουν την πιθανότητα να βιώσει κανείς άγχος. Το υψηλό άγχος μπορεί να οδηγήσει στην απελευθέρωση συμπαθητικών ορμονών που μπορούν να αυξήσουν τα επίπεδα κορτιζόλης και γλυκόζης, να μειώσουν την απελευθέρωση ινσουλίνης ή να επηρεάσουν την ευαισθησία και την ανθεκτικότητα της ορμόνης ινσουλίνης.
Μελέτες που έγιναν σε ζώα και ανθρώπους υποδηλώνουν ότι το μαγνήσιο μπορεί να παίζει σημαντικό ρόλο στην αιτιολογία των διαταραχών συναισθηματικής διάθεσης. Έχει διαπιστωθεί μια σχέση μεταξύ του μαγνησίου και των συναισθηματικών καταθλιπτικών καταστάσεων. Το μαγνήσιο παίζει βασικό ρόλο στη δραστηριότητα των ψυχονευροενδοκρινικών συστημάτων και των βιολογικών οδών και των οδών μεταγωγής που σχετίζονται με την παθοφυσιολογία της κατάθλιψης. Για παράδειγμα, όλα τα στοιχεία του μεταιχμιακού άξονα-υποθάλαμος-υπόφυση-φλοιός των επινεφριδίων είναι ευαίσθητα στη δράση του μαγνησίου. Το μαγνήσιο έχει επίσης αποδειχθεί ότι καταστέλλει την πυροδότηση του ιππόκαμπου, μειώνει την απελευθέρωση και επηρεάζουν την ευαισθησία του φλοιού των επινεφριδίων στην αδρενοκορτικοτροφική ορμόνη (ACTH) και μπορεί να επηρεάσει την πρόσβαση των κορτικοστεροειδών στον εγκέφαλο στο επίπεδο του αιματοεγκεφαλικού φραγμού μέσω της δράσης της στην p-γλυκοπρωτεΐνη[10].
Τα συμπτώματα άγχους και κατάθλιψης μεταξύ ατόμων χωρίς ψυχιατρική διάγνωση σχετίζονται με αμβλυμένες και υπερβολικές απαντήσεις κορτιζόλης στο στρες και ανάκαμψη από αυτό[11].
Η χρόνια αυξημένη κορτιζόλη μπορεί επίσης να συμβάλει στην κατάθλιψη, την απώλεια μνήμης και την ομίχλη του εγκεφάλου, μεταξύ άλλων ψυχικών διαταραχών[12].
Κατά τη διάρκεια αυτών των περιόδων, το μαγνήσιο μπορεί να βοηθήσει μειώνοντας την κορτιζόλη, αποτρέποντας τη νευροφλεγμονή και μειώνοντας αποτελεσματικά την τάση για αγχώδη συναισθήματα [12, 13].
Οι διαταραχές που σχετίζονται με το άγχος είναι οι πιο συχνές διαταραχές του θυμικού και της ψυχικής διάθεσης, που υπάρχουν στον γενικό πληθυσμό με επιπολασμό σε όλη τη ζωή πάνω από 15%. Τα επίπεδα του ιχνοστοιχείου μαγνησίου (Mg) στον ανθρώπινο οργανισμό σχετίζονται με υποκειμενικό άγχος, οδηγώντας στην πρόταση ότι η συμπληρωματική χορήγηση Mg μπορεί να μετριάσει τα συμπτώματα του άγχους [14].
Το μαγνήσιο είναι ένα βασικό κατιόν που εμπλέκεται σε πολλές λειτουργίες εντός του κεντρικού νευρικού συστήματος, συμπεριλαμβανομένης της μετάδοσης και της ενδοκυτταρικής μεταγωγής σήματος. Αρκετές μελέτες έχουν δείξει τη χρησιμότητά του σε νευρολογικές και ψυχιατρικές παθήσεις. Επιπλέον, φαίνεται ότι τα επίπεδα μαγνησίου μειώνονται κατά την πορεία αρκετών ψυχικών διαταραχών, ιδιαίτερα κατάθλιψης [15].
Aν αποφασιστεί η συμπληρωματική χορήγηση μαγνησίου σε άτομα με παρατεταμένο ήπιο ή μέτριο άγχος επιλέγεται το Magnigkel, διότι περιέχει ταυρικό και κιτρικό μαγνήσιο, τα οποία διέρχονται από τον αιματεγκεφαλικό φραγμό, συγκριτικά με άλλες μορφές μαγνησίου. Κάθε κάψουλα του Magnigkel περιέχει 28,5 mg Ταυρικού Μαγνησίου και 143mg Κιτρικού μαγνησίου. To μείγμα αυτό είναι εξαιρετικά ευαπορρόφητο και επιτρέπει σύντομα να αυξηθούν οι συγκεντρώσεις του μαγνησίου στον εγκέφαλο και τους μυς. Η δοσολογία του Magnigkel σε ενήλικα άτομα με χρόνιο άγχος είναι μία κάψουλα πρωί και βράδυ επί δύο μήνες.
Bιβλιογραφική Τεκμηρίωση
1.DiNicolantonio J.J., O’Keefe J.H., Wilson W. Subclinical magnesium deficiency: A principal driver of cardiovascular disease and a public health crisis. Open Heart. 2018;5:e000668. doi: 10.1136/openhrt-2017-000668. [PMC free article] [PubMed] [CrossRef] [Google Scholar]
2.American Psychological Association Stress Effects on the Body. [(accessed on 30 June 2020)]; Available online: https://www.apa.org/helpcenter/stress
3.Cernak I., Savic V., Kotur J., Prokic V., Kuljic B., Grbovic D., Veljovic M. Alterations in magnesium and oxidative status during chronic emotional stress. Magnes. Res. 2000;13:29–36. [PubMed] [Google Scholar] [Ref list]
4.De Baaij JH, Hoenderop JG, Bindels RJ Magnesium in man: Implications for health and disease. Physiol. Αναθ. 2015; 95 :1–46. doi: 10.1152/physrev.00012.2014. [ PubMed ] [ CrossRef ] [ Google Scholar ]
5.Galland L. Magnesium, stress and neuropsychiatric disorders. Magnes. Trace Elem. 1991;10:287–301. [PubMed] [Google Scholar]
6.Seelig M.S. Consequences of magnesium deficiency on the enhancement of stress reactions; preventive and therapeutic implications (a review) J. Am. Coll. Nutr. 1994;13:429–446. doi: 10.1080/07315724.1994.10718432. [PubMed] [CrossRef] [Google Scholar]
7.Seelig M.S. Consequences of magnesium deficiency on the enhancement of stress reactions; preventive and therapeutic implications (a review) J. Am. Coll. Nutr. 1994;13:429–446. doi: 10.1080/07315724.1994.10718432. [PubMed] [CrossRef] [Google Scholar]
8.American Psychological Association 2015 Stress in America. [(accessed on 10 August 2020)]; Available online: https://www.apa.org/news/press/releases/stress/2015/snapshot
9.E A Tarasov, D V Blinov, U V Zimovina, E A Sandakova. [Magnesium deficiency and stress: Issues of their relationship, diagnostic tests, and approaches to therapy]. Ter Arkh. 2015;87(9):114-122.
10.Neil Bernard Boyle, Clare Lawton, Louise Dye. The Effects of Magnesium Supplementation on Subjective Anxiety and Stress-A Systematic Review. Nutrients. 2017 Apr 26;9(5):429.
11.Alexander Fiksdal Luke Hanlin, Yuliya Kuras, Danielle Gianferante, Xuejie Chen, Myriam V Thoma, Nicolas Rohleder. Associations between symptoms of depression and anxiety and cortisol responses to and recovery from acute stress. Psychoneuroendocrinology. 2019 Apr;102:44-52.
12.Gisèle Pickering, André Mazur, Marion Trousselard, Przemyslaw Bienkowski, Natalia Yaltsewa, Mohamed Amessou, Lionel Noah, and Etienne Pouteau. Magnesium Status and Stress: The Vicious Circle Concept Revisited. Nutrients. 2020 Dec; 12(12): 3672.
13.Behnood Abbasi, Masud Kimiagar, Khosro Sadeghniiat, Minoo M Shirazi, Mehdi Hedayati, Bahram Rashidkhani. The effect of magnesium supplementation on primary insomnia in elderly: A double-blind placebo-controlled clinical trial. J Res Med Sci. 2012 Dec;17(12):1161-9.
14.Boyle NB, Lawton C, Dye L.The Effects of Magnesium Supplementation on Subjective Anxiety and Stress-A Systematic Review. Nutrients. 2017 Apr 26;9(5):429
15.Botturi A, Ciappolino V, Delvecchio G, Boscutti A, Viscardi B, Brambilla P.The Role and the Effect of Magnesium in Mental Disorders: A Systematic Review. Nutrients. 2020 Jun 3;12(6):1661
Δρ Δημήτριος Ν. Γκέλης
Δρ.Δημήτριος Ν. Γκέλης
Iατρός, Ωτορινολαρυγγολόγος, Οδοντίατρος
Διδάκτωρ της Ιατρικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών, Ιατρικός Συγγραφέας, Ιατρικός Ερευνητής
ΙΔΙΑΙΤΕΡΑ ΕΝΔΙΑΦΕΡΟΝΤΑ: Ιατρική Έρευνα, Συμπληρωματική Ιατρική
Διεύθυνση: ΦΛΑΜΠΟΥΡΟ ΛΟΥΤΡΑΚΙΟΥ ΚΟΡΙΝΘΙΑΣ
Τηλ: 6944280764, Email: pharmage@otenet.gr
www.gelis.gr, www.pharmagel.gr , www.orlpedia.gr , www.allergopedia.gr, d3gkelin.gr, www.vitaminb12.gr, www.zinc.gr, www.curcumin.gr
Αικατερίνη Γκέλη
Αικατερίνη ΓκέληΕχει ιδιαίτερο ενδιαφέρον στη διαγνωστική με υπερήχους, κλασσική ακτινολογία παίδων και ενηλίκων, γναθοπροσωπική ακτινολογία, περιβαλλοντική ιατρική, ιατρική διατροφολογία, συμπληρωματική ιατρική.
Την ευθύνη της διάγνωσης, θεραπείας και πρόληψης των ασθενειών τις έχει μόνον ο θεράπων ιατρός του κάθε ασθενούς, αφού πρώτα κάνει προσεκτικά ακριβή διάγνωση.
Γιαυτό συνιστάται η αποφυγή της αυθαίρετης εφαρμογής ιατρικών πληροφοριών από μη ιατρούς. Τα συμπληρώματα διατροφής δεν είναι φάρμακα, αλλά μπορεί να χορηγούνται συμπληρωματικά, χωρίς να παραιτούνται οι ασθενείς από τις αποδεκτές υπό της ιατρικής επιστήμης θεραπείες ή θεραπευτικές τεχνικές και μεθόδους, που γίνονται, όταν χρειάζονται, υπό ιατρική καθοδήγηση, παρακολούθηση και ευθύνη. Οι παρατιθέμενες διαφημίσεις εξυπηρετούν της δαπάνες συντήρησης της παρούσας ιστοσελίδας Το παρόν άρθρο προστατεύεται από το Νόμο 2121/1993 και 4481/2017 για την πνευματική ιδιοκτησία. Η ολική ή μερική αντιγραφή του παρόντος επιστημονικού άρθρου χωρίς τη γραπτή έγκριση του Δρ Δημητρίου Ν. Γκέλη θεωρείται κλοπή πνευματικής ιδιοκτησίας και διώκεται βάσει της νομοθεσίας.