Αυτό σημαίνει ότι την εποχή της ανθοφορίας της Ελιάς υπάρχει σημαντική αύξηση της κυκλοφορίας γυρεοκόκκων της Ελιάς στην ατμόσφαιρα.

Τα Ελαιοειδή είναι είδη  δενδρώδη ή θαμνώδη είδη με απλά αντίθετα ή σπανίως τριμερή ή πτεροσχιδή φύλλα.

Οι Ελιές που καλλιεργούνται στην Ελλάδα ανήκουν στο  είδος Olea europaea και στο υποείδος sativa. Το είδος αυτό περιλαμβάνει  πολλές ποικιλίες Ελιάς για την παραγωγή ελαιολάδου, βρώσιμων ελιών ή και των δύο χρήσεων.

Υπάρχουν  πολλές αγριελιές  (σπορόφυτο ελιάς), που  ανήκουν στο είδος Olea europaea και στο υποείδος sylvestris. Όλα τα είδη του γένους Olea έχουν 23 χρωματοσώματα (2n=46).

Διασταυρουμένη αλλεργιογονικότητα των Ελαιοειδών

Οι γυρεόκοκκοι των δένδρων,  που ανήκουν  στα Ελαιοειδή παρουσιάζουν διασταυρουμένη αλλεργιογονικότητα[1].

Εξ αιτίας της διασταυρουμένης αλλεργιογονικότητας ένα άτομο που δεν κατοικεί σε περιβάλλον με Ελιές, να επιδείξει θετικές τις ενδοεπιδερμικές αντιδράσεις νυγμού προς την Ελιά. Όμως αυτή η ευαισθησία μπορεί να οφείλεται σε φυτά που υπάρχουν στην περιοχή των ασθενών και ανήκουν στα Ελαιοειδή. Έτσι εξηγείται και η διατήρηση των αλλεργικών συμπτωμάτων από το Μάρτιο μέχρι τον Οκτώβριο στα αλλεργικά άτομα μόνο στην Ελιά [2].

Έχει βρεθεί επίσης ότι υπάρχει διασταυρουμένη αλλεργιογονικότητα της Ελιά και με άλλα είδη φυτών, όπως τα Αγρωστώδη [3].
Αναλυτικότερα:

Στα ελαιοειδή ανήκουν τα παρακάτω φυτά, τα οποία έχουν διασταυρουμένη αλλεργιογονικότητα με την Ελιά.

Φορσύθια η εκκρεμής [Forsythia suspense (L)].  Είναι φυλλοβόλος καλλωπιστικός θάμνος που ανθίζει τον  Φεβρουάριο Μάρτιο, πριν την έκπτυξη των φύλλων, με άνθη μεγάλα κίτρινα [2].

Μελία η υψικάρηνος  ή  Μελιά ή  Μελιός ή Φράξος ή Μέλεγος [Ash (Aγγλ.), Fraxinus excelsior, (L.)]. Μεγάλο δένδρο μακρόβιο, του οποίου τα φύλλα είναι κτηνοτροφικής σημασίας [4].

Μελία η Eυρωπαϊκή [Αναφέρεται στον Όμηρο ως Μελίη ή Μελιά (Ησίοδος) ή Μελιός ή Μελεό ή Φράξο ή Φράσσο  [mannaash (Αγγλ.), Fraxinus ornus(L.)].  Είναι καλλωπιστικά δενδρώδη είδη μελισσοκομικής σημασίας. Η Μελία η Ευρωπαική δεν έχει διασταυρούμενη αλλεργιογονικότητα με την Ελιά [5].

Αγριομυρτιά ή Νεροβεργιά ή λιγούστρο (Λιγούστρον το κοινόν) [Privet (Αγγλ.), Ligustrum vulgare (L)]. Καλλωπιστικός ή  δένδρο αειθαλές, φυλλοβόλο, αλλά  απαντάται και σε δάση και θαμνότοπους, σχεδόν σε όλη την Ελλάδα [4].

Σύριγξ ή Πασχαλιά [Lilac, Pipetree (Aggl.) Syringa vulgaris (L)]. Καλλωπιστικό θαμνώδες ή δενδρώδες φυτό, το οποίο έχει πολλές ποικιλίες. Ανθίζει  Μάρτιο –  Μάιο [4].
Αυτό σημαίνει ότι, όταν κάποιο άτομο είναι ευαίσθητο στα αλλεργιογόνα της Ελιάς, μπορεί να παρουσιάζει ευαισθησία και σε κάποιο από τα άλλα μέλη της οικογενείας των ελαιοειδών

Τα ελαιόδεντρα συνήθως στην Κορινθία φτάνουν τα 3-5 μέτρα, διότι κλαδεύονται, προκειμένου να διευκολύνεται η ελαιοσυγκομιδή τους.
Η Ελιά είναι αιωνόβιο δένδρο, του οποίου η ανθοφορία και παραγωγή ελαιοκάρπου ποικίλλει, από έτος σε έτος, ανάλογα και με τις καιρικές συνθήκες, βροχόπτωση, κλπ. 

Μετά τον Ιούνιο τα αλλεργικά συμπτώματα περιορίζονται, αν οφείλονται μόνον στην Ελιά και συνεχίζονται αν υπάρχουν ευαισθησίες και προς άλλα αλλεργιογόνα.

Παρά το γεγονός ότι στις παράλιες και ημιορεινές περιοχές της Κορινθίας  υπάρχουν φυτείες ελαιοδένδρων, εν τούτοις στην ατμόσφαιρα της Κορινθίας  καταφθάνουν γυρεόκοκκοι Ελιάς, όπως και άλλων αλλεργιογόνων φυτών, με τη βοήθεια των επικρατούντων ανέμων, οι οποίοι μεταφέρουν τους αλλεργιογόνους γυρεοκόκκους  από την Βόρεια ακτή του Κορινθιακού, την Αχαΐα, Αργολίδα και Αττική, Μεγαρίδα, κλπ, όπου υπάρχουν εκτεταμένες φυτείες ελαιοδέντρων.

Τα άνθη της Ελιάς είναι ερμαφρόδιτα, αλλά η Ελιά είναι ανεμόφιλο κυρίως δένδρο. Οι γυρεόκοκκοι της Ελιάς είναι πολύ ελαφρείς, αόρατοι με γυμνό το μάτι και ταξιδεύουν σε πολύ μακρινές περιοχές, από το σημείο της παραγωγής τους.

Οι γυρεόκοκκοι της Ελιάς είναι από τους πλέον αλλεργιογονικούς και ευθύνονται για την πρόκληση εντόνων αλλεργικών συμπτωμάτων (ρινίτιδα, άσθμα, επιπεφυκίτιδα, λαρυγγίτιδα) την εποχή της ανθοφορίας της Ελιάς.

Βεβαίως, επειδή η Ελιά είναι ανεμόφιλο δένδρο δεν συνιστάται το ξερίζωμα των ελαιοδένδρων που είναι φυτεμένα γύρω από την κατοικία κάποιου ατόμου με αλλεργική ρινίτιδα ή άσθμα ή  διότι οι αλλεργιογόνοι γυρεόκοκκοι θα έλθουν από περιοχές που απέχουν πολλά χιλιόμετρα από την κατοικία ενός αλλεργικού ατόμου.

Ευαισθησία στα αλλεργιογόνα της Ελιάς

Από το 73% των ασθενών που βρέθηκαν ευαίσθητα στα αλλεργιογόνα της Ελιάς μόνο το 10% ήσαν μονοαλλεργικά, δηλαδή είχαν συμπτώματα που οφείλονταν μόνον στην Ελιά. Οι υπόλοιποι ασθενείς είχαν ευαισθησίες και σε αλλεργιογόνα και άλλων αλλεργιογόνων φυτών.Υπήρχαν ασθενείς με έντονη ευαισθησία στη φλαμουριά και μικρή στην Ελιά.

Τα άτομα αυτά είχαν γεννηθεί και ηλικιωθεί σε ορεινές περιοχές της Ελάδος, όπου υπάρχουν φλαμουριές και προφανώς είχαν υποστεί ευαισθητοποίηση στη φλαμουριά.
Όμως η φλαμουριά παρουσιάζει διασταυρουμένη αλλεργιογονικότητα με την Ελιά. Θεραπευτικά λοιπόν, αν το ευαίσθητο άτομο στη φλαμουριά κάνει απευαισθητοποίηση με αλλεργιογόνα εκχυλίσματα Ελιάς θα απαλλαχτεί και από την αλλεργία του στη φλαμουριά [6].
.

Τα αλλεργιογόνα της Ελιάς

Οι γυρεόκοκκοι του άνθους της Ελιάς είναι υπεύθυνοι για την πρόκληση εποχιακής αναπνευστικής αλλεργίας, τόσο στις περιοχές του Νομού Πειραιώς και όλες τις παραλιακές περιοχές, όχι μόνο της Ελλάδας, αλλά και των παραλιακών περιοχών της Μεσογείου, στις οποίες καλλιεργείται εντατικά η Ελιά.Μεταξύ των πολλών πρωτεϊνικών αλλεργιογόνων που ανιχνεύτηκαν στην στους γυρεοκόκκους της Ελιάς, έχουν απομονωθεί και χαρακτηριστεί 13, (Ole e 1 έως Ole e 13).

Το Ole e 1 είναι το μείζον αλλεργιογόνο των γυρεοκκόκων της Ελιάς [7]. 

Το αναγνωρισμένο αλλεργιογόνο ελιάς (Ole e 13) είναι μια πρωτεΐνη τύπου θαυματίνης [Thaumatin (TLP)] η οποία μπορεί επίσης να συμβάλει σημαντικά στην τροφική αλλεργία και  τη διασταυρουμένη αλλεργιογονικότητα  με τις πρωτεΐνες των αλλεργιογόνων της γύρης της Ελιάς [8].

Το αλλεργιογόνο  Ole e 1 είναι ο συχνότερος ευαισθητοποιός παράγοντας, που αφορά περισσότερο από το 70% των πασχόντων από αλλεργία στην Ελιά [9, 10].

Τα εκχυλίσματα γύρης ελιάς περιέχουν επίσης αλλεργιογόνο προφιλίνης (Ole e 2). Αυτή η πρωτεΐνη έχει χαρακτηριστεί λεπτομερώς, έτσι η αλληλουχία αμινοξέων τριών ισομορφών και το δομικό μοντέλο ενός από αυτά είναι ήδη γνωστά. Ο επιπολασμός του Ole e 2 στα αλλεργικά προς την Ελιά άτομα  έχει αξιολογηθεί με διαφορετικές μεθόδους in vivo και in vitro, και τα αποτελέσματα έχουν συγκριθεί  με αυτά που ελήφθησαν για άλλες προφιλίνες γυρεοκόκκων [11].

Το αλλεργιογόνο Ole e 6 είναι μια πρωτεϊνη γυρεοκόκκου Ελιάς που επιδεικνύει αλλεργιογονική δραστηριότητα μεταξύ των ατόμων που είναι ευασθητοποιημένα στη γύρη της Ελιάς.

Η τρισδιάστατη δομή του αλλεργιογόνου Ole e 6 έχει καθοριστεί σε διάλυμα με τις  μεθόδους  NMR [12].

Επίσης τα αλλεργιογόνα  Ole e 4 και  Ole e 7, έχει αποδειχτεί ότι είναι μείζονα αλλεργιογόνα.

Μέσα σ΄αυτό το πλαίσιο, η εξάπλωση πολλών αλλεργιογόνων της Ελιάς φαίνεται ότι εξαρτάται από τη γεωγραφική περιοχή, στην οποία ζουν τα ευαισθητοποιημένα άτομα.

Μερικά από τα αλλεργιογόνα της Ελιάς έχει αποκαλυφθεί ότι είναι μέλη γνωστών πρωτεϊνικών οικογενειών: Προφιλλινη (Ole e 2), πρωτεΐνες συνδέουσες Ca(2+) (Ole e 3 και Ole e 8), δισμουτάση-υπεροξειδίου (Ole e 5) και της πρωτείνης μεταφοράς λιπιδίου (Ole e 7).

Δεν έχει διαπιστωθεί βιολογική λειτουργία για το αλλεργιογόνο  Ole e 1, ενώ το Ole e 4 και  Ole e 6 είναι νέες πρωτεΐνες χωρίς ομολογία προς τις γνωστές ακολουθίες που υπάρχουν στα μέχρι σήμερα πληροφοριακά δεδομένα.

Κωδικοποιητικά  cDNAs για τα αλλεργιογόνα Ole e 1, Ole e 3 και  Ole e 8 έχουν υπερπαραχθεί σε ετερογενή συστήματα.

Τα ανασυνδυασμένα προϊόντα των αλλεργιογόνων έχουν δείξει ότι διπλώνονται σωστά και επιδεικνύουν  τις λειτουργικές δραστηριότητες των φυσικών αλλεργιογόνων.
Επιπρόσθετα, και άλλες οικογένειες φυτών (Αγρωστώδη, Σημυδοειδή) έχουν δείξει ότι οι γυρεόκοκκοί τους περιέχουν αλλεργιογόνα που σχετίζονται δομικά και ανοσολογικά  με τα αλλεργιογόνα της Ελιάς.

Αυτό το γεγονός επιτρέπει να ανιχνευτούν  και να αξιολογηθούν οι αντιδράσεις διασταυρουμένης αλλεργιογονικότητας των αλλεργιογόνων της Ελιάς.

Πρόσφατα εντοπίστηκε και το αλλεργιογόνο της Ελιάς Ole e 13, το οποίο είναι  μια θαουματινοειδής πρωτεΐνη [thaumatin-like protein]. Aυτό το αλλεργιογόνο μπορεί να συμβάλλει σημαντικά στην τροφική αλλεργία και τη διασταυρουμένη αλλεργιογονικότητα των πρωτεϊνών των αλλεργιογόνων της γύρης. Έχει αποδειχτεί ότι η αφθονότερη πρωτείνη που υπάρχει στον πολτό της Ελιάς, μεταξύ άλλων 231 είναι η θαουματινοειδής πρωτεΐνη  (Ole e 13)[13]. 

Υπάρχουν τουλάχιστον 20 πρωτεΐνες με αλλεργιογόνο δραστηριότητα στους γυρεοκόκκους της Ελιάς και από αυτές οι 13 έχουν χαρακτηριστεί (Ole e 1 έως  Ole e 13)

Το Ole e 1 θεωρείται ότι είναι το μείζον αλλεργιογόνο, που προκαλεί ευαισθητοποίηση σε ποσοστό μεγαλύτερο του 55% των ασθενών [14].

Το αλλεργιογόνο Ole e 6  επιδεικνύει αλλεργιογόνο δραστηριότητα με υψηλή επίπτωση  μεταξύ των ατόμων που είναι αλλεργικά στην  Ελιά  [15].

Το αλλεργιογόνο  Οle e 10 είναι μια πρωτεΐνη με αλλεργιογόνο δραστηριότητα  και καθορίζει μια νέα οικογένεια μορίων που συνδέονται με υδατάνθρακα, που δυνητικά συμμετέχει στην παραγωγή της γύρης [16].
Τα κλινικά χαρακτηριστικά της αλλεργίας στη γύρη της Ελιάς εξαρτώνται από το αντιγονικό φορτίο, το προφίλ των αλλεργιογόνων  και τους γενετικούς περιορισμούς.

 Έχει βρεθεί ότι υπάρχει συσχέτιση μεταξύ του αλλεργιογόνου της Ελιάς Ole e 2 και  Ole e 10 με το βρογχικό άσθμα [17].

Επίσης έχει βρεθεί ότι υπάρχει γενετικός έλεγχος  των ειδικών αντιδράσεων (κλινική νόσος) που προκαλούνται με τη μεσολάβηση ΙgE αντισωμάτων προς τα αλλεργιογόνα Ole e 2 και Ole e 10, που θα μπορούσαν να έχουν σχέση με την αλλεργία προς τη γύρη της Ελιάς [18].

Το αλλεργιογόνο της Ελιάς Ole e 13 είναι το μοναδικό τροφικό αλλεργιογόνο από τα αλλεργιογόνα της Ελιάς [19].

Αντιμετώπιση της αλλεργίας στην Ελιά

Η αλλεργική συμπτωματολογία των ασθενών μπορεί να περιοριστεί, εφαρμόζοντας τα κλασσικά μέτρα πρόληψης και να αντιμετωπιστεί με την κλασσική φαρμακευτική αγωγή Βλέπε:
Τα άτομα με αλλεργική ρινίτιδα που είναι ευαίσθητα στα αλλεργιογόνα της Ελιάς μπορεί εύκολα να αναπτύξουν και βρογχικό άσθμα.

Αυτό μπορεί να προληφθεί, αν έγκαιρα αποδειχτεί με τις ενδοεπιδερμικές  δοκιμασίες νυγμού η ευαισθησία των πασχόντων στα αλλεργιογόνα της Ελιάς και εφαρμοστεί ως ριζική και όχι μόνον προσωρινά ανακουφιστική, η υπογλώσσια ανοσοθεραπεία με εκχυλίσματα αλλεργιογόνων Ελιάς.

Η υπογλώσσια ανοσοθεραπεία  διαρκεί τρία χρόνια, έχει βρεθεί ότι είναι εξαιρετικά αποτελεσματική [20]. Βλέπε: 

ιβλιογραφική Τεκμηρίωση

1.Kernerman SM, McCullough J, Green J, Ownby DR. Evidence of cross-reactivity between olive, ash, privet, and Russian olive tree pollen allergens. Ann Allergy. 1992 Dec;69(6):493-6.

2.Kernerman SM, McCullough J, Green J, Ownby DR. Evidence of cross-reactivity between olive, ash, privet, and Russian olive tree pollen allergens. Ann Allergy. 1992 Dec;69(6):493-6.

3.Baldo BA, Panzani RC, Bass D, Zerboni R.Olive (Olea europea) and privet (Ligustrum vulgare) pollen allergens. Identification and cross-reactivity with grass pollen proteins. Mol Immunol. 1992 Oct;29(10):1209-18.

4.T M Obispo 1, J A Melero, J A Carpizo, J Carreira, M Lombardero.  The main allergen of Olea europaea (Ole e I) is also present in other species of the Oleaceae family. Clin Exp Allergy. 1993 Apr;23(4):311-6.

5.E Martín-Orozco 1, B Cárdaba, V del Pozo, B de Andrés, M Villalba, S Gallardo, M I Rodriguez-García, M C Fernández, J D Alché, R Rodriguez Ole e I: epitope mapping, cross-reactivity with other Oleaceae pollens and ultrastructural localization. Int Arch Allergy Immunol. 1994;104(2):160-70.

6.Niederberger V1, Purohit A, Oster JP, Spitzauer S, Valenta R, Pauli G. The allergen profile of ash (Fraxinus excelsior) pollen: cross-reactivity with allergens from various plant species. Clin Exp Allergy. 2002 Jun;32(6):933-41

7.Cárdaba B, Del Pozo V, Jurado A, Gallardo S, Cortegano I, Arrieta I, Del Amo A, Tramón P, Florido F, Sastre J, Palomino P, Lahoz C. Olive pollen allergy: searching for immunodominant T-cell epitopes on the Ole e1 molecule. Clin Exp Allergy. 1998 Apr;28(4):413-22.

8.J C Jimenez-Lopez, P Robles-Bolivar  F J Lopez-Valverde  E Lima-Cabello, S O Kotchoni , J D Alché  .Ole e 13 is the unique food allergen in olive: Structure-functional, substrates docking, and molecular allergenicity comparative analysis. J Mol Graph Model. 2016 May;66:26-40.

9.Rodríguez R, Villalba M, Monsalve RI, Batanero E. The spectrum of olive pollen allergens. Int Arch Allergy Immunol. 2001 Jul;125(3):185-95.

10.Villalba M, Rodríguez R, Batanero E. The spectrum of olive pollen allergens. From structures to diagnosis and treatment. Methods. 2014 Mar 1;66(1):44-54. doi: 10.1016/j.ymeth.2013.07.038. Epub 2013 Aug 3.
11.A Martínez 1, J A Asturias, J Monteseirín, V Moreno, A García-Cubillana, M Hernández, A de la Calle, C Sánchez-Hernández, J L Pérez-Formoso, J Conde The allergenic relevance of profilin (Ole e 2) from Olea europaea pollen. Allergy. 2002;57 Suppl 71:17-23.

12. Treviño MA1, García-Mayoral MF, Barral P, Villalba M, Santoro J, Rico M, Rodríguez R, Bruix M. NMR solution structure of Ole e 6, a major allergen from olive tree pollen. J Biol Chem. 2004 Sep 10;279(37):39035-41. Epub 2004 Jul 7.
13.Clara Esteve, Alfonsina D’Amato, María Luisa Marina, María Concepción García, Attilio Citterio, Pier Giorgio Righetti. Identification of olive (Olea europaea) seed and pulp proteins by nLC-MS/MS via combinatorial peptide ligand libraries. J Proteomics. 2012 Apr 18;75(8):2396-403.

14.Napoli A, Aiello D, Di Donna L, Moschidis P, Sindona G. Vegetable proteomics: the detection of Ole e 1 isoallergens by peptide matching of MALDI MS/MS spectra of underivatized and dansylated glycopeptides. J Proteome Res. 2008 Jul;7(7):2723-32.

15.Treviño MA, García-Mayoral MF, Barral P, Villalba M, Santoro J, Rico M, Rodríguez R, Bruix M. NMR solution structure of Ole e 6, a major allergen from olive tree pollen. J Biol Chem. 2004 Sep 10;279(37):39035-41.

16. Barral P, Suárez C, Batanero E, Alfonso C, Alché Jde D, Rodríguez-García MI, Villalba M, Rivas G, Rodríguez R. An olive pollen protein with allergenic activity, Ole e 10, defines a novel family of carbohydrate-binding modules and is potentially implicated in pollen germination. Biochem J. 2005 Aug 15;390(Pt 1):77-84.

17.Quiralte J, Llanes E, Barral P, Arias de Saavedra JM, Sáenz de San Pedro B, Villalba M, Florido JF, Rodríguez R, Lahoz C, Cárdaba B. Ole e 2 and Ole e 10: new clinical aspects and genetic restrictions in olive pollen allergy. Allergy. 2005 Mar;60(3):360-5.

18.Quiralte J, Llanes E, Barral P, Arias de Saavedra JM, Sáenz de San Pedro B, Villalba M, Florido JF, Rodríguez R, Lahoz C, Cárdaba B. Ole e 2 and Ole e 10: new clinical aspects and genetic restrictions in olive pollen allergy. Allergy. 2005 Mar;60(3):360-5.

19.Jimenez-Lopez JC1, Robles-Bolivar P2, Lopez-Valverde FJ2, Lima-Cabello E2, Kotchoni SO3, Alché JD2. Ole e 13 is the unique food allergen in olive: Structure-functional, substrates docking, and molecular allergenicity comparative analysis. J Mol Graph Model. 2016 May;66:26-40. doi: 10.1016/j.jmgm.2016.03.003. Epub 2016 Mar 17.
20.Giovanni Battista Pajno, Roberto Bernardini, Diego Peroni, Stefania Arasi, Alberto Martelli, Massimo Landi, Giovanni Passalacqua, Antonella Muraro, Stefania La Grutta, Alessandro Fiocchi, Luciana Indinnimeo, Carlo Caffarelli, Elisabetta Calamelli, Pasquale Comberiati, Marzia Duse, Allergen-specific Immunotherapy panel of the Italian Society of Pediatric Allergy and Immunology (SIAIP) Clinical practice recommendations for allergen-specific immunotherapy in children: the Italian consensus report. Ital J Pediatr. 2017; 43: 13. Published online 2017 Jan 23. doi: 10.1186/s13052-016-0315-y