Δρ Δημήτριος Ν. Γκέλης, Αικατερίνη Γκέλη, Κωνσταντία Σιοκόλα
Η ινομυαλγία είναι μια διαταραχή που χαρακτηρίζεται από εκτεταμένο μυοσκελετικό πόνο που συνοδεύεται από κόπωση, διαταραχές του ύπνου.
Η ινομυαλγία είναι μια διαταραχή που χαρακτηρίζεται από εκτεταμένο μυοσκελετικό πόνο που συνοδεύεται από κόπωση, διαταραχές του ύπνου, της, μνήμης και της ψυχικής διάθεσης. Οι ερευνητές πιστεύουν ότι η ινομυαλγία ενισχύει το αίσθημα του πόνου επηρεάζοντας τον τρόπο με τον οποίο ο εγκέφαλος και ο νωτιαίος μυελός επεξεργάζονται επώδυνα και μη επώδυνα νευρικά σήματα.
Τα συμπτώματα συχνά ξεκινούν μετά από ένα συμβάν, όπως ένα σωματικό τραύμα, μια χειρουργική επέμβαση, μια λοίμωξη ή ένα σημαντικό ψυχολογικό στρες. Σε άλλες περιπτώσεις, τα συμπτώματα συσσωρεύονται σταδιακά με την πάροδο του χρόνου χωρίς προϋπάρχει ένα μεμονωμένο συμβάν ενεργοποίησης.
Οι γυναίκες είναι πιθανότερο να αναπτύξουν ινομυαλγία από ό, τι οι άνδρες. Πολλοί άνθρωποι που έχουν ινομυαλγία έχουν επίσης πονοκεφάλους έντασης, διαταραχές της κροταφογναθικής διάρθρωσης, σύνδρομο ευερέθιστου εντέρου, άγχος και κατάθλιψη.
Ενώ δεν υπάρχει θεραπεία για την ινομυαλγία, μια ποικιλία φαρμάκων μπορεί να βοηθήσει στον έλεγχο των συμπτωμάτων. Τα μέτρα άσκησης, χαλάρωσης και μείωσης του στρες μπορεί επίσης να βοηθήσουν.
Ο εκτεταμένος μυοσκελετικός πόνος είναι συχνά το πιο τυπικό χαρακτηριστικό της, ενώ άλλες εκδηλώσεις της μπορεί να ποικίλουν στο βαθμό έντασής τους. Για πολλούς ασθενείς, αυτά τα συμπτώματα επιμένουν για χρόνια και οδηγούν σε συχνή χρήση των υπηρεσιών υγείας.
Η αιτιοπαθογένεια του συνδρόμου είναι ακόμα θέμα συζήτησης και παραμένει άγνωστη, αλλά σήμερα υπάρχουν διάφορες φαρμακολογικές και μη θεραπείες για την αντιμετώπισή της [1].
Σύμφωνα με το Αμερικανικό Κολλέγιο Ρευματολογίας, το σύνδρομο ινομυαλγίας (FMS) είναι ένα συνηθισμένο πρόβλημα υγείας, το οποίο χαρακτηρίζεται από εκτεταμένο πόνο και ευαισθησία. Ο πόνος και η ευαισθησία, αν και είναι χρόνιες επώδυνες καταστάσεις, παρουσιάζουν μια τάση να εκδηλώνονται με διακυμάνσεις , τόσο σε ένταση, όσο και σε εντοπισμό γύρω από το σώμα. Οι ασθενείς με ινομυαλγία παρουσιάζουν κόπωση και συχνά έχουν διαταραχές του ύπνου και της μνήμης [2].
Υπολογίζεται ότι η ινομυαλγία επηρεάζει δύο έως τέσσερα τοις εκατό του γενικού πληθυσμού. Είναι συχνότερη στις γυναίκες, αν και μπορεί να εμφανιστεί και στους άνδρες.Η ινομυαλγία εμφανίζεται συχνότερα για πρώτη φορά στη μέση ενήλικη ζωή, αλλά μπορεί να ξεκινήσει ήδη από την εφηβεία ή στην τρίτη ηλικία.
Τα αίτια της ινομυαλγίας δεν είναι ξεκάθαρα. Διάφοροι μολυσματικοί παράγοντες έχουν συνδεθεί πρόσφατα με την ανάπτυξη της ινομυαλγίας. Μερικά γονίδια είναι δυνητικά συνδεδεμένα με αυξημένο κίνδυνο ανάπτυξης ινομυαλγίας και ορισμένων άλλων προβλημάτων υγείας, τα οποία είναι κοινές συννοσηρότητες της ινομυαλγίας.
Τα γονίδια είναι αυτά που επηρεάζουν την ατομική ευαισθησία και την αντίδραση στον πόνο, την ποιότητα του συστήματος κατά του πόνου και τη σύνθετη βιοχημεία της αίσθησης του πόνου. Η διάγνωση και η θεραπεία της ινομυαλγίας μπορεί να είναι περίπλοκες και να απαιτούν τη συνεργασία ιατρών διαφόρων ειδικοτήτων.
Οι ρευματολόγοι κάνουν συχνά τη διάγνωση και διαφοροποιούν την ινομυαλγία από άλλες διαταραχές της ρευματοειδούς ομάδας. Οι ασθενείς με ινομυαλγία μπορεί επίσης να χρειαστούν ακόμη και ψυχιατρική βοήθεια, λόγω συνοδών ψυχολογικών προβλημάτων. Ο ορισμός της ανθεκτικής ινομυαλγίας είναι περίπλοκος και πιθανώς θα πρέπει να περιλαμβάνει την έλλειψη ανταπόκρισης σε καθορισμένο αριθμό φαρμάκων ή σε συνδυαστική θεραπεία με τουλάχιστον δύο μη φαρμακολογικά μέτρα [3].
Θεραπευτική αντιμετώπιση της ινομυαλγίας
Καθώς οι φαρμακολογικές θεραπευτικές επιλογές είναι περιορισμένες και μόνο η σύνθετη θεραπεία δίνει σχετικά καλά αποτελέσματα, το σχέδιο θεραπείας θα
πρέπει να περιλαμβάνει στοιχεία φυσικοθεραπείας, ειδικής δίαιτας και ορισμένων συμπληρωμάτων διατροφής [4].
Μια πληθώρα επιστημονικών στοιχείων που έχει συσσωρευτεί τις τελευταίες δεκαετίες, οδήγησε σε σημαντική βελτίωση της κατανόησης της παθοφυσιολογίας του συνδρόμου. Ωστόσο, οι τρέχουσες θεραπευτικές προσεγγίσεις σε ασθενείς με ινομυαλγία περιλαμβάνουν μια πολυδιάστατη προσέγγιση, περιλαμβανομένης της εκπαίδευσης των ασθενών, της συμπεριφορικής θεραπείας, της άσκησης, της διαχείρισης του πόνου και της ανακούφισης των χρόνιων συμπτωμάτων, αντί της χρήσης φαρμακευτικών θεραπειών, με βάση τους μηχανισμούς ανάπτυξης της νόσου.
Η βέλτιστη θεραπεία για τη νεανική ινομυαλγία είναι διεπιστημονική, εστιάζοντας στην εκπαίδευση για τη νεανική ινομυαλγία, μαζί με φυσικοθεραπεία, γνωσιακή συμπεριφορική θεραπεία, υγιεινή ύπνου, συνήθειες υγιεινού τρόπου ζωής και φάρμακα για τη διαχείριση των συμπτωμάτων ανάλογα με την περίπτωση [5].
Η θεραπεία της με υπερβαρικό οξυγόνο (HBOT) έχει χρησιμοποιηθεί και πρόσφατα έχει δείξει πολλά υποσχόμενα αποτελέσματα στη διαχείριση της ινομυαλγίας και άλλων διαταραχών του χρόνιου πόνου.
Στο υπερβαρικό οξυγόνο (HBOT) έχει χρησιμοποιηθεί η εισπνοή 100% οξυγόνου σε θάλαμο υπό πίεση, όπου η πίεση είναι μεγαλύτερη από 1 απόλυτη ατμόσφαιρα (ΑΤΑ). Το HBOT παρουσιάζει σημαντική αντιφλεγμονώδη δράση μέσω της μείωσης της παραγωγής των νευρογλοιακών κυττάρων και των φλεγμονωδών χημικών μεσολαβητών, που έχει ως αποτέλεσμα την ανακούφιση του πόνου σε διαφορετικές καταστάσεις χρόνιου πόνου.
Το HBOT μπορεί επίσης να επηρεάσει τη νευροπλαστικότητα και να επηρεάσει τους μιτοχονδριακούς μηχανισμούς με αποτέλεσμα τις λειτουργικές αλλαγές του εγκεφάλου.
Επιπλέον, το HBOT διεγείρει τη σύνθεση μονοξειδίου του αζώτου (ΝΟ) που βοηθά στην ανακούφιση της υπεραλγησίας και της εξαρτώμενης από το ΝΟ απελευθέρωσης ενδογενών οπιοειδών που φαινόταν να είναι ο πρωταρχικός μηχανισμός HBOT κατά του πόνου [17].
Η θεραπεία με το HBOT φαίνεται να είναι εφικτή και ασφαλής για άτομα με ινομυαλγία. Σχετίζεται επίσης με βελτίωση της συνολικής λειτουργικότητας, μείωση των συμπτωμάτων του άγχους και της κατάθλιψης και βελτίωση της ποιότητας του ύπνου που διατηρήθηκαν επί 3 μήνες παρακολούθησης των ασθενών[18].
Ο ρόλος της υποβιταμίνωσης D στην εκδήλωση των συμπτωμάτων της ινομυαλγίας
Η βιταμίνη D3, μια λιποδιαλυτή βιταμίνη που συντίθεται στο δέρμα, υπό την επίδραση της υπεριώδους ακτινοβολίας B, έχει αναγνωριστεί ότι εκδηλώνει μια πληθώρα εξωσκελετικών δράσεων. Eκτός από τον θεμελιώδη ρόλο της στη σκελετική ομοιόσταση και την ομοιόσταση του ασβεστίου, η βιταμίνη D3 επιδεικνύει νευροπροστατευτικές ιδιότητες και συμμετέχει στη ρύθμιση της κυτταρικής ανάπτυξης και των νευρομυϊκών δράσεων.
Πρόσφατα ευρήματα δείχνουν ότι η υποβιταμίνωση D3 είναι ιδιαίτερα διαδεδομένη σε ασθενείς με ινομυαλγία. Οι μελέτες συμπληρωμάτων είναι περιορισμένες μέχρι στιγμής, υποδεικνύοντας πιθανές ευεργετικές επιδράσεις της βιταμίνης D3 στον πόνο και τη σοβαρότητα της νόσου, ωστόσο λείπουν συγκεκριμένες συστάσεις χρήσεις τους [6].
Η αξιολόγηση της επίδρασης της υποβιταμίνωσης D στα συμπτώματα και την ποιότητα ζωής των ασθενών με ινομυαλγία.
Έχουν διεξαχθεί πολυάριθμες μελέτες για την αξιολόγηση της συχνότητας της υποβιταμίνωσης D3 σε ασθενείς με σύνδρομο ινομυαλγίας (FMS) και της σχέσης της με τα συμπτώματα της ινομυαλγίας.
Ο Αlireza Mirzaei και οι συνεργάτες (2018) μελέτησαν συνολικά 74 ασθενείς με σύνδρομο ινομυαλγίας με υποβιταμίνωση D. Χώρισαν τυχαία σε δύο ομάδες τους ασθενείς. Στην ομάδα Α χορήγησαν Trazodone 25 mg πριν τον ύπνο (Η τραζοδόνη είναι ένα αντικαταθλιπτικό που ανήκει σε μια ομάδα φαρμάκων που ονομάζονται ανταγωνιστές των υποδοχέων σεροτονίνης) + βιταμίνη D 50 000 IU εβδομαδιαίως) και στην ομάδα B (Trazodone 25 mg πριν τον ύπνο + εικονικό φάρμακο).
Στη μελέτη έγιναν μετρήσεις των επιπέδων της 25 υδροξυβιταμίνης D3 του ορού και χρησιμοποιήθηκαν στην αρχή της θεραπείας και 4 και 8 εβδομάδες μετά τη θεραπεία ο δείκτης του ευρέως διαδεδομένου πόνου (WPI), το ερωτηματολόγιο επίπτωσης ινομυαλγίας (FIQ), ο δείκτης ποιότητας ύπνου του Πίτσμπουργκ (PSQI) και η Έρευνα Υγείας σύντομης μορφής (SF-36). Τα αποτελέσματα αυτής της μελέτης έδειξαν σημαντικές βελτιώσεις στις βαθμολογίες WPI, FIQ και PSQI και στις δύο ομάδες.
Επιπλέον, ο συνδυασμός βιταμίνης D και Trazodone οδήγησε σε σημαντική βελτίωση των βαθμολογιών SF-36 σε σύγκριση με τη θεραπεία με Trazodone. Η βελτίωση των δεικτών που σχετίζονται με τον πόνο, συμπεριλαμβανομένου του κλάσματος WPI και του κλάσματος βαθμολογίας φυσικών συστατικών (PCS) του SF-36 ήταν πιο αισθητή στη θεραπεία συνδυασμού βιταμίνης D/Τραζοδόνης.
Από αυτή τη μελέτη συμπεραίνεται ότι η συμπληρωματική λήψη βιταμίνης D3 έχει σημαντικά θεραπευτικά οφέλη στη διαχείριση του συνδρόμου της ινομυαλγίας και ιδιαίτερα στη μείωση του πόνου. Σύμφωνα με τα αποτελέσματά αυτής της μελέτης η συνδυασμένη χορήγηση βιταμίνης D3 και ενός συμβατικού αντικαταθλιπτικού, όταν χορηγείται σε ασθενείς με ανεπάρκεια βιταμίνης D3 και με ινομυαλγία, θα μπορούσε να βελτιώσει σημαντικά, τόσο τα σωματικά όσο και τα ψυχολογικά συμπτώματα της ινομυαλγίας [7].
Έχει βρεθεί επίσης ότι η υποβιταμίνωση D μπορεί να είναι παράγοντας κινδύνου επιδείνωσης της σοβαρότητας των συμπτωμάτων του άγχους και της κατάθλιψης των ασθενών με
ινομυαλγία [8].
Αναφέρεται ότι, σε ασθενείς με ινομυαλγία και έλλειψη ή ανεπάρκεια της βιταμίνης D3 τα συμπτώματα της νόσου φαίνεται ότι βελτιώνονται με τη συμπληρωματική χορήγηση βιταμίνης D3 [8].
Επιλέγεται η χορήγηση φυσικής και όχι συνθετικής βιταμίνης D3 που φέρεται μέσα σε βιολογικό εξαιρετικό παρθένο ελαιόλαδο [D3 Gkelin drops], δεν περιέχει έκδοχα ή χημικά συντηρητικά, πράγμα που την καθιστά εξαιρετικά ευαπορρόφητη. Περισσότερα βλέπε: www.pharmagel.gr και www.d3gkelin.gr
Η L-θεανίνη κατά της ινομυαλγίας και του συνδρόμου χρόνιας κόπωσης
Η L-θεανίνη είναι ένα φυσικό μη πρωτεϊνικό αμινοξύ που υπάρχει στα φύλλα του πράσινου τσαγιού και διαθέτει αντιστρές ιδιότητες και ευνοεί τη βελτίωση της έλευσης, αλλά και της ποιότητας του ύπνου, προκαλώντας χαλάρωση και ενίσχυση της παραγωγής κυμάτων άλφα στον εγκέφαλο [9].
Μέχρι στιγμής, δεν έχουν γίνει αποκλειστικές κλινικές μελέτες χορήγησης L-θεανίνης στην ινομυαλγία και το σύνδρομο χρόνιας κόπωσης. Όμως υπάρχουν μελέτες που περιγράφουν ότι η L-θεανίνη μπορεί να είναι αποτελεσματικό στη θεραπεία πολλών συμπτωμάτων αυτών των καταστάσεων. Συγκεκριμένα οι έρευνες έχουν δείξει ότι η L- θεανίνη μπορεί να δράσει αποτελεσματικά στις ακόλουθες καταστάσεις, χωρίς οι δράσεις της να προκαλούν παρενέργειες:
- Αυξάνει την εγρήγορση
- Ενισχύει τη ζωτική ενέργεια
- Ανακουφίζει το στρες και το άγχος
- Βοηθά στη χαλάρωση του σώματος χωρίς να προκαλεί υπνηλία
- Προστατεύει τα εγκεφαλικά κύτταρα
- Αυξάνει τη διαθεσιμότητα της ντοπαμίνης και της σεροτονίνης [10].
- Αυξάνει σημαντικά τη δραστηριότητα στη ζώνη συχνοτήτων άλφα του εγκεφάλου, γεγονός που δείχνει ότι χαλαρώνει τον εγκέφαλο χωρίς να προκαλεί υπνηλία [11].
- Χαμηλώνει τη δραστηριότητα του νευροδιαβιβαστή γλουταμινικού, που μπορεί να υπερδιεγείρει τα εγκεφαλικά κύτταρα
- Εξισορροπεί τα επίπεδα της γλουταθειόνης
- Ενισχύει την παραγωγή Τ κυττάρων στο ανοσοποιητικό σύστημα
- Βοηθάει στη ρύθμιση του κύκλου ύπνου-αφύπνισης.
- Έχει αντιφλεγμονώδη δράση, αντιοξειδωτικές ιδιότητες, ηπατοπροστατευτική και αντιασθματική δράση[12].
- Μειώνει την αρτηριακή πίεση και την κακή χοληστερόλη[13].
- Mπορεί να συμβάλει στη βελτίωση της προσοχής, ενισχύοντας έτσι τη μνήμη εργασίας και τις εκτελεστικές λειτουργίες[14].
- Ασκεί αντικαρκινική δραστηριότητα [15].
Τυπική Δοσολογία. Η L-θεανίνη κυκλοφορεί ως συμπλήρωμα διατροφής με την εμπορική ονομασία Calmagkel. Κάθε κάψουλα του Calmagkel περιέχει 150mg φυσικής καθαρής L-θεανίνης. 
Επειδή δεν έχει δεν μελετηθεί η δράση της L-θεανίνης στην ινομυαλγία δεν υπάρχουν τυπικές συστάσεις δοσολογίας της σε ασθενείς με ινομυαλγία ή το σύνδρομο της χρόνιας κόπωσης. Παρά τούτο αναφέρεται ότι η ημερήσια δόση των 450-900mg (3-6 κάψουλες Calmagkel ημερησίως) για οκτώ εβδομάδες βελτιώνει την ποιότητα του ύπνου και το στρες των πασχόντων. Για άλλες καταστάσεις, η τυπική συνιστώμενη δόση είναι 150 έως 300 mg ημερησίως. Ορισμένες μελέτες, ωστόσο, έχουν χρησιμοποιήσει έως και 600 mg ημερησίως χωρίς παρενέργειες.
Παρενέργειες. Μέχρι στιγμής, οι ερευνητές δεν έχουν αναφερθεί σημαντικές αρνητικές παρενέργειες ή αλληλεπιδράσεις φαρμάκων που σχετίζονται με την L- θεανίνη. Μια βραχυπρόθεσμη μελέτη σε αρουραίους έδειξε ότι οι επαναλαμβανόμενες, εξαιρετικά υψηλές δόσεις προκαλούν λίγες ή καθόλου εμφανείς επιβλαβείς επιπτώσεις.
Tα περισσότερα υπνωτικά φάρμακα είναι ηρεμιστικά και συχνά συνδέονται με εθισμό και άλλες παρενέργειες. Η L-Theanine προάγει τη χαλάρωση χωρίς υπνηλία. Σε αντίθεση με τα συμβατικά και ηρεμιστικά φάρμακα η L-θεανίνη δεν είναι ηρεμιστικό, αλλά προάγει την καλή ποιότητα ύπνου μέσω της αγχολύσεως. Η L-θεανίνη είναι ένα ασφαλές φυσικό βοήθημα ύπνου [16]. Η L-θεανίνη επίσης δεν έχει γνωστές αρνητικές αλληλεπιδράσεις με άλλα φάρμακα ή συμπληρώματα.
Δεν υπάρχουν προς το παρόν δεδομένα σχετικά με το εάν η L- θεανίνη είναι ασφαλής κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης ή κατά τη διάρκεια του θηλασμού.
Η μικκυλιακή κουρκουμίνη [Curcugkel] κατά της ινομυαλγίας
Η κουρκουμίνη, που αποτελεί το κύριο συστατικό της σκόνης του ριζώματος του
 |
φυτού κουρκουμάς είναι ένα εξαιρετικά αποτελεσματικό αναλγητικό και αντιφλεγμονώδες, που μπορεί να χορηγηθεί στα άτομα που πάσχουν από ινομυαλγία.
Επειδή η απλή σκόνη κουρκουμίνης είναι δυσαπορρόφητη και για να δράσει πρέπει να χορηγηθούν μεγάλες δόσεις, που δεν γίνονται ανεκτές επιλέγονται οι κάψουλες υγρής μικκυλιακής κουρκουμίνης [Curcugkel].
Σε μια διπλή τυφλή διασταυρουμένη κλινική μελέτη, οι συμμετέχοντες που έλαβαν κουρκουμίνη δύο ημέρες πριν και τρεις ημέρες μετά από μια φυσική προπόνηση παρουσίασαν μέτρια έως μεγάλη μείωση του πόνου και ελαφρώς αυξημένη απόδοση. Οι ασκήσεις περιελάμβαναν διατάσεις των γλουτιαίων μυών, άλματα, ασκήσεις βαθέος καθίσματος και άλματα με ένα πόδι [19].
Σε μια άλλη τετραήμερη μελέτη μελετήθηκε η μείωση της καθυστερημένης έναρξης μυϊκού πόνου και της μυϊκής βλάβης σε υγιείς ενήλικες μετά το τρέξιμο σε κατηφόρα, χορηγώντας κουρκουμίνη. Η ομάδα των ατόμων που πήραν κουρκουμίνη έδειξε 17% χαμηλότερη βαθμολογία πόνου, λιγότερους δείκτες φλεγμονής και λιγότερη μυϊκή βλάβη από την ομάδα ατόμων που πήραν εικονικό φάρμακο [20].
Η κουρκουμίνη μπορεί επίσης να αυξήσει σημαντικά τον BDNF, τον νευροτροφικό παράγοντα που προέρχεται από τον εγκέφαλο (BDNF). Το BDNF βοηθά στη δημιουργία νευρώνων, στη διατήρηση των υπαρχόντων και είναι απαραίτητο για τη μάθηση και την πλαστικότητα[21]. Η κουρκουμίνη έχει αποδειχθεί ότι ανακουφίζει τη συμπτωματολογία της ρευματοειδούς αρθρίτιδας, την οποία ορισμένοι ερευνητές τη συνδέουν με την ινομυαλγία.
Βιβλιογραφική τεκμηρίωση
1.Rossella Talotta, Laura Bazzichi , Manuela Di Franco, Roberto Casale , Alberto Batticciotto , Maria Chiara Gerardi , Piercarlo Sarzi-Puttini. One year in review 2017: fibromyalgia. Clin Exp Rheumatol. May-Jun 2017;35 Suppl 105(3):6-12.
2.Jennie Walker 1 Fibromyalgia: clinical features, diagnosis and management. Nurs Stand. 2016 Sep 28;31(5):51-63.
3.Vidal LF, Messina O, Rodríguez T, Vidal M, Pineda C, Morales R, Collado. A.Refractory fibromyalgia. Clin Rheumatol. 2021 Sep;40(9):3853-3858.
4.Anna Binkiewicz-Glińska, Stanisław Bakuła, Hanna Tomczak, Jerzy Landowski, Katarzyna Ruckemann-Dziurdzińska, Katarzyna Zaborowska-Sapeta, Ireneusz Kowalski, Wojciech Kiebzak. Fibromyalgia Syndrome – a multidisciplinary approach. Psychiatr Pol. 2015;49(4):801-10.
5.Weiss JE, Kashikar-Zuck S. Juvenile Fibromyalgia. Rheum Dis Clin North Am. 2021 Nov;47(4):725-736.
6.Spyridon Karras, Eleni Rapti, Stauros Matsoukas, Kalliopi Kotsa. Vitamin D in Fibromyalgia: A Causative or Confounding Biological Interplay? Nutrients. 2016 Jun 4;8(6):343.
7. Alireza Mirzaei, Mozhdeh Zabihiyeganeh, Seyed Adel Jahed , Elnaz Khiabani, Marzieh Nojomi, Salman Ghaffari .
Effects of vitamin D optimization on quality of life of patients with fibromyalgia: A randomized controlled trial. Med J Islam Repub Iran. 2018 Apr 5;32:29.
8.Ryan S D’Souza, Ge Lin , Terry Oh , Ann Vincent, Vwaire Orhurhu, Li Jiang, William D Mauck, Wenchun Qu. Fibromyalgia Symptom Severity and Psychosocial Outcomes in Fibromyalgia Patients with Hypovitaminosis D: A Prospective Questionnaire Study. Pain Med. 2020 Feb 5;pnz377.
8.J F de Carvalho, F A G da Rocha Araújo, L M A da Mota, R B Aires, R P de Araujo. Vitamin D Supplementation Seems to Improve Fibromyalgia Symptoms: Preliminary Results. Isr Med Assoc J. 2018 Jun;20(6):379-381.
9.Baba Y, Inagaki S, Nakagawa S, Kaneko T, Kobayashi M, Takihara T. Effects of l -theanine on cognitive function in middle-aged and older subjects: a randomized placebo-controlled study. Journal of Medicinal Food. 2021;24(4):333-341. doi. 10.1089/jmf.2020.4803.
10.Yamada T, Terashima T, Kawano S, Furuno R, Okubo T, Juneja LR, Yokogoshi H. Theanine, gamma-glutamylethylamide, a unique amino acid in tea leaves, modulates neurotransmitter concentrations in the brain striatum interstitium in conscious rats. Amino Acids. 2009 Jan;36(1):21-7.
11. Yamada T, Terashima T, Kawano S, Furuno R, Okubo T, Juneja LR, Yokogoshi H. Theanine, gamma-glutamylethylamide, a unique amino acid in tea leaves, modulates neurotransmitter concentrations in the brain striatum interstitium in conscious rats. Amino Acids. 2009 Jan;36(1):21-7.
12. Hwang YP, Jin SW, Choi JH, Choi CY, Kim HG, Kim SJ, Kim Y, Lee KJ, Chung YC, Jeong HG. Inhibitory effects of l-theanine on airway inflammation in ovalbumin-induced allergic asthma. Food Chem Toxicol. 2017 Jan;99:162-169.
13. Evans M, McDonald AC, Xiong L, Crowley DC, Guthrie N. A Randomized, Triple-Blind, Placebo-Controlled, Crossover Study to Investigate the Efficacy of a Single Dose of AlphaWave() L-Theanine on Stress in a Healthy Adult Population. Neurol Ther. 2021 Dec;10(2):1061-1078.
14. Baba Y, Inagaki S, Nakagawa S, Kaneko T, Kobayashi M, Takihara T. Effects of l-Theanine on Cognitive Function in Middle-Aged and Older Subjects: A Randomized Placebo-Controlled Study. J Med Food. 2021 Apr;24(4):333-341.
15.Shojaei-Zarghani S, Rafraf M, Yari-Khosroushahi A. Theanine and cancer: A systematic review of the literature. Phytother Res. 2021 Sep;35(9):4782-4794.
16. Rao TP, Ozeki M, Juneja LR. In Search of a Safe Natural Sleep Aid. J Am Coll Nutr. 2015;34(5):436-47.
17.El-Shewy KM, Kunbaz A, Gad MM, Al-Husseini MJ, Saad AM, Sammour YM, Abdel-Daim MM.Hyperbaric oxygen and aerobic exercise in the long-term treatment of fibromyalgia: A narrative review. Biomed Pharmacother. 2019 Jan;109:629-638.
18.Curtis K, Katz J, Djaiani C, O’Leary G, Uehling J, Carroll J, Santa Mina D, Clarke H, Gofeld M, Katznelson R. Evaluation of a Hyperbaric Oxygen Therapy Intervention in Individuals with Fibromyalgia. Pain Med. 2021 Jun 4;22(6):1324-1332.
19.Nicol LM, Rowlands DS, Fazakerly R, Kellett J. Curcumin supplementation likely attenuates delayed onset muscle soreness (DOMS). Eur J Appl Physiol. 2015 Aug;115(8):1769-77.
20.Drobnic F, Riera J, Appendino G, et al. Reduction of delayed onset muscle soreness by a novel curcumin delivery system (Meriva®): a randomised, placebo-controlled trial. J Int Soc Sports Nutr. 2014 Jun 18;11:31.
21.Xu Y, Ku B, Tie L, et al. Curcumin reverses the effects of chronic stress on behavior, the HPA axis, BDNF expression and phosphorylation of CREB. Brain Res. 2006 Nov 29;1122(1):56-64
22.Huang Z, Zhong XM, Li ZY, Feng CR, Pan AJ, Mao QQ. Curcumin reverses corticosterone-induced depressive-like behavior and decrease in brain BDNF levels in rats. Neurosci Lett. 2011;493(3):145-8.
Δρ Δημήτριος Ν. Γκέλης
Δρ.Δημήτριος Ν. Γκέλης
Iατρός, Ωτορινολαρυγγολόγος, Οδοντίατρος
Διδάκτωρ της Ιατρικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών, Ιατρικός Συγγραφέας, Ιατρικός Ερευνητής
ΙΔΙΑΙΤΕΡΑ ΕΝΔΙΑΦΕΡΟΝΤΑ: Ιατρική Έρευνα, Συμπληρωματική Ιατρική
Διεύθυνση: ΦΛΑΜΠΟΥΡΟ ΛΟΥΤΡΑΚΙΟΥ ΚΟΡΙΝΘΙΑΣ
Τηλ: 6944280764, Email: pharmage@otenet.gr
www.gelis.gr, www.pharmagel.gr , www.orlpedia.gr , www.allergopedia.gr, d3gkelin.gr, www.vitaminb12.gr, www.zinc.gr, www.curcumin.gr
Αικατερίνη Γκέλη
Η Αικατερίνη ΓκέληΕχει ιδιαίτερο ενδιαφέρον στη διαγνωστική με υπερήχους, κλασσική ακτινολογία παίδων και ενηλίκων, γναθοπροσωπική ακτινολογία, περιβαλλοντική ιατρική, ιατρική διατροφολογία, συμπληρωματική ιατρική.
Κωσταντία Σιοκόλα
Κωσταντία Σιοκόλα
Τεχνολόγος Υπερβαρικού Οξυγόνου, Αθήνα
Την ευθύνη της διάγνωσης, θεραπείας και πρόληψης των ασθενειών τις έχει μόνον ο θεράπων ιατρός του κάθε ασθενούς, αφού πρώτα κάνει προσεκτικά ακριβή διάγνωση.
Γιαυτό συνιστάται η αποφυγή της αυθαίρετης εφαρμογής ιατρικών πληροφοριών από μη ιατρούς. Τα συμπληρώματα διατροφής δεν είναι φάρμακα, αλλά μπορεί να χορηγούνται συμπληρωματικά, χωρίς να παραιτούνται οι ασθενείς από τις αποδεκτές υπό της ιατρικής επιστήμης θεραπείες ή θεραπευτικές τεχνικές και μεθόδους, που γίνονται, όταν χρειάζονται, υπό ιατρική καθοδήγηση, παρακολούθηση και ευθύνη. Οι παρατιθέμενες διαφημίσεις εξυπηρετούν της δαπάνες συντήρησης της παρούσας ιστοσελίδας Το παρόν άρθρο προστατεύεται από το Νόμο 2121/1993 και 4481/2017 για την πνευματική ιδιοκτησία. Η ολική ή μερική αντιγραφή του παρόντος επιστημονικού άρθρου χωρίς τη γραπτή έγκριση του Δρ Δημητρίου Ν. Γκέλη θεωρείται κλοπή πνευματικής ιδιοκτησίας και διώκεται βάσει της νομοθεσίας.