Δρ Δημήτριος Ν. Γκέλης, MD, ORL, DDS, PhD, Aικατερίνη Γκέλη, MD, Radiologist Η ινομυαλγία είναι μια χρόνια πάθηση χωρίς θεραπεία ή τουλάχιστον αξιόπιστη θεραπεία και διφορούμενης αιτιοπαθογένεσης. Η νόσος εκδηλώνεται με χρόνιο εκτεταμένο μυοσκελετικό πόνο, υπεραλγησία σε διάφορα σημεία του σώματος, διαταραχές της ψυχικής διάθεσης, εντερικές διαταραχές, άγχος, κατάθλιψη, διαταραχές του ύπνου και χρόνια κόπωση. Η ινομυαλγία είναι παρούσα σε ποσοστό έως και 2% έως 8% του πληθυσμού και συνηθέστερα στις γυναίκες[1].
Η ινομυαλγία έχει άγνωστη αιτιολογία και αβέβαιη παθοφυσιολογία. Για τη νόσο έχει ενοχοποιηθεί η γενετική προδιάθεση, δυσλειτουργία των νευροδιαβιβαστών, η κεντρική ευαισθητοποίηση και εμπλοκή του ανοσοποιητικού συστήματος[2].
Στην ινομυαλγία δεν υπάρχουν ενδείξεις παρουσίας φλεγμονής των ιστών, παρά τα συμπτώματα πόνου, που υπάρχουν στους μαλακούς ιστούς. Η ινομυαλγία είναι μια διαταραχή ρύθμισης του πόνου, όπως προτείνεται από τη συνεχιζόμενη έρευνα και συχνά ταξινομείται ως μια μορφή συνδρόμου κεντρικής ευαισθητοποίησης[3].
Παθογένεση και παθοφυσιολογία της ινομυαλγίας
Όσον αφορά την παθογένεση της ινομυαλγίας η συνεχιζόμενη έρευνα επικεντρώνεται στη νευροπάθεια μικρών νευρικών ινών. Τα γάγγλια της ραχιαίας ρίζας του νωτιαίου μυελού φαίνεται να διαδραματίζουν κρίσιμο ρόλο στην παθογένεση της ινομυαλγίας, καθώς φιλοξενούν δορυφορικά νευρογλοιακά κύτταρα, τα οποία στοχεύουν την ανοσοσφαιρίνη G που οδηγεί τον πόνο. Τα αυξανόμενα δεδομένα υπογραμμίζουν τη σχέση μεταξύ του COVID-19 και της επιμονής των συμπτωμάτων ινομυαλγίας μετά την ανάρρωση. Η έρευνα που θα μπορούσε να βοηθήσει στον εντοπισμό πιθανών βιοδεικτών που βοηθούν στη διάγνωση της ινομυαλγίας έχουν επικεντρωθεί στη μελέτη της έκφρασης συγκεκριμένων microRNAs που κυκλοφορούν στο αίμα[4].
Το οξειδωτικό στρες μπορεί να διαδραματίσει κρίσιμο ρόλο στην παθοφυσιολογία της ινομυαλγίας. Τα αυξημένα επίπεδα προοξειδωτικών παραγόντων, όπως το μονοξείδιο του αζώτου, η υπεροξείδωση των λιπιδίων και η μιτοφαγία μπορεί να προκαλέσουν ευαισθητοποίηση του πόνου στην ινομυαλγία. Πολυάριθμες μελέτες έχουν υποστηρίξει την υπόθεση των ευεργετικών επιδράσεων των αντιοξειδωτικών κατά της ινομυαλγίας[5].
Παράγοντες κινδύνου πρόκλησης και αιτιολογία της ινομυαλγίας
Οι παράγοντες κινδύνου πρόκλησης ινομυαλγίας έχουν μελετηθεί εκτενώς και επικεντρώνονται σε διάφορες γενετικές επιρροές, τη συμβολή του στρες και οι διαταραχές του ύπνου. Η ινομυαλγία προκαλείται από ένα κεντρικό φαινόμενο ευαισθητοποίησης που χαρακτηρίζεται από τη δυσλειτουργία των νευροκυκλωμάτων, που περιλαμβάνουν την αντίληψη, μετάδοση και επεξεργασία των προσαγωγών ερεθισμάτων που προκαλούν πόνο, με κυρίαρχη την εκδήλωση του πόνου στο επίπεδο του κινητικού συστήματος. Τα τελευταία χρόνια, η παθογένεια της ινομυαλγίας έχει συνδεθεί και με άλλους παράγοντες, όπως φλεγμονώδεις, ανοσολογικοί, ενδοκρινικοί, γενετικοί και ψυχοκοινωνικοί παράγοντες[6].
Η ινομυαλγία και το σύνθετο περιφερειακό σύνδρομο πόνου (CRPS) έχουν διακριτούς κλινικούς φαινότυπους και μοιράζονται πολλά άλλα χαρακτηριστικά. Ο πόνος, η αλλοδυνία (O πόνος που οφείλεται σε ερέθισμα που κανονικά δεν προκαλεί πόνο) και η δυσαισθησία (μη φυσιολογική αίσθηση, που συνήθως είναι ένα επώδυνο αίσθημα καύσου, τσιμπήματος ή πόνου). εμφανίζονται σε κάθε μία από αυτές τις παθήσεις και φαίνεται να υπάρχουν σε παρόμοιο φάσμα. Η ινομυαλγία και το CRPS μπορούν και τα δύο να προκληθούν από συγκεκριμένα τραυματικά συμβάντα, αν και η ινομυαλγία συνδέεται συχνότερα με ψυχολογικό τραύμα και το CRPS συνδέεται συχνότερα με σωματικό τραύμα, το οποίο συχνά θεωρείται ρουτίνα ή ήσσονος σημασίας από τον ασθενή. Η ινομυαλγία και το CRPS φαίνεται επίσης να μοιράζονται πολλούς παθοφυσιολογικούς μηχανισμούς, μεταξύ των οποίων οι πιο σημαντικοί είναι εκείνοι που περιλαμβάνουν κεντρικές επιδράσεις. Ωστόσο, οι περιφερικές επιδράσεις, όπως η νευρογενής νευροφλεγμονή, συμβάλλουν επίσης σημαντικά στα κλινικά χαρακτηριστικά καθεμιάς από αυτές τις διαταραχές[6].
Διάγνωση της ινομυαλγίας
Η διάγνωση της ινομυαλγίας τίθεται όταν, ο ασθενής περιγράφει ένα ιστορικό πόνου που εξαπλώνεται σε όλα τα τεταρτημόρια του σώματος για τουλάχιστον τρεις μήνες και όταν ο πόνος προκαλείται από δακτυλική πίεση σε τουλάχιστον 11 από τα 18 καθορισμένα σημεία ευαισθησίας[7]. Η ινομυαλγία δεν περιλαμβάνει οργανική βλάβη και αρκετές διαγνωστικές προσεγγίσεις έχουν αναπτυχθεί τα τελευταία χρόνια, συμπεριλαμβανομένης της ανάλυσης γενετικών, επιγενετικών και ορολογικών βιοδεικτών.
Τα συμπτώματα συχνά ξεκινούν μετά από σωματικό ή συναισθηματικό τραύμα ή στρες, αλλά σε πολλές περιπτώσεις, δεν φαίνεται να υπάρχει εμφανής πυροδότηση. Οι γυναίκες είναι πιο επιρρεπείς στην εμφάνιση της νόσου από τους άνδρες.
Ένας ασθενής πληροί τα διαγνωστικά κριτήρια για ινομυαλγία εάν πληρούνται οι ακόλουθες τρεις προϋποθέσεις: Ο δείκτης ευρέως διαδεδομένου πόνου (WPI) είναι μεγαλύτερος ή ίσος με 7, η βαθμολογία της κλίμακας σοβαρότητας συμπτωμάτων (SS) είναι μεγαλύτερη ή ίση με 5, η WPI ισούται με 3 έως 6 και η βαθμολογία της κλίμακας SS είναι μεγαλύτερη ή ίση με 9.[7].
Θεραπεία της ινομυαλγίας
Θεραπευτικά η ινομυαλγία έχει αντιμετωπιστεί χορηγώντας φάρμακα, όπως τα τρικυκλικά αντικαταθλιπτικά, αντιεπιληπτικά φάρμακα, οι εκλεκτικοί αναστολείς επαναπρόσληψης σεροτονίνης, αναστολείς επαναπρόσληψης νορεπινεφρίνης/σεροτονίνης. Τα στοιχεία πίσω από τις μη φαρμακευτικές θεραπείες, συμπεριλαμβανομένης της θεραπείας μασάζ, της σωματικής άσκησης (κολύμβηση)[8, 9] και του βελονισμού, εκπαίδευσης των ασθενών, γνωσιακής συμπεριφορικής θεραπείας[10], αλλαγή των διατροφικών συνηθειών.
Δυστυχώς, οι συμβατικές ιατρικές θεραπείες που στοχεύουν στη θεραπεία της ινομυαλγίας παρέχουν περιορισμένα οφέλη. Παραμένουν σε μεγάλο βαθμό φαρμακολογικής φύσης και τείνουν να θεραπεύουν τις συμπτωματικές πτυχές διαφόρων διαταραχών που αναφέρονται από τον ασθενή. Τα στατιστικά στοιχεία, ωστόσο, υπογραμμίζουν το γεγονός ότι το 90% των ατόμων με ινομυαλγία στρέφονται και στη συμπληρωματική ιατρική για να διαχειριστούν τα συμπτώματά τους[11].
Η επιμονή του πόνου, η εξασθένηση της γνωστικής λειτουργίας και οι αρνητικές επιπτώσεις στην ψυχολογική κατάσταση των ασθενών έχουν προκαλέσει επιζήμια επίδραση στην ποιότητα ζωής τους. Ωστόσο, μέχρι σήμερα, η θεραπεία και οι μηχανισμοί αυτής της νόσου δεν έχουν ακόμη καθοριστεί. Λόγω της έλλειψης αποτελεσματικής θεραπείας για την ινομυαλγία, αναζητούνται πολλές θεραπείες για τη μείωση του πόνου και της κόπωσης και τη βελτίωση της ποιότητας ζωής των ασθενών[12].
Έχει διαπιστωθεί ότι η έλλειψη βιταμίνης D3 είναι σημαντικά πιο διαδεδομένη σε ασθενείς που έχουν διαγνωστεί με ινομυαλγία. Η λήψη συμπληρωμάτων βιταμίνης D3 παρατηρήθηκε ότι έχει θετική επίδραση στην ποιότητα ζωής και στη μείωση του πόνου των ασθενών[13].
Επί ελλείψεως βιταμίνης D3 χορηγείται καθημερινά φυσική βιταμίνη D3 που φέρεται μέσα σε βιολογικό εξαιρετικό παρθένο ελαιόλαδο (D3 Gkelin drops) σε δόση 5000ΙU ή 5 σταγόνων καθημερινά μετά το φαγητό. Επειδή η βιταμίνη D3 θα λαμβάνεται για μεγάλο χρονικό διάστημα συνιστάται και η ταυτόχρονη λήψη μιας κάψουλας Μagnigkel (συνδυασμός ταυρικού και κιτρικού μαγνησίου) πρωί και βράδυ με το φαγητό και φυσικής βιταμίνης K2 (Κappagkel). Η συνδυασμένη χορήγηση D3 Gkelin drops, Magnigkel και Kappagkel αποτρέπει την εναπόθεση ασβεστίου στα τοιχώματα των αρτηριών και επιτρέπει τη δέσμευσή τους από τους οστεοβλάστες των οστών[14].
Η ενεργοποίηση μη νευρωνικών κυττάρων στο κεντρικό νευρικό σύστημα (ΚΝΣ), συμπεριλαμβανομένων των μικρογλοίων και των αστροκυττάρων, η οποία είναι γνωστή ως νευροφλεγμονή, παίζει κρίσιμο ρόλο στην έναρξη και διατήρηση του χρόνιου πόνου[15].
Η απελευθέρωση φλεγμονωδών χημικών μεσολαβητών από την μικρογλοία και τα αστροκύτταρα ξεκινά και ενισχύει τη μετάδοση του πόνου μέσω της ενεργοποίησης των νευρώνων προβολής[16]. Οι μικρογλοία είναι έμφυτα κύτταρα του ανοσοποιητικού συστήματος που βρίσκονται στο κεντρικό νευρικό σύστημα (ΚΝΣ).
Η κουρκουμίνη, η πολυφαινολική ένωση που είναι το κύριο συστατικό της σκόνης του ριζώματος του φυτού κουρκουμάς , μπορεί να στοχεύσει τη μικρογλοία και τα αστροκύτταρα και να αποτρέψει την απελευθέρωση προφλεγμονωδών μεσολαβητών[17].
Η κουρκουμίνη χρησιμοποιείται ευρέως στην Ασία και έχει πολλές θεραπευτικές ιδιότητες, όπως η αντιοξειδωτική, αντι-ιική, αντιβακτηριακή, αντι-μεταλλαξιογόνος, αντι-αμυλοειδογόνος και αντιφλεγμονώδης, ειδικά σε σχέση με τη νευροφλεγμονή και τις νευρολογικές διαταραχές. Η κουρκουμίνη είναι ένα πλειοτροπικό μόριο που αναστέλλει τον μετασχηματισμό της μικρογλοίας, τους φλεγμονώδεις μεσολαβητές και τις επακόλουθες νευρολογικές διαταραχές[17].
Η κουρκουμίνη έχει αποδειχθεί ότι ανακουφίζει τη νευροφλεγμονή της σπονδυλικής στήλης σε πολλά μοντέλα πόνου. Η κουρκουμίνη μειώνει σημαντικά τις συμπεριφορές που μοιάζουν με τον πόνο, όπως η υπερευαισθησία στον πόνο και ο αυθόρμητος πόνος, καταστέλλοντας τη νευροφλεγμονή[18, 19].
Επηρεάζει επίσης πολλαπλές προφλεγμονώδεις οδούς που εξαρτώνται από τον μεσολαβητή που σχετίζονται με τη βελτίωση της κατάστασης του πόνου. Επιπλέον, η κουρκουμίνη αναγνωρίζεται ως μια ασφαλής και καλά ανεκτή ένωση [20, 21].
Λόγω της φαρμακολογικής της αποτελεσματικότητας και του προφίλ ασφάλειας της, η κουρκουμίνη έχει τη δυνατότητα να δοκιμαζεται σε ασθενείς με χρόνιο πόνο που σχετίζεται με νευροφλεγμονή. Πολλά στοιχεία υποδηλώνουν τα πολλά υποσχόμενα αποτελέσματα της κουρκουμίνης σε πολλαπλές διαταραχές, ειδικά στον χρόνιο πόνο, ανακουφίζοντας τη φλεγμονή στο κεντρικό νευρικό σύστημα (ΚΝΣ).
Επειδή, για να δράσει κατά του πόνου της ινομυαλγίας η κουρκουμίνη πρέπει να χορηγηθεί σε μεγάλη από του στόματος δόση, η οποία δεν είναι ανεκτή από το πεπτικό σύστημα έχει επινοηθεί η υγρή μικκυλιακή κουρκουμίνη (Curcugkel). Αυτή η μορφή της κουρκουμίνης είναι πιο ευαπορρόφητη από την απλή σκόνη κουρκουμίνης κατά 18.500% από την απλή σκόνη κουρκουμίνης[22].
Μία κάψουλα Curcugkel ισοδυναμεί με 16 κάψουλες απλής σκόνης κουρκουμίνης των 500mg. Στην ινομυαλγία μπορεί να χορηγηθούν μια κάψουλα πρωί και βράδυ επί δύο μήνες. Η δοσολογία αυτή μπορεί να επαναληφθεί αρκετές φορές το χρόνο κατά τις φάσεις εξάρσεως των πόνων των ασθενών.
Το άγχος, η κατάθλιψη, το στρες της ινομυαλγίας και οι διαταραχές του ύπνου μπορεί να αντιμετωπιστούν με τη χορήγηση L- θεανίνης (Calmagkel). H αντιστρες και αγχολυτική δράση της L- θεανίνης μαζί με την αποκατάσταση των διαταραχών του ύπνου που προκαλεί και ο συνδυασμός της με την βιταμίνη D3 και την κουρκουμίνη (Curcugkel) μπορεί να ανακουφίσουν τα συμπτώματα των ινομυαλγικών ασθενών. Περισσότερες πληροφορίες για τη δράση της L- θεανίνης στην ανακούφιση των συμπτωμάτων της ινομυαλγίας βλέπε: Η L-θεανίνη κατά της ινομυαλγίας και του συνδρόμου χρόνιας κόπωσης©
Βιβλιογραφική Τεκμηρίωση
1.Rosalba Siracusa, Rosanna Di Paola, Salvatore Cuzzocrea, Daniela Impellizzeri Fibromyalgia: Pathogenesis, Mechanisms, Diagnosis and Treatment Options Update. Int J Mol Sci. 2021 Apr 9;22(8):3891.
2Al Sharie S, Varga SJ, Al-Husinat L, Sarzi-Puttini P, Araydah M, Bal’awi BR, Varrassi G. Unraveling the Complex Web of Fibromyalgia: A Narrative Review. Medicina (Kaunas). 2024 Feb 4;60(2):272.
3.Bhargava J, Hurley JA .2023 Jun 11. In: StatPearls [Internet]. Treasure Island (FL): StatPearls Publishing; 2024 Jan–.PMID: 31082018
4.Di Carlo M, Bianchi B, Salaffi F, Pellegrino G, Iannuccelli C, Giorgi V, Sarzi-Puttini P. Fibromyalgia: one year in review 2024. Clin Exp Rheumatol. 2024 Apr 10.
5.Chanika Assavarittirong, Włodzimierz Samborski, Bogna Grygiel-Górniak. Oxidative Stress in Fibromyalgia: From Pathology to Treatment. Oxid Med Cell Longev. 2022 Oct :2022:1582432
6.Littlejohn G.Neurogenic neuroinflammation in fibromyalgia and complex regional pain syndrome. Nat Rev Rheumatol. 2015 Nov;11(11):639-48.
7.Juhi Bhargava, John A. Hurley. Fibromyalgia. In: StatPearls [Internet]. Treasure Island (FL): StatPearls Publishing; 2024 Jan. 2023 Jun 11.
8.Rodríguez-Huguet M, Ayala-Martínez C, Góngora-Rodríguez P, Rosety-Rodríguez MÁ, Martín-Valero R, Góngora-
9.Rodríguez J. Aquatic Exercise in Physical Therapy Treatment for Fibromyalgia: Systematic Review. Healthcare (Basel). 2024 Mar 21;12(6):701.
10.Cojocaru CM, Popa CO, Schenk A, Suciu BA, Szasz S. Cognitive-behavioral therapy and acceptance and commitment therapy for anxiety and depression in patients with fibromyalgia: a systematic review and meta-analysis. Med Pharm Rep. 2024 Jan;97(1):26-34.
11.Rosalba Siracusa, Rosanna Di Paola, Salvatore Cuzzocrea, Daniela Impellizzeri Fibromyalgia: Pathogenesis, Mechanisms, Diagnosis and Treatment Options Update. Int J Mol Sci. 2021 Apr 9;22(8):3891
12.Chanika Assavarittirong, Włodzimierz Samborski, Bogna Grygiel-Górniak. Oxidative Stress in Fibromyalgia: From Pathology to Treatment. Oxid Med Cell Longev. 2022 Oct 5:2022:1582432
13.Ersoy S, Kesiktas FN, Sirin B, Bugdayci D, Paker N. The effect of vitamin D treatment on quality of life in patients with fibromyalgia. Ir J Med Sci. 2024 Apr;193(2):1111-1116.
14.Anna Capozzi, Giovanni Scambia, Stefano Lello. Calcium, vitamin D, vitamin K2, and magnesium supplementation and skeletal health. Maturitas. 2020 Oct:140:55-63.
15.Milligan E.D., Watkins L.R. Pathological and protective roles of glia in chronic pain. Nat. Rev. Neurosci. 2009;10:23–36.
16.Ji R.-R., Xu Z.-Z., Gao Y.-J. Emerging targets in neuroinflammation-driven chronic pain. Nat. Rev. Drug Discov. 2014;13:533–548.
17.Ghasemi F., Bagheri H., Barreto GE, Read MI, Sahebkar A. Effects of curcumin on microglial cells. Neurotox. Res. 2019; 36 :12–26.
18.Valverde Y., Benson B., Gupta M., Gupta K. Spinal glial activation and oxidative stress are alleviated by treatment with curcumin or coenzyme Q in sickle mice. Haematologica. 2016;101:e44.
19.Zhang X., Guan Z., Wang X., Sun D., Wang D., Li Y., Pei B., Ye M., Xu J., Yue X. Curcumin alleviates oxaliplatin-induced peripheral neuropathic pain through inhibiting oxidative stress-mediated activation of NF-kappaB and mitigating inflammation. Biol. Pharm. Bull. 2020;43:348–355.
20.Zhang X., Guan Z., Wang X., Sun D., Wang D., Li Y., Pei B., Ye M., Xu J., Yue X. Curcumin alleviates oxaliplatin-induced peripheral neuropathic pain through inhibiting oxidative stress-mediated activation of NF-kappaB and mitigating inflammation. Biol. Pharm. Bull. 2020;43:348–355.
21.US FDA Notice to US Food and Drug Administration of the Conclusion that the Intended Use of Curcumin is Generally Recognized as Safe. [(accessed on 9 March 2021)]; Available online: https://www.fda.gov/media/132575/download [Ref list]
22.Schiborr C, Kocher A, Behnam D, Jandasek J, Toelstede S, Frank J. The oral bioavailability of curcumin from micronized powder and liquid micelles is significantly increased in healthy humans and differs between sexes. Mol Nutr Food Res. 2014 Mar;58(3):516-27.
Δρ Δ. Ν. Γκέλης
Δρ Δημήτριος Ν. Γκέλης (MD, ORL, DDS, PhD)
Ιατρός, Ωτορινολαρυγγολόγος, Οδοντίατρος, Διδάκτωρ της Ιατρικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών, Ιατρικός Ερευνητής και Συγγραφέας
ΙΔΙΑΙΤΕΡΑ ΕΝΔΙΑΦΕΡΟΝΤΑ: Ιατρική Έρευνα, Συμπληρωματική Ιατρική
Διεύθυνση: ΦΛΑΜΠΟΥΡΟ ΛΟΥΤΡΑΚΙΟΥ ΚΟΡΙΝΘΙΑΣ
Τηλ: 6944280764, Email: pharmage@otenet.gr
www.gelis.gr, www.pharmagel.gr , www.orlpedia.gr , www.allergopedia.gr, d3gkelin.gr, www.vitaminb12.gr, www.zinc.gr, www.curcumin.gr
Αικατερίνη Γκέλη
Αικατερίνη ΓκέληΕχει ιδιαίτερο ενδιαφέρον στη διαγνωστική με υπερήχους, κλασσική ακτινολογία παίδων και ενηλίκων, γναθοπροσωπική ακτινολογία, περιβαλλοντική ιατρική, ιατρική διατροφολογία, συμπληρωματική ιατρική.
Την ευθύνη της διάγνωσης, θεραπείας και πρόληψης των ασθενειών τις έχει μόνον ο θεράπων ιατρός του κάθε ασθενούς, αφού πρώτα κάνει προσεκτικά ακριβή διάγνωση.
Γιαυτό συνιστάται η αποφυγή της αυθαίρετης εφαρμογής ιατρικών πληροφοριών από μη ιατρούς. Τα συμπληρώματα διατροφής δεν είναι φάρμακα, αλλά μπορεί να χορηγούνται συμπληρωματικά, χωρίς να παραιτούνται οι ασθενείς από τις αποδεκτές υπό της ιατρικής επιστήμης θεραπείες ή θεραπευτικές τεχνικές και μεθόδους, που γίνονται, όταν χρειάζονται, υπό ιατρική καθοδήγηση, παρακολούθηση και ευθύνη. Οι παρατιθέμενες διαφημίσεις εξυπηρετούν της δαπάνες συντήρησης της παρούσας ιστοσελίδας Το παρόν άρθρο προστατεύεται από το Νόμο 2121/1993 και 4481/2017 για την πνευματική ιδιοκτησία. Η ολική ή μερική αντιγραφή του παρόντος επιστημονικού άρθρου χωρίς τη γραπτή έγκριση του Δρ Δημητρίου Ν. Γκέλη θεωρείται κλοπή πνευματικής ιδιοκτησίας και διώκεται βάσει της νομοθεσίας.