Ψευδάργυρος: O ψευδάργυρος είναι ένας κρίσιμος παράγοντας για την αντιική ανοσία. Υπάρχουν άφθονα στοιχεία που υποδηλώνουν ότι η εξάντληση ψευδαργύρου, που επίσης επικρατεί σε χώρες υψηλού εισοδήματος, θέτει σε κίνδυνο τις λειτουργίες του ανοσοποιητικού συστήματος. 

Αυτό ισχύει ιδιαίτερα για τις ομάδες υψηλού κινδύνου να πάθουν να πάθουν COVID-19, όπως οι ηλικιωμένοι και οι άνδρες περισσότερο από τις γυναίκες, Τα παχύσαρκα άτομα και οι ασθενείς με διαβήτη βρίσκονται όλοι σε κίνδυνο έλλειψης ή ανεπάρκειας ψευδαργύρου. 

Επιπλέον, διάφορα ευρέως χρησιμοποιούμενα αντιυπερτασικά φάρμακα και θεραπεία με στατίνες έχει αναφερθεί ότι επηρεάζουν αρνητικά την κατάσταση του ψευδαργύρου.

Καθώς η μείωση των επιπέδων του ψευδάργυρου μειώνει την αντιική ανοσία, υποτίθεται ότι αυξάνει την ευαισθησία για τον COVID-19. Ως εκ τούτου, θα πρέπει να ληφθούν υπόψη τα διαιτητικά προληπτικά μέτρα και η άμεση εφαρμογή συμπληρωμάτων ψευδαργύρου για ομάδες κινδύνου. Επιλέγεται ο πλέον ευαπορρόφητος συνδυασμός καψουλών που περιέχουν πικολινικό ψευδάργυρο μαζί με βιταμίνη C [Zincobell caps][10, 11].

Bιταμίνη C: Η βιταμίνη C θεωρείται αντιϊκός παράγοντας καθώς αυξάνει την ανοσία. Η βιταμίνη C αυξάνει τις αντιικές κυτοκίνες και τον σχηματισμό ελεύθερων ριζών, μειώνοντας την απόδοση του ιού. Μειώνει επίσης τις υπερβολικές φλεγμονώδεις αποκρίσεις και την υπερενεργοποίηση των κυττάρων του ανοσοποιητικού [10,12]. 

Kουρκουμίνη: Αν και δεν υπήρχαν δημοσιευμένα ερευνητικά άρθρα κατά τη στιγμή της γραφής σχετικά με οποιαδήποτε αντιική επίδραση της κουρκουμίνης στο σοβαρό οξύ αναπνευστικό σύνδρομο κοροναϊού 2 (SARS-CoV-2), τον αιτιολογικό παράγοντα στην παγκόσμια πανδημία COVID-19, εικάζεται ότι η κουρκουμίνη θα μπορούσε να αναστείλει την αναπαραγωγή του SARS-CoV-2.
Η κουρκουμίνη έχει ήδη αποδειχθεί ότι αναστέλλει την αντιγραφή του SARS-CoV-1 (EC 50 >10 μM), του κορωνοϊού που προκάλεσε την επιδημία του 2003 [10]. H πλέον ευαπορρόφητη μορφή κουρκουμίνης είναι η μικκυλιακή κουρκουμίνη [Curcugkel caps].

Σελήνιο: Το σελήνιο ενισχύει τη λειτουργία των κυτταροτοξικών δραστικών κυττάρων. Επιπλέον, το σελήνιο είναι σημαντικό για τη διατήρηση της ωρίμανσης και των λειτουργιών των Τ κυττάρων, καθώς και για την παραγωγή αντισωμάτων που εξαρτάται από Τ κύτταρα[10].

Υποστηρικτική θεραπεία της νόσου COVID-19 με υπερβαρικό οξυγόνο

Δεδομένου ότι η οριστική θεραπεία της νόσου COVID-19 δεν έχει ακόμη προσδιοριστεί, οι προληπτικές και υποστηρικτικές στρατηγικές παραμένουν ο βασικός άξονας της διαχείρισης της νόσου. 

Υποστηρικτικά μέτρα όπως η οξυγονοθεραπεία με ρινικό καθετήρα, μάσκα προσώπου, μη επεμβατικός αερισμός, μηχανικός αερισμός και ακόμη και ακραία μέτρα όπως η οξυγόνωση εξωσωματικής μεμβράνης (ECMO) αποτυγχάνουν να βελτιώσουν την οξυγόνωση σε ορισμένους ασθενείς. 

Ως εκ τούτου, Η θεραπεία με υπερβαρικό οξυγόνο (HBOT) έχει προταθεί ως υποστηρικτική στρατηγική για τη βελτίωση της οξυγόνωσης σε ασθενείς με COVID-19 [13, 14]. 

Το HBOT είναι γνωστό ότι αυξάνει την οξυγόνωση των ιστών αυξάνοντας την ποσότητα του διαλυμένου οξυγόνου στο πλάσμα. Το HBOT μετριάζει επίσης τη φλεγμονή των ιστών, μειώνοντας έτσι τις αρνητικές επιπτώσεις της καταιγίδας κυτοκινών σε ασθενείς με COVID-19. Αν και υπάρχει περιορισμένη διαθέσιμη βιβλιογραφία για το HBOT σε ασθενείς με COVID-19, λαμβάνοντας υπόψη την παρούσα ανάγκη για πρόσθετη υποστηρικτική θεραπεία για τη βελτίωση της οξυγόνωσης, το HBOT έχει προταθεί ως νέα υποστηρικτική θεραπεία σε ασθενείς με COVID-19.

Οι ασθενείς με νόσο COVID-19 παρουσιάζουν μια ευρεία γκάμα συμπτωμάτων, που κυμαίνονται από ήπια γρίπη έως απειλητικές για τη ζωή πνευμονικές, καρδιοκυκλοφορικές και νευρολογικές επιπλοκές. 

Οι ηλικιωμένοι και οι ασθενείς με υποκείμενη νόσο έχουν αυξημένο κίνδυνο να αναπτύξουν σοβαρό οξύ αναπνευστικό σύνδρομο (SARS) που απαιτεί μηχανικό αερισμό. 

Μόλις διασωληνωθούν οι πάσχοντες, η θνησιμότητα αυξάνεται εκθετικά. Ένας αριθμός φαρμακολογικών σχημάτων, συμπεριλαμβανομένης της υδροξυχλωροκίνης-αζιθρομυκίνης, της αντιϊκής θεραπείας (π.χ. ρεμντεσεβίρη) και αντι-IL-6 παραγόντων (π.χ. toclizumab), έχουν χρησιμοποιηθεί από τους ερευνητές κατά τη διάρκεια της πανδημίας, με βάση τη δυνατότητα της θεραπείας να διακόψει τον ιικό κύκλο ζωής του SARS-CoV-2 ή να αποτρέψει την καταιγίδα κυτοκινών, που συνοφεύει την παθοφυσιολογία της νόσου. 

Προς το παρόν, δεν έχουν υπάρξει οριστικές σειρές αναπαραγώγιμων τυχαιοποιημένων κλινικών δοκιμών που να αποδεικνύουν την αποτελεσματικότητα οποιουδήποτε φαρμάκου ή θεραπείας για τον COVID-19 [15].

Μεταξύ των θεραπειών που έχουν δοκιμαστεί σε ασθενείς με COVID-19 είναι η αγωγή με συνεδρίες υπερβαρικού οξυγόνου. Το 2020 ο Kerry Thibodeaux και οι συνεργάτες στις ΗΠΑ αντιμετώπισαν θετικούς ασθενείς με COVID-19 (n=5) σε ένα μεμονωμένο ίδρυμα, χορηγώντας τους υπερβαρικό οξυγόνο (HBOT) μεταξύ 13 και 20 Απριλίου 2020.

Όλοι οι ασθενείς είχαν ταχύπνοια και χαμηλό κορεσμό οξυγόνου, παρόλο που έλαβαν υψηλό FiO 2 . Το HBOT προστέθηκε για να αποτρέψει την ανάγκη για μηχανικό αερισμό. Χρησιμοποιήθηκε ένα τυπικό προφίλ κατάδυσης 2,0 ΑΤΑ για 90 λεπτά. Οι ασθενείς έλαβαν από μία έως έξι θεραπείες σε έναν από τους δύο αποκλειστικούς μονότοπους υπερβαρικούς θαλάμους.

Όλοι οι ασθενείς ανάρρωσαν χωρίς την ανάγκη μηχανικού αερισμού. Μετά το HBOT, ο κορεσμός οξυγόνου αυξήθηκε, η ταχύπνοια υποχώρησε και οι φλεγμονώδεις δείκτες μειώθηκαν. Την ώρα που γράφτηκαν αυτές οι γραμμές από τους παραπάνω μελετητές, τρεις από τους πέντε ασθενείς είχαν πάρει εξιτήριο από το νοσοκομείο και δύο παρέμεναν σε σταθερή κατάσταση.

Συμπέρασμα: Αυτό το μικρό δείγμα ασθενών παρουσίασε δραματική βελτίωση με HBOT. Το πιο σημαντικό, το HBOT δυνητικά απέτρεψε την ανάγκη για μηχανικό αερισμό. Μεγαλύτερες μελέτες είναι πιθανό να καθορίσουν τον ρόλο του HBOT στη θεραπεία αυτής της νέας νόσου [16].

Εκτός από τις ΗΠΑ, η χορήγηση υπερβαρικού οξυγόνο σε ασθενείς με COVID-19 έχει δοκιμαστεί και σε άλλες χώρες. Πρόσφατα, δημοσιεύτηκαν στην Κίνα δύο άρθρα, στα οποία παρουσιάστηκε η εφαρμογή της θεραπείας με υπερβαρικό οξυγόνο σε ασθενείς με πνευμονία της νόσου του κοροναϊού 2019 (COVID-19). 

Η πρώτη ήταν μια αναφορά περίπτωσης ενός βαρέως άρρωστου ασθενούς που παρουσίαζε ανεπάρκεια στην τυπική αναπνευστική υποστήριξη (μη διασωληνωμένη) και του οποίου η πορεία της νόσου αντιστράφηκε με οκτώ θεραπείες υπερβαρικού οξυγόνου (HBOTs) στα 200 kPa/95 λεπτά συνολικό χρόνο θεραπείας. 

Ο δεύτερος ήταν ένας πιο σοβαρά προσβεβλημένος ασθενής σε αναπνευστήρα με σύνδρομο οξείας αναπνευστικής δυσχέρειας, του οποίου η ζωή σώθηκε με την εφαρμογή πέντε συνεδριών HBOT. Μέσω άμεσης φωνητικής και ηλεκτρονικής επικοινωνίας με τους συγγραφείς/τους θεράποντες ιατρούς, αυτός ο συγγραφέας εξέτασε τα δεδομένα και τη θεραπεία τεσσάρων επιπλέον βαρέως άρρωστων ασθενών με COVID-19 με αμφοτερόπλευρες θολερότητες από «θολωμένο τζάμι, οι οποίοι απέτυχαν στην τυπική θεραπεία με μάσκα οξυγόνου. Οι ασθενείς αυτοί  υποβλήθηκαν σε θεραπεία με 3-5 συνεδρίες υπερβαρικού οξυγόνου και πήραν εξιτήριο από το νοσοκομείο για το σπίτι τους. 

Οι συγγραφείς ανέφεραν ότι έχουν αντιμετωπίσει με ασφάλεια επιπλέον 29 λιγότερο σοβαρούς ασθενείς με το ίδιο αποτέλεσμα. Οι πέντε μη διασωληνωμένοι ασθενείς είχαν λάβει υποστήριξη οξυγόνου για μέρες έως εβδομάδες με άμεσα επίπεδα κορεσμού οξυγόνου πριν από το HBOT τόσο χαμηλά όσο το 70% στο οξυγόνο μάσκας. 

Με κάθε χορήγηση HBOT μία φορά την ημέρα, οι ασθενείς παρουσίασαν σταθερή αύξηση του κορεσμού οξυγόνου και βελτίωση των συμπτωμάτων που παρέμειναν μέχρι το επόμενο πρωί. Με μόλις 3-8 συνεδρίες HBOT οι ασθενείς εξήλθαν από τη φάση της υποξαιμικής κρίσης της λοίμωξης και εξήλθαν επιτυχώς από το νοσοκομείο. Οι συγγραφείς προτείνουν ότι, οι συνεδρίες υπερβαρικού οξυγόνου αν εφαρμόζονται νωρίτερα στη διαδικασία της πορείας της νόσου, αποτρέπουν την επιδείνωσή της, που οδηγεί στη σημαντική νοσηρότητα και θνησιμότητα των πασχόντων [17].

Οι μελέτη οκτώ επιστημονικών δημοσιεύσεων από τρεις χώρες, που αφορούσαν τη θεραπεία του COVID-19 με υπερβαρικό οξυγόνο είχαν καλές και δίκαιες βαθμολογίες ποιότητας. Αυτές οι μελέτες χωρίστηκαν σε κλινικές δοκιμές και αναφορές περιπτώσεων/σειρές. 

Οι περισσότερες από τις μελέτες χρησιμοποίησαν HBOT λιγότερο από 1,5-2 απόλυτες ατμόσφαιρες (ΑΤΑ) για συνεδρίες 90 λεπτών και στη συνέχεια οι συνεδρίες μειώθηκαν στα 60 λεπτά. Οι δοκιμές έδειξαν ότι οι περισσότεροι από τους ασθενείς ανέκαμψαν μετά τη λήψη HBOT και ο κορεσμός του αίματος με οξυγόνο αυξήθηκε μετά από αρκετές συνεδρίες HBOT.

Συμπέρασμα: Συνολικά, το HBOT φαίνεται να είναι μια ασφαλής και αποτελεσματική μέθοδος οξυγόνωσης σε ασθενείς με COVID-19. Ωστόσο, υπάρχουν περιορισμένες γνώσεις και στοιχεία σχετικά με τις επιδράσεις και τον μηχανισμό του HBOT στη θεραπεία του COVID-19 και περαιτέρω αξιολογήσεις απαιτούν εκτεταμένες καλά σχεδιασμένες μελέτες [18].

ΒιβλιογραφικήΤεκμηρίωση

1.Kim JS, Lee JY, Yang JW, Lee KH, Effenberger M, Szpirt W, Kronbichler A, Shin JIImmunopathogenesis and treatment of cytokine storm in COVID–19..Theranostics. 2021 Jan 1;11(1):316-329. 

2.Hodgson SH, Mansatta K, Mallett G, Harris V, Emary KRW, Pollard AJ.What defines an efficacious COVID–19 vaccine? A review of the challenges assessing the clinical efficacy of vaccines against SARS–CoV–2..Lancet Infect Dis. 2021 Feb;21(2):e26-e35.

3.Tsai PH, Lai WY, Lin YY, Luo YH, Lin YT, Chen HK, Chen YM, Lai YC, Kuo LC, Chen SD, Chang KJ, Liu CH, Chang SC, Wang FD, Yang YP. Clinical manifestation and disease progression in COVID–19 infection.J Chin Med Assoc. 2021 Jan 1;84(1):3-8. 

4.Garg RK, Paliwal VK, Gupta A. Encephalopathy in patients with COVID–19: A review.J Med Virol. 2021 Jan;93(1):206-222. 

5.Tajbakhsh A, Gheibi Hayat SM, Taghizadeh H, Akbari A, Inabadi M, Savardashtaki A, Johnston TP, Sahebkar A.COVID–19 and cardiac injury: clinical manifestations, biomarkers, mechanisms, diagnosis, treatment, and follow up.Expert Rev Anti Infect Ther. 2021 Mar;19(3):345-357.

6.Rizk JG, Kalantar-Zadeh K, Mehra MR, Lavie CJ, Rizk Y, Forthal DN.Pharmaco-Immunomodulatory Therapy in COVID-19. .Drugs. 2020 Sep;80(13):1267-1292.
7.Kjellberg A, De Maio A, Lindholm P. Can hyperbaric oxygen safely serve as an anti-inflammatory treatment for COVID–19?Med Hypotheses. 2020 Nov;144:110224.

8.Paganini M, Bosco G, Perozzo FAG, Kohlscheen E, Sonda R, Bassetto F, Garetto G, Camporesi EM, Thom SR. The Role of Hyperbaric Oxygen Treatment for COVID–19: A Review.AdvExpMedBiol. 2021;1289:27-35.

9.Geier MR, Geier DA.Respiratory conditions in coronavirus disease 2019 (COVID–19): Important considerations regarding novel treatment strategies to reduce mortality.MedHypotheses. 2020 Jul;140:109760.

10.Γκέλης Ν. Δ., Γκέλη.Δ. Α., Φερεκύδης Ε., Τριανταφύλλου Κ.βΗ προληπτική συμπληρωματική χορήγηση βιταμίνης D3, σεληνίου, βιταμίνης C, ψευδαργύρου και κουρκουμίνης κατά της λοίμωξης με COVID-19©

11.J P Mossink. Zinc as nutritional intervention and prevention measure for COVID-19 disease. BMJNutrPrevHealth.2020 Jun 17;3(1):111-117.

12.Minkyung Bae1, Hyeyoung Kim2 Mini-Review on the Roles of Vitamin C, Vitamin D, and Selenium in the Immune System against COVID-19 Molecules. 2020 Nov 16;25(22):5346.

13.Zhong X, Tao X, Tang Y, Chen R. The outcomes of hyperbaric oxygen therapy to retrieve hypoxemia of severe novel coronavirus pneumonia: first case report. Zhonghua Hanghai Yixue yu Gaoqiya Yixue Zazhi? 2020 doi: 10.3760/cma.j.issn.1009-6906.2020.0001. [Google Scholar]

14. Zhong XL, Niu XQ, Tao XL, Chen RY, Liang Y, Tang YC. The first case of HBOT in critically ill endotracheal intubation patient with COVID-19. Beijing, China: Novel Coronavirus Pneumonia Research Network Sharing Platform of China Association for Science and Technology; 2020. [Google Scholar]

15.Senniappan K, Jeyabalan S, Rangappa P, Kanchi M. Hyperbaric oxygen therapy: Can it be a novel supportive therapy in COVID-19? Indian J Anaesth. 2020 Oct;64(10):835-841.

16. Kerry Thibodeaux , Marcus Speyrer¹, Amer Raza², Raphael Yaakov³, Thomas E Serena³ Hyperbaric oxygen therapy in preventing mechanical ventilation in COVID-19 patients: a retrospective case series. J Wound Care. 2020 May 1;29(Sup5a):S4-S8.

17.Paul G. Harch,Hyperbaric oxygen treatment of novel coronavirus (COVID-19) respiratory failure.Med Gas Res. 2020 Apr-Jun; 10(2): 61–62.

18.Oliaei S, SeyedAlinaghi S, Mehrtak M, Karimi A, Noori T, Mirzapour P, Shojaei A, MohsseniPour M, Mirghaderi SP, Alilou S, Shobeiri P, Azadi Cheshmekabodi H, Mehraeen E, Dadras O. The effects of hyperbaric oxygen therapy (HBOT) on coronavirus disease-2019 (COVID-19): a systematic review.Eur J Med Res. 2021 Aug 19;26(1):96.