Η βιταμίνη D3 φωτοσυντίθεται στο δέρμα υπό την επίδραση της υπεριώδους ακτινοβολίας και μεταβολίζεται στο ήπαρ προς 25 υδροξυβιταμίνη D3 , ενώ στους νεφρούς στη συνέχεια μεταβολίζεται προς καλσιτριόλη (1,25-διυδροξυβιταμίνη D3). 

Η καλσιτριόλη (1,25-διυδροξυβιταμίνη D3), είναι ο ορμονικά δραστικός μεταβολίτης της βιταμίνης D3, ο οποίος ασκεί ανασταλτικά της ανάπτυξης και προδιαφοροποιητικά αποτελέσματα σε πολλά κακοήθη κύτταρα, καθυστερώντας την καρκινική ανάπτυξη, όπως τούτο έχει αποδειχτεί σε πειραματόζωα.

Η καλσιτριόλη αξιολογείται σήμερα ως αντικαρκινικός παράγοντας σε διάφορους ανθρώπινους καρκίνους. Οι μηχανισμοί της καλσιτριόλης μέσω των οποίων επιτυγχάνει αντικαρκινικά αποτελέσματα είναι η αναστολή του πολλαπλασιασμού των κυττάρων, η διέγερση της απόπτωσης (προγραμματισμένος κυτταρικός θάνατος) η καταστολή της φλεγμονής και η αναστολή της αγγειογένεσης του όγκου, της εισβολής και της κυτταρικής μετάστασης [6].

Σημαντικά κλινικά και πειραματικά δεδομένα αποδεικνύουν ότι η βιταμίνη D παίζει κάποιο ρόλο στην παθογένεση και εξέλιξη του καρκίνου. Ο Gugatschka M και οι συνεργάτες του στο Τμήμα φωνιατρικής και ωτορινολαρυγγολογίας του Πανεπιστημιακού Νοσοκομείου της Ιατρικής Σχολής της πόλεως Graz της Αυστρίας μελέτησαν τους όγκους και τα κλινικά χαρακτηριστικά των όγκων της κεφαλής και του τραχήλου σε σχέση με τα επίπεδα της βιταμίνης D στον ορό των ασθενών.

Συγκεκριμένα μέτρησαν τα επίπεδα του κύριου μεταβολίτη της βιταμίνης D , της 25-υδροξυβιταμίνης D ή [25(OH)D] σε 88 νεοδιαγνωσμένους ασθενείς με καρκίνωμα επιθηλιακού τύπου στην περιοχή της κεφαλής και του τραχήλου.

Η λήψη του δείγματος αίματος των ασθενών, στον ορό του οποίου μετρήθηκαν τα επίπεδα της [25(OH)D έγινε τη στιγμή της διάγνωσης των καρκινωμάτων. Η περίοδος που διήρκεσε η παρακολούθηση των ασθενών ήταν από το 2006 έως το 2010 [1].

Τα ευρήματα των επιπέδων της [25(OH)D] στον ορό των πασχόντων συγκρίθηκαν με τα ευρήματα μιας επιδημιολογικής μελέτης επιπέδων της[25(OH)D μεγάλης ομάδας μη πασχόντων αατόμων. Βρέθηκε ότι τα επίπεδα των συγκεντρώσεων της [25(OH)D] των πασχόντων από καρκίνωμα επιθηλιακού τύπου της περιοχής της κεφαλής και του τραχήλου ήσαν σημαντικά ελαττωμένα.

Παρακολουθώντας το χρόνο επιβίωσης των ασθενών από καρκίνο επιθηλιακού τύπου της κεφαλής και του τραχήλου βρέθηκε ότι έχει σημαντική σχέση με τα αυξημένα επίπεδα της βιταμίνης D [1].

Εξάλλου ο Orell-Kotikangas H, και οι συνεργάτες του στο Department of Clinical Nutrition Therapy, Department of Oncology, Helsinki University Central Hospital and University of Helsinki, Helsinki, Finland. Βρήκαν ότι σε εξήντα πέντε ενήλικους ασθενείς με καρκίνο της κεφαλής και του τραχήλου , από τους οποίους οι 50 ήταν άνδρες μέσης ηλικίας 61 ετών από 33-77 ετών), που συγκρίθηκαν προοπτικά με ομάδα υγιών ασθενών βρήκαν ότι το 20% των ασθενών είχε ανεπάρκεια και το 45% των ασθενών είχε έλλειψη της βιταμίνης D [2].

Επειδή η έλλειψη της βιταμίνης D μπορεί να θέσει σε κίνδυνο τα αποτελέσματα της θεραπείας των ασθενών εδόθη η δέουσα προσοχή αποκατάστασης των επιπέδων της βιταμίνης D στα επιθυμητά επίπεδα.

Σχόλια του Δημητρίου Ν. Γκέλη και του Δημητρίου Πανταζή: Τα επίπεδα των ασθενών με κάποιο καρκίνο στην περιοχή της κεφαλής και του τραχήλου πρέπει να μετρώνται, τόσο κατά τη διάγνωση, όσο κατά και μετά τη θεραπεία των ασθενών.

Η βιταμίνη D3 έχει και καρκινοπροστατευτικές ιδιότητες. Γιαυτό σε ασθενείς με κάποιο καρκίνο στην περιοχή της κεφαλής και του τραχήλου πρέπει να μετρώνται προθεραπευτικά, κατά τη διάρκεια της αντικαρκινικής θεραπείας, οποιαδήποτε και αν έχει επιλλεγεί, καθώς και μεταθεραπευτικά μετρώνται τα επίπεδα του μεταβολίτη της βιταμίνης D3, της 25-υδροξυβιταμίνης D3, στον ορό.

Αν τα επίπεδά της 25-υδροξυβιταμίνης D3 είναι μικρότερα των 30ng/ml, τότε έχουμε ανεπάρκεια της βιταμίνης D3.

Aν τα επίπεδα της είναι μικρότερα των 20 ng/ml, τότε μιλάμε για έλλειψη της βιταμίνης D3. Τα επιθυμητά επίπεδα είναι >των 30ng/ml, ενώ τα καρκινοπροστατευτικά κυμαίνονται στα 65-90ng.ml [3, 4, 5].

Σ’αυτές τις περιπτώσεις χορηγείται συμπληρωματικά D3-Gkelin drops [βιταμίνη D3 ή χοληκαλσιφερόλη} σε δόση 4-7 σταγόνων ημερησίως [4000-7000 ΙU], από το στόμα για ένα μήνα και επανελέγχονται τα επίπεδα της 25-υδροξυβιταμίνης D3 στον ορό . Tα τοξικά επίπεδα της 25-υδροξυβιταμίνης D3 είναι άνω των 100ng/ml

Βιβλιογραφία

1..Gugatschka M, Kiesler K, Obermayer-Pietsch B, Groselj-Strele A, Griesbacher A, Friedrich G. Vitamin D status is associated with disease-free survival and overall survival time in patients with squamous cell carcinoma of the upper aerodigestive tract. Eur Arch Otorhinolaryngol. 2011 Jan 8.

2. Orell-Kotikangas H, Schwab U, Osterlund P, Saarilahti K, Mäkitie O, Mäkitie AA. High prevalence of vitamin D insufficiency in patients with head and neck cancer at diagnosis. Head Neck. 2012 Jan 27. doi: 10.1002/hed.21954. 3. Bischoff-Ferrari HA, Dawson-Hughes B, Staehelin HB, Orav JE, Stuck AE, Theiler R, Wong JB, Egli A, Kiel DP,Henschkowski J. Fall prevention with supplemental and active forms of vitamin D: a meta-analysis of randomised controlled trials. BMJ. 2009 Oct 1;339:b3692..

4 Bischoff-Ferrari HA, Shao A, Dawson-Hughes B, Hathcock J, Giovannucci E, Willett WC. Benefit-risk assessment of vitamin D supplementation.Osteoporos Int. 2010 Jul;21(7):1121-32. Epub 2009 Dec 3.

5 Rhodes LE, Webb AR, Fraser HI, Kift R, Durkin MT, Allan D, O’Brien SJ, Vail A, Berry JL. Recommended summer sunlight exposure levels can produce sufficient (> or =20 ng ml(-1)) but not the proposed optimal (> or =32 ng ml(-1)) 25(OH)D levels at UK latitudes. J Invest Dermatol. 2010 May;130(5):1411-8. Epub 2010 Jan 14.

6. Krishnan AV, Trump DL, Johnson CS, Feldman D. The role of vitamin d in cancer prevention and treatment. Rheum Dis Clin North Am. 2012 Feb;38(1):161-78.