συνοδεύεται από υψηλή απώλεια της ποιότητας ζωής για τους ασθενείς, ειδικά σε περιπτώσεις, στις οποίες το σύμπτωμα είναι χρόνιο χωρίς επαρκείς θεραπευτικές επιλογές [1].
Πολλά άτομα και των δύο φύλων παραπονούνται ότι τους ‘’τρώνε’’ συχνά τ’αυτιά τους. Η φαγούρα ή κνησμός των έξω ακουστικών πόρων των αυτιών ξεσπάει ξαφνικά σε ανύποπτο χρόνο και τόπο. Η φαγούρα στο δέρμα του έξω ακουστικού πόρου μερικές φορές είναι ανυπόφορη.
Έτσι, το θύμα τις φαγούρας καταφεύγει να βάλει κάτι μέσα στον έξω ακουστικό πόρο του αυτιού του, που έχει τη φαγούρα, για να ‘’ξύσει’’ το δέρμα. Δυστυχώς όμως όσο ξύνει το δέρμα του με κάποια μπατονέτα ή οδοντογλυφίδα ή ακόμη και με το κλειδί της μηχανής του αυτοκινήτου του, επιδεινώνει τη φαγούρα.
Το ξύσιμο του δέρματος του αυτιού μπορεί να έχει διάφορα δυσάρεστα επακόλουθα. Καθώς το δέρμα που καλύπτει τον έξω ακουστικό πόρο είναι λεπτότερο από το δέρμα του λοιπού σώματος, εύκολα γδέρνεται και μπορεί να προκληθεί τραυματισμός ποικίλης βαρύτητας που μπορεί να επιπλακεί με κάποια λοίμωξη, δηλαδή την είσοδο κάποιου παθογόνου βακτηρίου μέσα στο δέρμα και τη δημιουργία φλεγμονής (οξεία εξωτερική ωτίτιδα).
Η λοίμωξη μπορεί να προκληθεί από το ξένο σώμα, με το οποίο προκλήθηκε η εκδορά, το οποίο κατά κανόνα είναι ακάθαρτο, φέρει ρύπους και παθογόνα μικρόβια. Όμως και αυτός ο ίδιος ο εξωτερικός πόρος φιλοξενεί, φυσιολογικά, επικίνδυνα βακτήρια, όπως ο σταφυλόκοκκος και η ψευδομονάδα, που υπό κανονικές συνθήκες και εφόσον το δέρμα είναι υγιές και άθιχτο δεν προκαλούν βλάβη.
Αν όμως προκληθεί κάποια εκδορά στο δέρμα του πόρου το αυτιού, εύκολα μπορεί να αναπτυχθεί τοπική φλεγμονή, η λεγόμενη οξεία εξωτερική ωτίτιδα.
Κνησμός από συστηματικές νόσους του δέρματος του αυτιού
Μερικά άτομα πάσχουν από δερματικές παθήσεις που εκδηλώνονται και στο δέρμα του έξω ακουστικού πόρου του αυτιού, όπως π.χ. η ψωρίαση, διάφορες μορφές εκζέματος, δερματική αλλεργία, που συνήθως συνοδεύονται και από κρίσεις κνησμού ή φαγούρας του αυτιού..
Πάντοτε ο ωτορινολαρυγγολόγος αναζητάει, παίρνοντας το ιατρικό ιστορικό, αν υπάρχει κάποια τροφική ή άλλου τύπου αλλεργία, αν ο πάσχων παίρνει φάρμακα και αν αν αντιμετωπίζει εποικοδομητικά τα καθημερινά στρες.
Κνησμός από συσσώρευση κυψελίδας στον έξω ακουστικό πόρο του αυτιού
Σε μερικά άτομα η φαγούρα στα αυτιά πυροδοτείται από τη συσσώρευση κυψελίδας. Η κυψελίδα είναι μια φυσική ουσία, η οποία όμως υπερπαράγεται στα αυτιά ορισμένων ατόμων από τους κυψελιδοποιούς αδένες του πρόσθιου ενός τρίτου του δέρματος του έξω ακουστικού πόρου του αυτιού, ιδίως μετά το 60ό έτος.
Στην προσπάθειά του να ανακουφιστεί από τη φαγούρα το άτομο, καταφεύγοντας στη εισαγωγή κάποιας μπατονέτας, σπρώχνει πιο βαθειά την κυψελίδα. Έτσι εκτός από τη φαγούρα αποκτάει εμβοές και πτώση της ακουστικής ικανότητας ποικίλου βαθμού.. Αναγκαστικά τότε ζητάει βοήθεια από ωτορινολαρυγγολόγο.
Κνησμός από συγκράτηση υγρασίας στον έξω ακουστικό πόρο του αυτιού
Πολλά άτομα παραπονούνται ότι τους τρώνε τα αυτιά τους μετά από κάποιο λουτρό ή λούσιμο της κεφαλής τους ή μετά από βουτιές σε θάλασσα η πισίνα. Πράγματι η διατήρηση υγρασίας μέσα στον έξω ακουστικό πόρο είναι μια αιτία επίμονης και ενοχλητικής φαγούρας πολύ συχνή μεταξύ των κολυμβητών και κολυμβητριών.
Κνησμός από εισαγωγή ξένου σώματος στον έξω ακουστικό πόρο του αυτιού
Μερικά άτομα παραπονούνται για φαγούρα στα αυτιά μετά από κούρεμα σε κουρείο ή κομμωτήριο. Σ΄αυτές τις περιπτώσεις το ενοχοποιητικό στοιχείο της φαγούρας είναι κάποια μικρή τρίχα ή θραύσμα τρίχας που έχει εισαχθεί και παραμείνει στο τοίχωμα του έξω ακουστικού πόρου. Η είσοδος και παραμονή στο αυτί κάποιου ξένου σώματος ή ακόμη και κάποιου εντόμου, π.χ, μυρμήγκι ή ακόμη και αράχνης, αποτελούν αιτία μόνιμης φαγούρας που αντιμετωπίζεται εύκολα από τον ωτορρινολαρυγγολόγο.
Κνησμός από σμηγματορροϊκή δερματίτιδα του έξω ακουστικού πόρου
Τα άτομα με σμηγματορροϊκή δερματίτιδα αναπτύσσουν φλεγμονή στο δέρμα του αυτιού, η οποία συνοδεύεται από υπερπαραγωγή πιτυρίδας ακόμη και μέσα στο δέρμα του έξω ακουστικού πόρου.
Κνησμός ορμονικής αιτιολογίας
Υπάρχει μια μεγάλη ομάδα γυναικών που πάσχουν από φαγούρα στα αυτιά από τις ορμονικές αυξομειώσεις, όσο διαρκεί η περίοδός τους. Όμως υπάρχουν και μετεμμηνοπαυσιακές γυναίκες που παραπονούνται για συχνή φαγούρα στα αυτιά τους, χωρίς να υπάρχει οποιαδήποτε ορατή αιτία μέσα στον έξω ακουστικό πόρο, η οποία αποδίδεται πιθανόν στη διακοπή της παραγωγής οιστρογόνων.
Ψυχογενής κνησμός των αυτιών
Υπάρχουν πολλοί άνδρες, αλλά και γυναίκες όλων των ηλικιών που διαμαρτύρονται για φαγούρα στα αυτιά, χωρίς να υπάρχει οποιαδήποτε ορατή βλάβη μέσα στους έξω ακουστικούς πόρους τους, εξετάζοντάς τους ακόμη και με ωτορινολαρυγγολογικό μικροσκόπιο. Πιστεύεται ότι σ΄αυτές τις περιπτώσεις η φαγούρα είναι ένα από τα συμπτώματα χρόνιου στρες.
Ο ψυχογενής κνησμός ή φαγούρα μπορεί να οριστεί ως “μια διαταραχή κνησμού όπου ο κνησμός βρίσκεται στο κέντρο της συμπτωματολογίας και όπου οι ψυχολογικοί παράγοντες παίζουν έναν προφανή ρόλο στην πρόκληση, την ένταση, την επιδείνωση ή την επιμονή του κνησμού [2].”
Τόσο το οξύ, όσο και το χρόνιο στρες μπορούν να επηρεάσουν σημαντικά τον κνησμό του δέρματος του έξω ακουστικού πόρου σε υγιή άτομα και σε εκείνα που έχουν διαγνωστεί με δερματοπάθειες με κνησμό, καθώς και συστηματικές ασθένειες, με αποτέλεσμα τη δημιουργία ενός φαύλου κύκλου, στον οποίο το στρες επιδεινώνει τον κνησμό και αντιστρόφως.
Οι μηχανισμοί με τους οποίους το στρες προκαλεί ή επιδεινώνει τη φαγούρα περιλαμβάνουν, τόσο την κεντρική όσο και την περιφερειακή ενεργοποίηση του άξονα υποθαλάμος-υπόφυση-επινεφρίδια και του συμπαθητικού νευρικού συστήματος.
Η ενεργοποίηση αυτών των συστημάτων, με τη σειρά της, επηρεάζει τα μαστοκύτταρα, τα κερατινοκύτταρα και τα νεύρα που εκκρίνουν νευροπεπτίδια, όπως η ουσία Ρ [1], ο παράγοντας ανάπτυξης νεύρων, η ακετυλοχολίνη, η ισταμίνη και οι κνησμογόνες κυτοκίνες.
Μια δυσλειτουργική παρασυμπαθητική απόκριση θεωρείται ότι εμπλέκεται στην χρόνια απόκριση στρες / κνησμός.
Οι εγκεφαλικές δομές που σχετίζονται με τα συναισθήματα, όπως το δρεπανοειδές σύστημα και η περιυδραγωγός φαιά ουσία ή φαιά ουσία πέριξ του υδραγωγού που λειτουργούν στην καθοδική διευκόλυνση του κνησμού, παίζουν σημαντικό ρόλο στον κνησμό, που προκαλείται από το άγχος.
Δεδομένου ότι συγκεκριμένες εγκεφαλικές δομές σχετίζονται με το στρες, οι θεραπείες με φάρμακα που στοχεύουν αυτές τις περιοχές (π.χ. φάρμακα που προάγουν την παραγωγή του γ-αμινοβουτυρικού οξέος, αναστολείς επαναπρόσληψης σεροτονίνης και νορεπινεφρίνης) μπορεί να βοηθήσουν στη ρύθμιση της φαγούρας.
Το στρες μπορεί επίσης να καταπολεμηθεί χρησιμοποιώντας μη φαρμακολογικές θεραπείες όπως γνωστικές συμπεριφορικές θεραπείες και ολιστικές προσεγγίσεις για την ανακούφιση από το άγχος (π.χ. προσευχή, γιόγκα, βελονισμός) [3].
Η χρόνιος κνησμός σχετίζεται με αυξημένο στρες, άγχος και άλλες διαταραχές της διάθεσης. Με τη σειρά του το στρες και το άγχος επιδεινώνουν τον κνησμό, οδηγώντας σε έναν φαύλο κύκλο που επηρεάζει τη συμπεριφορά του ασθενούς (ξύσιμο) και επιδεινώνει την πρόγνωση της ασθένειας και την ποιότητα ζωής.
Αυτός ο κύκλος επιμένει σε χρόνιες καταστάσεις φαγούρας διαφορετικών αιτιολογιών και ακόμη και σε κάποιο βαθμό σε υγιή άτομα, υποδηλώνοντας ότι, η τελική κοινή οδός για την επεξεργασία φαγούρας (το κεντρικό νευρικό σύστημα) παίζει σημαντικό ρόλο στη σχέση μεταξύ φαγούρας και άγχους.
Οι φαρμακολογικές και μη φαρμακολογικές θεραπείες που μειώνουν το άγχος έχουν δείξει πολλά υποσχόμενα αντι-κνησμικά αποτελέσματα.
Απαιτείται περαιτέρω έρευνα για τον καθορισμό συγκεκριμένων κεντρικών μηχανισμών του κύκλου άγχους κνησμού και την παροχή νέων στόχων για θεραπεία [4].
Κνησμός των αυτιών και η χρήση ακουστικών βαρηκοΐας
Η φαγούρα στα αυτιά είναι συνηθισμένη στα άτομα που φέρουν ακουστικό βαρηκοΐας. Συνήθως η θηλή του ακουστικού περιέχει αντιαλλεργικά υλικά, επίσης τα ακουστικά είναι έτσι κατασκευασμένα ώστε να αερίζεται ο έξω ακουστικός πόρος. Παρά τούτο μερικά άτομα που φέρουν ακουστικό βαρηκοΐας παραπονούνται ότι παθαίνουν συχνά φαγούρα στα αυτιά με επακόλουθο να δυσκολεύονται να χρησιμοποιήσουν το ακουστικό βαρηκοΐας.
Αντιμετώπιση της φαγούρας των αυτιών.
Όταν εμφανίζεται η φαγούρα μη παρασυρθείτε και εισάγετε στον έξω ακουστικό πόρο οτιδήποτε με στόχο να ξύστε το αυτί σας. Το δέρμα του έξω ακουστικού πόρου δέχεται νεύρωση από τέσσερα διαφορετικά νεύρα και γιαυτό είναι πολύ ευαίσθητο.
Ξύνοντας το δέρμα του έξω ακουστικού πόρου του αυτιού, το μόνο που θα καταφέρετε είναι να ερεθίζετε τις νευρικές απολήξεις στο δέρμα με επακόλουθο την επιδείνωση της φαγούρας ή την πρόκληση εκδοράς στο δέρμα ή τον τραυματισμό του τυμπάνου ή την ενσφήνωση πάνω στο τύμπανο του βύσματος της κυψελίδας.
Εφόσον το αυτί είναι καθαρό μην το ακουμπάτε. Η φαγούρα φτάνει σε μια ένταση και σταδιακά υποχωρεί. Μη χάνετε λοιπόν την υπομονή σας. Βέβαια αν υπάρχει αίσθημα μπουκώματος του αυτιού, κάποια απώλεια της ακουστικής ικανότητας ή βουητό στο αυτί επιβάλλεται να γίνει άμεσα ωτορινολαρυγγολογικός έλεγχος.
Αν η φαγούρα οφείλεται σε κάποια συστηματική νόσο ο γιατρός θα δώσει κατάλληλη φαρμακευτική αγωγή ή θα καθαρίσει τα αυτιά και θα κάνει λεπτομερή ωτορινολαρυγγολογικό έλεγχο,
Το δέρμα του έξω ακουστικού πόρου στερείται ιδρωτοποιών αδένων, άρα δεν παράγεται ιδρώτας μέσα στο αυτί. Παρά τούτο το αυτί μπορεί να συγκρατήσει υγρασία, μετά από λούσιμο ή βουτιές στη θάλασσα ή πισίνα.
Αν η φαγούρα οφείλεται στην ύπαρξη υγρασίας μέσα στους έξω ακουστικούς πόρους συνιστάται η συχνή ενστάλαξη κατά τη διάρκεια της ημέρα 3 σταγόνων Gkelotic. Τα συστατικά του Gkelotic προάγουν την εξάτμιση της υγρασίας και το στέγνωμα του δέρματος.
Αν ο πάσχων ή η πάσχουσα φέρει ακουστικό βαρηκοΐας και η διατήρηση της υγρασίας συμβάλλει στην πρόκληση φαγούρας, πριν από την τοποθέτηση του ακουστικού εισάγονται 3 σταγόνες Gkelotic στο αυτί, που μένουν μέσα στο αυτί επί ένα δεκάλεπτο και στη συνέχεια μπορεί να εισαχθεί το ακουστικό.
Αν το αυτί υπερπαράγει κυψελίδα ή το βύσμα κυψελίδας είναι σκληρό και δυσκολεύει αυτό στον καθαρισμό των αυτιών συνιστάται ένα 24ωρο προ του καθαρισμού να εισάγονται κάθε 2 ώρες 3 σταγόνες στο κάθε αυτί, ώστε να μαλακώσει η κυψελίδα και να την καθαρίσει εύκολα ο ωτορινολαρυγγολόγος. Δεν συνιστάται η εισαγωγή σταγόνων Gkelotic, αν υπάρχει τρύπα στο τύμπανο του αυτιού.
Σε περίπτωση που ο κνησμός του αυτιού είναι αποτέλεσμα χρόνιου στρες και άγχους έχει βρεθεί ότι η λήψη μιας κάψουλας Calmagkel (L– θεανίνη) πρωί και βράδυ μπορεί να θέσει υπό έλεγχο τον κνησμό του αυτιού. Το Calmagkel δεν είναι φάρμακο, αλλά συμπλήρωμα διατροφής με αντιστρες και αγχοκατασταλτική δράση. Bλέπε:
Τα ευεργετικά αποτελέσματα της L-Θεανίνης στην υγεία©
Μπορείς να αποτρέψεις φαγούρα στα αυτιά;
Αν εμφανιστεί φαγούρα στο αυτί που επιμένει, το αυτί πρέπει να εξεταστεί από ωτορινολαρυγγολόγο. Αντισταθείτε στην επιθυμία σας να ξύσετε το αυτί σας με οτιδήποτε, διότι θα επιδεινώσετε τη φαγούρα ή θα προκαλέσετε εκδορά στο αυτί ή θα σπρώξετε την κυψελίδα, αν υπάρχει βαθύτερα ή μπορεί να κακοποιήσετε ή να τρυπήσετε το τύμπανο του αυτιού.
Μην εισάγετε στον έξω ακουστικό πόρο του αυτιού χαρτί, βαμβάκι ή κερί. Αυτά όλα απογυμνώνουν το αυτί από τη φυσική του λίπανση που προκαλείται από την κυψελίδα με επακόλουθο την επιδείνωση ή τη συχνή υποτροπή της φαγούρας ή την πρόκληση φλεγμονής.
Η φυσιολογική παραγωγή κυψελίδας συμβάλει στη διατήρηση του κατάλληλου επίπεδου υγρασίας και θερμοκρασίας μέσα στον έξω ακουστικό πόρο. Η πρόκληση όμως πρόσθετης υγρασίας (μετά από λουτρό ή κολύμβηση) συμβάλλει στην πρόκληση φαγούρας. Αντιθέτως επίσης η υπερβολική ξηρασία του δέρματος του πόρου συμβάλλει στην πρόκληση φαγούρας.
Αν φοράτε ακουστικά βαρηκοΐας και σας τρώνε τα αυτιά σας μην αποφεύγετε τη χρήση τους εξ αιτίας της φαγούρας
Όσο ενοχλητική και αν είναι η φαγούρα στα αυτιά, αυτό δεν πρέπει να σας εμποδίζει να χρησιμοποιείτε τα ακουστικά σας σύμφωνα με τις οδηγίες που έχετε λάβει. Εξοικειωθείτε με τη χρήση των ωτικών σταγόνων Gkelotic που μπορείτε να χρησιμοποιείτε πριν από το λουτρό και μετά το λουτρό σας. Αφήστε τις σταγόνες ένα δεκάλεπτο μέσα στο αυτί και μετά εφαρμόστε το ακουστικό ή τα ακουστικά σας.
Αν συσσωρεύεται συχνά κυψελίδα στο αυτί φροντίστε το ετήσιο ή τα ετήσια ραντεβού σας με τον ωτορινολαρυγγολόγο σας.
Αν είστε κολυμβητής μπορείτε να στάξετε 3 σταγόνες Gkelotic πριν και τρεις σταγόνες μετά την κολύμβηση στον κάθε έξω ακουστικό πόρο των αυτιών σας. Οι ωτικές σταγόνες Gkelotic εξατμίζουν την υγρασία και έτσι αποτρέπεται η εμφάνιση φαγούρας.
Αν έχετε συνειδητοποιήσει ότι το άγχος και το στρες συμβάλουν στην εμφάνιση ή την επιδείνωση της φαγούρας μπορείτε να καταστείλετε το στρες και το άγχος παίρνοντας μια κάψουλα των 150mg Calmagkel (L-θεανίνη) πρωί και βράδυ. Βέπε: H αντιστρες, αγχολυτική και υπνοπροαγωγική δράση της L-θεανίνης©
Αν στο δέρμα του έξω ακουστικού πόρου υπάρχει ψωρίαση μετρήστε τα επίπεδα της 25 υδροξυβιταμίνης D3 . Αν έχετε έλλειψη ή ανεπάρκεια βιταμίνης D3 μπορείτε να παίρνετε καθημερινά επί ένα τρίμηνο 4000 ΙU (Διεθνείς Μονάδες) φυσικής και όχι συνθετικής βιταμίνης D3 που φέρεται μέσα σε βιολογικό εξαιρετικό παρθένο ελαιόλαδο και κυκλοφορεί με την ονομασία D3 Gkelin drops.
Αν υπάρχει κάποιο έκζεμα ή ατοπική δερματίτιδα ή κάποια δερματική αλλεργική αντίδραση ή κάποια εξωτερική ωτίτιδα αυτή αντιμετωπίζεται με κατάλληλη φαρμακευτική αγωγή του ωτορινολαρυγγολόγου. 
Bιβλιογραφική Τεκμηρίωση1.Tobias Lotts,Sonja Ständer.Researchinpractice: substancePantagonisminchronicpruritus.JDtschDermatolGes.2014 Jul;12(7):557-9
2..Laurent Misery , Sabine Dutray, Myriam Chastaing , Martine Schollhammer , Sylvie G Consoli , Silla M Consoli Psychogenic itch. Transl Psychiatry. 2018 Mar 1;8(1):52.
3.Golpanian RS, Kim HS, Yosipovitch G. Effects of Stress on Itch. Clin Ther. 2020 May;42(5):745-756. doi: 10.1016/j.clinthera.2020.01.025. Epub 2020 Mar 5.
4.Kristen M Sanders , Tasuku Akiyama The vicious cycle of itch and anxiety. Neurosci Biobehav Rev. 2018 Apr;87:17-26.
Δρ Δημήτριος Ν. Γκέλης
Δρ.Δημήτριος Ν. Γκέλης
Iατρός, Ωτορινολαρυγγολόγος, Οδοντίατρος
Διδάκτωρ της Ιατρικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών, Ιατρικός Συγγραφέας, Ιατρικός Ερευνητής
ΙΔΙΑΙΤΕΡΑ ΕΝΔΙΑΦΕΡΟΝΤΑ: Ιατρική Έρευνα, Συμπληρωματική Ιατρική
Διεύθυνση: ΦΛΑΜΠΟΥΡΟ ΛΟΥΤΡΑΚΙΟΥ ΚΟΡΙΝΘΙΑΣ
Τηλ: 6944280764, Email: pharmage@otenet.gr
www.gelis.gr, www.pharmagel.gr , www.orlpedia.gr , www.allergopedia.gr, d3gkelin.gr, www.vitaminb12.gr, www.zinc.gr, www.curcumin.gr
Αικατερίνη Γκέλη
Αικατερίνη ΓκέληΕχει ιδιαίτερο ενδιαφέρον στη διαγνωστική με υπερήχους, κλασσική ακτινολογία παίδων και ενηλίκων, γναθοπροσωπική ακτινολογία, περιβαλλοντική ιατρική, ιατρική διατροφολογία, συμπληρωματική ιατρική.
Την ευθύνη της διάγνωσης, θεραπείας και πρόληψης των ασθενειών τις έχει μόνον ο θεράπων ιατρός του κάθε ασθενούς, αφού πρώτα κάνει προσεκτικά ακριβή διάγνωση.
Γιαυτό συνιστάται η αποφυγή της αυθαίρετης εφαρμογής ιατρικών πληροφοριών από μη ιατρούς. Τα συμπληρώματα διατροφής δεν είναι φάρμακα, αλλά μπορεί να χορηγούνται συμπληρωματικά, χωρίς να παραιτούνται οι ασθενείς από τις αποδεκτές υπό της ιατρικής επιστήμης θεραπείες ή θεραπευτικές τεχνικές και μεθόδους, που γίνονται, όταν χρειάζονται, υπό ιατρική καθοδήγηση, παρακολούθηση και ευθύνη. Οι παρατιθέμενες διαφημίσεις εξυπηρετούν της δαπάνες συντήρησης της παρούσας ιστοσελίδας Το παρόν άρθρο προστατεύεται από το Νόμο 2121/1993 και 4481/2017 για την πνευματική ιδιοκτησία. Η ολική ή μερική αντιγραφή του παρόντος επιστημονικού άρθρου χωρίς τη γραπτή έγκριση του Δρ Δημητρίου Ν. Γκέλη θεωρείται κλοπή πνευματικής ιδιοκτησίας και διώκεται βάσει της νομοθεσίας.