Αν μια ξηροστομία δεν θεραπευτεί καταλλήλως, μπορεί να οδηγήσει σε σοβαρότερα συμπτώματα του στόματος, όπως η χρονία ουλίτιδα, περιοδοντίτιδα και η οδοντική τερηδόνα, συμπτώματα από το φάρυγγα (δυσκαταποσία και ξηρότητα του λάρυγγα (ξηροφωνία).
Αυτή η εξέλιξη οφείλεται στο γεγονός ότι το σάλιο φυσιολογικά προστατεύει τα ούλα και τα δόντια, ενώ λειαίνει τα τοιχώματα του φάρυγγα και τις φωνητικές χορδές, συμβάλλοντας στην διευκόλυνση της κατάποσης και της διατήρησης της ομαλής άρθρωσης του λόγου και της ικανότητας για ξεκούραστη ομιλία και ικανότητα για τραγούδι.
Η απουσία σιέλου ή η παρουσία σιέλου κολλώδους σύστασης στη στοματοφαρυγγική κοιλότητα κάνει το βλεννογόνο ευάλωτο στις λοιμώξεις ή περιορίζει την ικανότητα του στοματοφάρυγγα να μη προσβάλλεται από μύκητες [1, 2].
Ο περιορισμός της παραγωγής σιέλου (υποσιαλισμός) από τους σιελογόνους αδένες εκδηλώνεται με ελάττωση ή απουσία της ροής σιέλου, που μπορεί να μετρηθεί με αντικειμενικές μεθόδους [3, 4, 5].
Θεωρείται ότι έχει εγκατασταθεί υποσιαλισμός, όταν η ροή του παραγομένου σιέλου μπορεί να κυμαίνεται κάτω από τα 0.1–0.2 mL/min (χωρίς διέγερση των σιελογόνων αδένων) ή 0.7 mL/min (μετά από διέγερση των σιελογόνων αδένων) [5, 6].
Η ξηροστομία συχνά σχετίζεται με τον υποσιαλισμό, αλλά όχι πάντοτε.
Είναι ευρέως αποδεκτό ότι ένας περιορισμός της ροής του σιέλου γύρω στο 50% δημιουργεί τη συμπτωματολογία της ξηροστομίας [6, 7].
Παρά τούτο έχουν περιγραφεί περιπτώσεις ξηροστομίας σε άτομα με φυσιολογική σιαλική ροή, που αποδίδεται στην αλλαγή της σύστασης του σιέλου (παχύρευστος, κολλώδης σίελος). Από την άλλη πλευρά , έχουν αναφερθεί περιπτώσεις ατόμων με ροή σιέλου κάτω του 50% χωρίς να παραπονούνται για ξηροστομία ή άλλα στοματικά συμπτώματα.
Υπάρχουν περιπτώσεις ασθενών με ξηροστομία που τους προκαλεί εντονότατη δυσφορία ή ακόμη και πόνους. Τα συνηθέστερα συμπτώματα ξηροστομίας είναι η συνεχής δίψα, η παρουσία κολλώδους , παχύρρευστου σάλιου, που δημιουργεί στο στοματοφάρυγγα και το λάρυγγα αίσθημα έντονης ξηρότητας που δυσχεραίνει ακόμη και την κατάποση ξηράς τροφής.
Οι ασθενείς με ξηροστομία μπορεί να παραπονεθούν για δυσφωνία, ξηροφωνία (λόγω ξηρότητας των φωνητικών χορδών), κακοσμία του στόματος, αίσθημα καύσου στη γλώσσα, αίσθημα κολλήματος της γλώσσας στη σκληρή υπερώα της στοματικής κοιλότητας, δυσχέρεια στη μάσηση, δυσγευσία, επώδυνα έλκη της γλώσσας και του στοματοφαρυγγικού βλεννογόνου, ξηρότητα και ρωγμές των χειλιών, αύξηση της οδοντικής πλάκας, της συχνότητας της τερηδόνας, της χρόνιας ουλίτιδας και της περιοδοντίτιδας [8].
Οι ασθενείς με ξηροστομία οποιασδήποτε αιτιολογίας παραπονούνται και για ξηρότητα της μύτης και του ρινοφάρυγγα, πράγμα που επηρεάζει αρνητικά την ποιότητα της φωνής των πασχόντων [9].
Η ξηροστομία μετά από ακτινοθεραπεία σε κάποια περιοχή της κεφαλής και του τραχήλου συνοδεύεται καi από εντονότατο άλγος, ξηροστομία και επώδυνη κατάποση, διότι προκαλείται μετακτινική βλεννογονίτιδα.
Οι ασθενείς με σύνδρομο Sjögren (χρόνια αυτοάνοση νόσος) παραπονούνται για ξηροστομία, ξηρότητα των οφθαλμικών επιπεφυκότων (ξηροφθαλμία), η οποία αρκετές φορές μπορεί να εκδηλωθεί με αντιδραστική δακρύρροια, ξηρότητα του κόλπου των γυναικών και ξηρό βήχα, λόγω ξηρότητας του ρινοφάρυγγα, λάρυγγα και των βρόγχων [6, 7, 10].
Τα τελευταία χρόνια έχει αποδειχθεί ότι η υπερηχογραφία των σιελογόνων αδένων είναι μία πολλά υποσχόμενη διαγνωστική μέθοδος του συνδρόμου Sjögren, καθώς βοηθάει στην ταξινόμηση των ασθενών με πρωτοπαθές και δευτεροπαθές σύνδρομο [11].
Βασική προϋπόθεση για την αντιμετώπιση της ξηροστομίας είναι η ακριβής διάγνωση των αιτίων της.
Όμως οι παθολογικές καταστάσεις που προκαλούν ξηροστομία μπορεί να μη θεραπεύονται άμεσα με τις υπάρχουσες θεραπείες ή οι θεραπείες των νόσων δεν είναι καίριες ή αποτελεσματικές.
Οι ασθενείς με ξηροστομία οφείλουν να πίνουν πολύ συχνά νερό ή υγρά που δεν περιέχουν ζάχαρη.
Η ξηρότητα του στόματος και η κακοσμία του μπορεί να ανακουφιστεί κάνοντας συχνές στοματοπλύσεις με διάλυμα αλόης και εκχυλίσματος νερατζιού [Εvosmin] και με συχνούς ψεκασμούς του στοματοφαρυγγικού βλεννογόνου με το λειαντικό σπρέι του στοματοφαρυγγικού βλεννογόνου το Xerogkelin (Ξερογκελίν), το οποίο περιέχει διαιθυλοκυτταρίνη.
Κάθε φορά γίνονται 10 ψεκασμοί Xerogkelin στη στοματοφαρυγγική κοιλότητα, οι οποίοι γίνονται γαργάρα και συγκρατούνται στη στοματοφαρυγγική κοιλότητα 5-10 λεπτά κάθε φορά.
Έτσι η διαίθυλοκυτταρίνη δημιουργεί ένα λειαντικό φίλμ πάνω στον στοματοφαρυγγικό βλεννογόνο, δίδοντας στη γλώσσα τη δυνατότητα να μην κολλάει στη σκληρή υπερώα, στο φάρυγγα να κάνει καταποτικές κινήσεις με ευκολία και τις φωνητικές χορδές τις βοηθάει να πάλλονται χωρίς να τρίβονται και να τραυματίζονται.
Η φλεγμονή που συνοδεύει την ξηροστομία μετά από ακτινοβολία της κεφαλής και του τραχήλου, καθώς και η φλεγμονή των βλεννογόνων στο σύνδρομο Sjögren μπορεί να ανακουφιστεί με τη λήψη καψουλών υδατικής μικκυλιακής κουρκουμίνης (Curcugkel), σε δόση των 3 καψουλών ημερησίως για όσο χρονικό διάστημα διαρκεί η φλεγμονή [12, 13]. Το Curcugkel έχει μεγαλύτερη απορροφητικότητα από το έντερο και βιοδιαθεσιμότητα στους ιστούς κατά 18.000% μεγαλύτερη από την απλή σκόνη κουρκουμίνης [14]
Το Curcugkel ασκεί ανοσοπροσταυτική, αντικαρκινική και αντιμεταστατική δράση, που είναι ευεργετική για τους ασθενείς με καρκίνο σε κάποια περιοχή της κεφαλής και του τραχήλου, χωρίς να προκαλεί παρενέργειες.
Η διάνοιξη μιας κάψουλας Curcugkel και η αραίωσή της σε ¾ του ποτηριού νερό, δημιουργεί ένα άριστο διάλυμα κουρκουμίνης με το οποίο όταν γίνονται στοματοπλύσεις και γαργάρες ευνοείται η ταχύτερη επούλωση και αποκατάσταση της μετακτινικής βλεννογονίτιδας, χωρίς παρενέργειες [15].
Μάλιστα έχει βρεθεί ότι οι στοματοπλύσεις με κουρκουμίνη είναι αποτελεσματικότερες από τις στοματοπλύσεις με χλωρεξιδίνη [15].
Σε όλους τους ασθενείς με ξηροστομία μετρώνται τα επίπεδα της 25 υδροξυβιταμίνης D3. H έλλειψη ή η ανεπάρκεια της βιταμίνης D3 είναι πολύ συνηθισμένη στους ασθενείς με ξηροστομία. Έχει βρεθεί ότι οι ασθενείς με σύνδρομο Sjögren, που έχουν χαμηλά επίπεδα βιταμίνης D3 μπορεί να εμφανίσουν σςοβαρές επιπλοκές, όπως το λέμφωμα και η περιφερική νευροπάθεια [16].
Στα ηλικιωμένα άτομα η ξηροστομία είναι πολύ διαδεδομένη κατάσταση. Επίσης πολύ διαδεδομένη είναι και η υποβιταμίνωση D3, διότι μετά το 60ό έτος ελαττώνεται η ικανότητα του δέρματος να παράγει επαρκείς ποσότητες βιταμίνης D3 [17].
Γιαυτό σε κάθε περίπτωση ξηροστομίας χορηγείται η πιο ευαπορρόφητη μορφή βιταμίνης D3 η D3 Gkelin drops, που περιέχει βιταμίνη D3 σε ελαιόλαδο. Οι σταγόνες αυτές καταπίνονται εύκολα.
Τα άτομα άνω των 65 ετών έχουν χαμηλά ενδοκυττάρια επίπεδα ψευδαργύρου, παρά το γεγονός ότι τα επίπεδα του ψευδαργύρου στο αίμα είναι φυσιολογικά μόνο στο 50% των ηλικιωμένων ατόμων. Ο ψευδάργυρος ρυθμίζει τη λειτουργία εκατοντάδων ενζύμων και ενδοκυττάριων πρωτεϊνών που ευθύνονται για τη δόμηση του DNA. Γιαυτό τα άτομα άνω των 65 ετών με ή χωρίς ξηροστομία μπορεί να παίρνουν συμπληρωματικά την πλέον ευαπορρόφητη μορφή ψευδαργύρου, τον πικολινικό ψευδάργυρο σε συνδυασμό με μικρή ποσότητα βιταμίνης C , που βοηθάει στην απορρόφηση του ψευδαργύρου από το έντερο και κυκλοφορεί με τη μορφή μικρών καψουλών με την ονομασία Zincobell. Συνήθως αρκεί μια κάψουλα ημερησίως ενώ η μεγίστη ημερήσια δόση είναι 4 κάψουλες ημερησίως.
Επίσης οι ασθενείς με ξηροστομία πρέπει να μετρούν και τις συγκεντρώσεις του χαλκού, βιταμίνης Β12 και βιταμίνης C και σε περίπτωση έλλειψης ή ανεπάρκειας να τα προσλαμβάνουν συμπληρωματικά.
Βιβλιογραφική Τεκμηρίωση
1. Vissink A, Bootsma H, Kroese FG, Kallenberg CG. How to assess treatment efficacy in Sjögren’s syndrome?Curr Opin Rheumatol. 2012;24:281–289. [PubMed]
2. Glore RJ, Spiteri-Staines K, Paleri V. A patient with dry mouth. Clin Otolaryngol. 2009;34:358–363.[PubMed]
3. Cassolato SF, Turnbull RS. Xerostomia: clinical aspects and treatment. Gerodontology. 2003;20:64–77.[PubMed]
4. Navazesh M, Christensen C, Brightman V. Clinical criteria for the diagnosis of salivaly gland hypofunction. J Dent Res. 1992;71:1363–1369. [PubMed]
5. Mittal S, Bansal V, Garg S, Atreja G, Bansal S. The diagnostic role of Saliva -A Review. J Clin Exp Dent.2011;3:e314–e320.
6. Dawes C. Physiological factors affecting salivary flow rate, oral sugar clearance, and the sensation of dry mouth in man. J Dent Res. 1987;66:648–653. [PubMed]
7. Wolff MS, Kleinberg I. The effect of ammonium glycopyrrolate (Robinul)-induced xerostomia on oral mucosal wetness and flow of gingival crevicular fluid in humans. Arch Oral Biol. 1999;44:97–102. [PubMed]
8. Ramírez-Sepúlveda K, Murillo-Pedrozo A, Zuluaga-Villegas D, Vasco-Grajales K, Posada-Lopez A, Agudelo-Suárez AA. Perceptions of Patients with Xerostomia about Quality of Life, General and Oral Health: A Qualitative Study. Glob J Health Sci. 2016 Mar 31;8(11):57082. doi: 10.5539/gjhs.v8n11p257.
9. Teguh DN, Levendag PC, Noever I, Voet P, van der Est H, van Rooij P, Dumans AG, de Boer MF, van der Huls MP, Sterk W, Schmitz PI. Early hyperbaric oxygen therapy for reducing radiotherapy side effects: early results of a randomized trial in oropharyngeal and nasopharyngeal cancer. Int J Radiat Oncol Biol Phys. 2009 Nov 1;75(3):711-6. doi: 10.1016/j.ijrobp.2008.11.056.
10. Liapi A, Horisberger A, François S, Ribi C. [Sjögren’s syndrome: when to suspect and how to confirm?]. Rev Med Suisse. 2016 Apr 6;12(513):698-702.
11. Baldini C, Luciano N, Mosca M, Bombardieri S. Salivary Gland Ultrasonography in Sjögren’s Syndrome: Clinical Usefulness and Future Perspectives. Isr Med Assoc J. 2016 Mar-Apr;18(3-4):193-6.
12. Reason Wilken, Mysore S Veena, Marilene B Wang, Eri S Srivatsan. Curcumin: A review of anti-cancer properties and therapeutic activity in head and neck squamous cell carcinoma. Mol Cancer. 2011; 10: 12. Published online 2011 February 7. doi: 10.1186/1476-4598-10-12
13.Marie-Hélène Teiten, Serge Eifes, Mario Dicato, Marc Diederich.Curcumin―The Paradigm of a Multi-Target Natural Compound with Applications in Cancer Prevention and Treatment
Toxins (Basel) 2010 January; 2(1): 128–162. Published online 2010 January 21. doi: 10.3390/toxins2010128
14. Schiborr C, Kocher A, Behnam D, Jandasek J, Toelstede S, Frank J. The oral bioavailability of curcumin from micronized powder and liquid micelles is significantly increased in healthy humans and differs between sexes. Mol Nutr Food Res. 2014 Mar;58(3):516-27
15. Karthikeya Patil, Mahima V. Guledgud, P.K. Kulkarni, Deepika Keshari, Srishti Tayal. Use of Curcumin Mouthrinse in Radio-Chemotherapy Induced Oral Mucositis Patients: A Pilot Study
J Clin Diagn Res. 2015 August; 9(8): ZC59–ZC62. Published online 2015 August 1. doi: 10.7860/JCDR/2015/13034.6345
16. Angela Tincani, Laura Andreoli, Ilaria Cavazzana, Andrea Doria, Marta Favero, Maria-Giulia Fenini, Franco Franceschini, Andrea Lojacono, Giuseppe Nascimbeni, Amerigo Santoro, Francesco Semeraro, Paola Toniati, Yehuda Shoenfeld. Novel aspects of Sjögren’s syndrome in 2012
BMC Med. 2013; 11: 93. Published online 2013 April 4. doi: 10.1186/1741-7015-11-93
17. José Antonio Gil-Montoya, Ana Lucia Ferreira de Mello, Rocío Barrios, Miguel Angel Gonzalez-Moles, Manuel Bravo. Oral health in the elderly patient and its impact on general well-being: a nonsystematic review. Clin Interv Aging. 2015; 10: 461–467. Published online 2015 February 11. doi: 10.2147/CIA.S54630
Δρ Δημήτριος Ν. Γκέλης
Δρ.Δημήτριος Ν. Γκέλης
Iατρός, Ωτορινολαρυγγολόγος, Οδοντίατρος
Διδάκτωρ της Ιατρικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών, Ιατρικός Συγγραφέας, Ιατρικός Ερευνητής
ΙΔΙΑΙΤΕΡΑ ΕΝΔΙΑΦΕΡΟΝΤΑ: Ιατρική Έρευνα, Συμπληρωματική Ιατρική
Διεύθυνση: ΦΛΑΜΠΟΥΡΟ ΛΟΥΤΡΑΚΙΟΥ ΚΟΡΙΝΘΙΑΣ
Τηλ: 6944280764, Email: pharmage@otenet.gr
www.gelis.gr, www.pharmagel.gr , www.orlpedia.gr , www.allergopedia.gr, d3gkelin.gr, www.vitaminb12.gr, www.zinc.gr, www.curcumin.gr
Αικατερίνη Γκέλη
Αικατερίνη ΓκέληΕχει ιδιαίτερο ενδιαφέρον στη διαγνωστική με υπερήχους, κλασσική ακτινολογία παίδων και ενηλίκων, γναθοπροσωπική ακτινολογία, περιβαλλοντική ιατρική, ιατρική διατροφολογία, συμπληρωματική ιατρική.
Την ευθύνη της διάγνωσης, θεραπείας και πρόληψης των ασθενειών τις έχει μόνον ο θεράπων ιατρός του κάθε ασθενούς, αφού πρώτα κάνει προσεκτικά ακριβή διάγνωση.
Γιαυτό συνιστάται η αποφυγή της αυθαίρετης εφαρμογής ιατρικών πληροφοριών από μη ιατρούς. Τα συμπληρώματα διατροφής δεν είναι φάρμακα, αλλά μπορεί να χορηγούνται συμπληρωματικά, χωρίς να παραιτούνται οι ασθενείς από τις αποδεκτές υπό της ιατρικής επιστήμης θεραπείες ή θεραπευτικές τεχνικές και μεθόδους, που γίνονται, όταν χρειάζονται, υπό ιατρική καθοδήγηση, παρακολούθηση και ευθύνη. Οι παρατιθέμενες διαφημίσεις εξυπηρετούν της δαπάνες συντήρησης της παρούσας ιστοσελίδας Το παρόν άρθρο προστατεύεται από το Νόμο 2121/1993 και 4481/2017 για την πνευματική ιδιοκτησία. Η ολική ή μερική αντιγραφή του παρόντος επιστημονικού άρθρου χωρίς τη γραπτή έγκριση του Δρ Δημητρίου Ν. Γκέλη θεωρείται κλοπή πνευματικής ιδιοκτησίας και διώκεται βάσει της νομοθεσίας.