Υπό του Δρ Δημητρίου Ν. Γκέλη Ιατρού, Ωτορινολαρυγγολόγου, Οδοντιάτρου, Διδάκτορος της Ιατρικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών

Η πυγμαχία είναι ένα εξαιρετικά τραυματικό και δυνητικά θανατηφόρο άθλημα. Παράδειγμα αποτελεί ο πρόσφατος  θάνατος του Έλληνα έφηβου πρωταθλητή πυγμαχίας που μεταφέρθηκε σε κωματώδη κατάσταση στο νοσοκομείο μετά από αγώνα πυγμαχίας, όπου και απεβίωσε, συνεπεία των κτυπημάτων που δέχτηκε από τον αντίπαλό του στο κεφάλι.

Ο συνηθέστερος τύπος κρανιοεγκεφαλικής κάκωσης που μπορεί να προκληθεί σε έναν πυγμάχο είναι η εγκεφαλική διάσειση. Ωστόσο μπορεί να προκληθούν και άλλες σοβαρές  βλάβες του εγκεφάλου, όπως το υποσκληρίδιο αιμάτωμα, η εγκεφαλική θλάση,  η ενδοεγκεφαλική αιμορραγία, το επισκληρίδιο αιμάτωμα ή  διάχυτη αξονική βλάβη.

Τα βραχυπρόθεσμα επακόλουθα της οξείας εγκεφαλικής βλάβης, συμπεριλαμβανομένου του υποσκληρίδιου αιματώματος και της καταστροφικής εγκεφαλικής βλάβης, μπορεί να οδηγήσουν σε θάνατο, ενώ η ήπια κρανιοεγκεφαλική κάκωση ή διάσειση, προκαλεί λειτουργική διαταραχή και αξονικό τραυματισμό (Η τραυματική αξονική κάκωση (TAI) είναι μια κατάσταση που ορίζεται ως πολλαπλές, διάσπαρτες, μικρές αιμορραγικές ή/και μη αιμορραγικές βλάβες, παράλληλα με το οίδημα του εγκεφάλου), παρά βαριά δομική εγκεφαλική βλάβη. Μετά από διάσειση, συμπτώματα όπως ζάλη, ναυτία, μειωμένη προσοχή, αμνησία και πονοκέφαλος τείνουν να αναπτύσσονται οξέα, αλλά συνήθως υποχωρούν μέσα σε μία ή δύο εβδομάδες. Η σοβαρή διάσειση μπορεί επίσης να οδηγήσει σε απώλεια συνείδησης. Παρά την παροδική φύση των κλινικών συμπτωμάτων, η λειτουργική νευροαπεικόνιση, ηλεκτροφυσιολογικές, νευροψυχολογικές και νευροχημικές εκτιμήσεις δείχνουν ότι η διαταραχή της διάσεισης χρειάζεται περισσότερο από ένα μήνα για να επιστρέψει στην αρχική τιμή και η νευροπαθολογική αξιολόγηση δείχνει ότι η αξονοπάθεια που προκαλείται από διάσειση μπορεί να επιμένει για χρόνια. Οι αναπτυσσόμενοι εγκέφαλοι των παιδιών και των εφήβων είναι πιο επιρρεπείς σε διάσειση από τον εγκέφαλο των ενηλίκων[1].

Η χρόνια τραυματική εγκεφαλική βλάβη (ΧΤΕΒ) που σχετίζεται με την πυγμαχία

Η χρόνια τραυματική εγκεφαλική βλάβη (ΧΤΕΒ) που σχετίζεται με την πυγμαχία εμφανίζεται σε περίπου 20% των επαγγελματιών πυγμάχων. Οι παράγοντες κινδύνου που σχετίζονται με την ΧΤΕΒ περιλαμβάνουν την αυξημένη χρονικά  έκθεση της κεφαλής του πυγμάχου στα χτυπήματα (δηλαδή, διάρκεια σταδιοδρομίας, ηλικία συνταξιοδότησης, συνολικός αριθμός χτυπημάτων που έχει λάβει), κακή απόδοση, η υπερπροπόνηση και ο γονότυπος απολιποπρωτεΐνης (APOE).

Κλινικά, οι πυγμάχοι που παρουσιάζουν ΧΤΕΒ θα παρουσιάσουν ποικίλους βαθμούς κινητικών, γνωστικών ή/και συμπεριφορικών διαταραχών. Η σοβαρή μορφή του ΧΤΕΒ αναφέρεται ως πυγμαχική άνοια (dementia pugilistica). Η πυγμαχική άνοια είναι στην πραγματικότητα μια παραλλαγή της χρόνιας τραυματικής εγκεφαλοπάθειας, η οποία είναι η ίδια ένας σοβαρός τύπος εγκεφαλικής βλάβης που προκύπτει από επαναλαμβανόμενες διασείσεις  και βρίσκεται σε πολλούς επαγγελματίες αθλητές και στρατιωτικό προσωπικό που έχουν υποστεί πολλαπλές κρούσεις στο κεφάλι.

Η διάγνωση της ΧΤΕΒ εξαρτάται από την τεκμηρίωση μιας προοδευτικής νευρολογικής κατάστασης που είναι σύμφωνη με την κλινική συμπτωματολογία της ΧΤΕΒ, η οποία  αποδίδεται σε εγκεφαλικό τραύμα και δεν μπορεί να εξηγηθεί από μια εναλλακτική παθοφυσιολογική διαδικασία.

Παθολογικά, η ΧΤΕΒ έχει πολλά κοινά χαρακτηριστικά με τη νόσο του Αλτσχάιμερ (δηλ. νευροϊνιδικά τρίγωνα, διάχυτες αμυλοειδείς πλάκες, ανεπάρκεια ακετυλοχολίνης και/ή ανοσοαντιδραστικότητα tau). Ο βασικός άξονας της θεραπείας της ΧΤΕΒ είναι η πρόληψη, ωστόσο μπορεί να χρησιμοποιηθούν φάρμακα που χρησιμοποιούνται στη θεραπεία της νόσου του Alzheimer ή/και του παρκινσονισμού[2].

Θάνατοι πυγμάχων από κτυπήματα του αντιπάλου

Θάνατοι πυγμάχων έχουν καταγραφεί σε χώρες με σωστά οργανωμένες στατιστικές υπηρεσίες, όπως π.χ. η Αυστραλία, όπου εκεί αναφέρονται  163 θάνατοι που σχετίζονται με την πυγμαχία από το 1832 έως το 2020, συμπεριλαμβανομένων 122 (74,8%) σε επαγγελματίες και 40 (24,5%) ερασιτέχνες πυγμάχους. Οι πιο συχνές αιτίες θανάτου των πυγμάχων ήταν η τραυματική εγκεφαλική βλάβη (n = 121, 74,2%) και η καρδιακή ανακοπή (n = 11, 6,7%).

Οι θάνατοι που σχετίζονται με την πυγμαχία συνέβησαν συχνότερα κατά τις δεκαετίες από το 1910 έως το 1930. Το ποσοστό θνησιμότητας παρέμεινε σχετικά σταθερό από τη δεκαετία του 1870 έως τη δεκαετία του 1930 και στη συνέχεια μειώθηκε απότομα μέχρι τη δεκαετία του 1980.

Από τότε που άρχισε να εισάγεται νομοθεσία για τον έλεγχο τήρησης των κανόνων  της πυγμαχίας στα μέσα της δεκαετίας του 1970, υπήρξαν συνολικά έντεκα  θάνατοι, εκ των οποίων όλοι εκτός από έναν προκλήθηκαν από τραυματική εγκεφαλική βλάβη. Γίνεται ορατό ότι ακόμη και σε χώρες που εφαρμόζονται οι κανονισμοί της πυγμαχίας οι θάνατοι πυγμάχων συνεχίζονται[3].

Συμπέρασμα: Η πυγμαχία είναι θανατηφόρο αγώνισμα και πρέπει να καταργηθεί. Η πυγμαχία δεν είναι άθλημα, αλλά μεθοδικός ξυλοδαρμός αντιπάλων “αθλητών” και πρέπει να συμπεριληφθεί στα ποινικά αδικήματα. Θα πρέπει να αναλάβουν την εισήγηση της κατάργησης της πυγμαχίας  ο Πανελλήνιος Ιατρικός και Δικηγορικός Σύλλογος, αλλά και το Υπουργείο Αθλητισμού και Δικαιοσύνης.

Βιβλιογραφική Τεκμηρίωση

1.Helen Ling, John Hardy, Henrik Zetterberg. Neurological consequences of traumatic brain injuries in sports. Mol Cell Neurosci. 2015 May;66(Pt B):114-22.

2.B D Jordan. Chronic traumatic brain injury associated with boxing. Semin Neurol. 2000;20(2):179-85.

3.Alexander J Alevras, Joel T Fuller , Rebecca Mitchell , Reidar P Lystad .Boxing-related fatalities in Australia: A retrospective analysis of news media reports J Sci Med Sport. 2022 Jan;25(1):25-30.