Συγγραφείς: Δρ Δημήτριος Ν. Γκέλης ΜD, ORL, DDS, PhD και Αικατερίνη Γκέλη, MD, Radiologist
Η ανακάλυψη της παρουσίας υποδοχέων για τη βιταμίνη D και στο μυοκάρδιο άνοιξε την έρευνα για τη σχέση της έλλειψης της βιταμίνης D και των νόσων του καρδιοκυκλοφορικού συστήματος και βρέθηκε ότι η βιταμίνη D παίζει σημαντικό ρόλο στη διατήρηση της υγείας πολλών συστημάτων του ανθρωπίνου σώματος, μεταξύ των οποίων και του καρδιοκυκλοφορικού.
Ο Anderson JL, et al (2010) ανέλυσαν προοπτικά ένα μεγάλο ιατρικό ηλεκτρονικό αρχείο 41,504 ασθενών, στους οποίους είχε γίνει τουλάχιστον μία μέτρηση επίπέδων βιταμίνης D3 (μετρήθηκε ο κύριος μεταβολίτης της βιταμμίνης D3, η 25 υδροξυβιταμίνη D3, στον ορό του αίματος των εξετασαθέντων ατόμων). Η επίπτωση της έλλειψης βιταμίνης D3 (≤30 ng/ml) ήταν 63.6%, με μόνο μικρές παρεκκλίσεις στο φύλο και το γένος των ασθενών[9].
Η σχέση μεταξύ της έλλειψης βιταμίνης D3 και του αγγειο-εγκεφαλικού επεισοδίου
Το αγγειοεγκεφαλικό επεισόδιο είναι μια από τις κυριότερες αιτίες αναπηρίας και θανάτου παγκοσμίως και είναι προτιμότερο να προλαμβάνεται, παρά να θεραπεύεται.
Η πρόληψη του αγγειοεγκεφαλικού επεισοδίου απαιτεί την κατανόηση όλων των παραγόντων κινδύνου, που μπορεί να το προκαλέσουν.
Τα χαμηλά επίπεδα βιταμίνης D3 σχετίζονται με αυξημένη συχνότητα καρδιαγγειακών συμβαμάτων και είναι συνήθη στους ασθενείς που υπέστησαν αγγειοεγκεφαλικό επεισόδιο[2].
Διεθνείς επιδημιολογικές μελέτες έχουν ευρέως επιδείξει, αλλά όχι επίμονα, ότι η έλλειψη βιταμίνης D3 αποτελεί παράγοντα κινδύνου πρόκλησης αγγειοεγκεφαλικού επεισοδίου.
Τούτο υποστηρίζεται από τις συσχετίσεις των χαμηλών επιπέδων της 25 υδροξυβιταμίνης D3 ή 25(OH)D3 στον ορό με τους παράγοντες κινδύνου πρόκλησης αγγειοεγκεφαλικού επεισοδίου και ιδιαίτερα με την παρουσία υπέρτασης [3].
Από την άλλη πλευρά βρέθηκε ότι η ανεπάρκεια της βιταμίνης D3 σχετίζεται με αύξηση της αρτηριακής δυσκαμψίας, της ενδοθηλιακής δυσλειτουργίας στην αγωγιμότητα και της αντίστασης των αιμοφόρων αγγείων, ανεξάρτητα από τους παραδοσιακούς παράγοντες κινδύνου πρόκλησης αγγειοεγκεφαλικού επεισοδίου [7].
Σύμφωνα με έρευνα που ανακοινώθηκε στην American Heart Association’s (AHA) Annual Scientific Sessions στο Chicago, IL το Νοέμβριο του 2010, τα χαμηλά επίπεδα της βιταμίνης D3 διπλασιάζουν τον κίνδυνο πρόκλησης αγγειοεγκεφαλικού επεισοδίου στα άτομα της Καυκάσιας φιλής [10].
Νέες στρατηγικές στην πρόληψη του αγγειοεγκεφαλικού επεισοδίου .
Ο Liu AJ, et al (2010) ανακοίνωσε τις πιθανές νέες στρατηγικές για την πρόληψη του αγγειοεγκεφαλικού επεισοδίου, που βασίζονται σε ευρήματα επί νέων παραγόντων κινδύνου, καθώς και στους κλασικούς παράγοντες κινδύνου, όπως η δυσλειτουργία του αρτηριακού βαροανακλαστικού, οι προφλεγμονώδεις κυτταροκίνες και η ανεπάρκεια ορισμένων βιταμινών και ορμονών.
Γνωρίζοντας λοιπόν όλους αυτούς τους παράγοντες κινδύνου καταστρώνονται οι στρατηγικές πρόληψης και θεραπείας του αγγειοεγκεφαλικού επεισοδίου με στόχο το σημαντικό περιορισμό της συχνότητας και της σοβαρότητάς του.
Καθώς όμως η γένεση του αγγειοεγκεφαλικού επεισοδίου είναι πολυπαραγοντική, η πρόληψη του επεισοδίου δεν θα πρέπει να στοχεύει μόνο στην αντιμετώπιση ενός μόνο παράγοντα κινδύνου. Στην πρόληψη του επεισοδίου θα πρέπειι να εφαρμόζονται συνδυασμοί φαρμάκων, που με το καθένα αντιμετωπίζεται ο κάθε παράγοντας κινδύνου [1].
Oι μηχανισμοί, μέσω των οποίων η έλλειψη βιταμίνης D3 αυξάνει τον κίνδυνο πρόκλησης καρδιαγγειακής νόσου είναι άγνωστοι. Όμως είναι γνωστό ότι η βιταμίνη D3 επηρεάζει τη λειτουργία του ενδοθηλίου και των λείων μυικών ινών των αγγείων, συμμετέχει στη διαδικασία της φλεγμονής και τροποποιοεί τον άξονα ρενίνης-αγγειοτενσίνης-αλδοστερόνης [7].
Η ύπαρξη ιδανικών επιπέδων βιταμίνης D3 στα ενήλικα άτομα θα πρέπει να περιληφθεί στις στρατηγικές της πρόληψης το αγγειοεγκεφαλικού επεισοδίου.
Η έλλειψη και η ανεπάρκεια της βιταμίνης D3 είναι σήμερα πολύ συχνή εξαιτίας των περιβαλλοντικών συνθηκών, κάτω από τις οποίες ζουν οι σύγχρονοι άνθρωποι και των παραγόντων, που τους αποτρέπουν να εκτίθενται, έστω και για μικρό χρονικό διάστημα στην ηλιακή ακτινοβολία.
Η αποφυγή της ηλιακής ακτινοβολίας περιορίζει την φωτοσύνθεση της βιταμίνης D3 στο δέρμα. Αυτή η ¨πανδημία¨ της έλλειψης ή ανεπάρκειας της βιταμίνης D3 είναι σημαντικού ενδιαφέροντος, διότι τα χαμηλά επίπεδα της 25-υδρόξυβιταμίνης D3 ή [25(OH)D3] έχουν σχετιστεί με νόσους από το καρδιοκυκλοφορικό, μυοσκελετικό, λοιμώδεις νόσους, αυτοάνοσα νοσήματα και διάφορους καρκίνους [4].
Ο Carrelli AL, et al (2011) μελέτησε τη σχέση της έλλειψης βιταμίνης D3 και των δεικτών του μεταβολισμού των μεταλλικών ιχνοστοιχείων με τους υποκλινικούς καρωτιδικούς σηματοδότες που προλέγουν τα καρδιαγγειακά συμβάματα.
Γιαυτό το λόγο έκανε μετρήσεις, σε 203 τροφίμους γηροκομείων, των επιπέδων του ασβεστίου, φωσφόρου, 25-υδροξυβιταμίνης D3, 1,25-διυδρόξυβιταμίνης D3, και παραθυρεοειδικής ορμόνης. Έκαναν επίσης υπερηχογραφήματα των καρωτίδων (έλεγχος παρουσίας αθηρωματικής πλάκας ή πλακών, μέγιστο πάχος καρωτιδικής πλάκας, πάχος του μέσου χιτώνα της καρωτίδας).
Μετά την αναζήτηση των παραγόντων κινδύνου πρόκλησης καρδιαγγειακής νόσου και τον έλεγχο της νεφρικής λειτουργίας βρέθηκε ότι τα επίπεδα του φωσφόρου και των προϊόντων ασβεστίου και φωσφόρου είχαν σχέση με μεγαλύτερο κίνδυνο υποκλινικής καρωτιδικής αθηρωματοσκλήρυνσης.
Τα χαμηλά επίπεδα 25-υδροξυβιταμίνης D3 σχετίστηκαν με αύξηση του πάχους του μέσου χιτώνα της καρωτίδας και τη μέγιστη πάχυνση της καρωτιδικής πλάκας, σε όσα άτομα υπήρχε καρωτιδική πλάκα.
Αυτά τα αποτελέσματα επιβεβαιώνουν τα εκτενή δεδομένα, που αφορούν τη σχέση των χαμηλών επιπέδων της βιταμίνης D3 και της υποκλινικής αθηρωματοσκλήρυνσης. Η ακριβής φύση αυτής της συσχέτισης και τα επιθυμητά επίπεδα της βιταμίνης D3 για την υγεία των αγγείων αναμένεται να διευκρινιστούν [5].
Σχέση της έλλειψης βιταμίνης D και των καταγμάτων του ισχίου μετά από αγγειακό εγκεφαλικό επεισόδιο.
Η πλειοψηφία των ασθενών με οξύ αγγειοεγκεφαλικό επεισόδιο έχει βρεθεί ότι, κατά τη διάρκεια του έτους που ακολούθησε μετά το οξύ επεισόδιο είχαν χαμηλά επίπεδα βιταμίνης D3 και τα οποία μπορεί να είχαν προηγηθεί του επεισοδίου.
Το αγγειοεγκεφαλικό επεισόδιο οδηγεί σε ελάττωση της οστικής πυκνότητας, τροποποίηση της ομοιοστασης του ασβεστίου και αύξηση της συχνότητας των καταγμάτων του ισχίου.
Η έλλειψη βιταμίνης D3 είναι καλά τεκμηριωμένη στους επιβιώσαντες για μακρύ χρονικό διάστημα μετά από αγγειοεγκεφαλικό επεισόδιο. Και έχει συσχετιστεί με τα με επεισοδιακά κατάγματα του ισχίου [6].
Η βιταμίνη D3 είναι ένας δυνητικός σηματοδότης ανίχνευσης των ατόμων που πιθανόν θα υποστούν μελλοντικά ένα οξύ αγγειοεγκεφαλικό επεισόδιο.
Ο ρόλος των χαμηλών επιπέδων της βιταμίνης D3 στην ενίσχυση της μυοσκελετικής υγείας μετά από ένα αγγειοεγκεφαλικό επεισόδιο χρειάζεται διερεύνηση [6].
Η πρόληψη του αγγειοεγκεφαλικού επεισοδίου επιτυγχάνεται, αποκαθιστώντας τα επιθυμητά επίπεδα βιταμίνης D3
Η ομαλή λειτουργία του σώματος επιτυγχάνεται όταν τα επίπεδα της βιταμίνης D3 είναι τα ιδανικά ή επιθυμητά. Tούτο εξασφαλίζεται όταν τα επίπεδα του κύριου μεταβολίτη της βιταμίνης D3 στον ορό του αίματος, της 25(ΟΗ)D3, είναι από 30ng/ml μέχρι 100ng/ml. Τα επιθυμητά, όμως ιδανικά επίπρδα π[ρέπει να φθάνουν τα 60-80ng/ml.
Η βιταμίνη D3 εκτός από το οστεοπροστατευτικό της αποτέλεσμα (ελέγχει τα επίπεδα του ασβεστίου και του φωσφόρου του αίματος) παίζει βασικό ρόλο στην πρόληψη της ανώμαλης κυτταρικής ανάπτυξης και στην ενίσχυση του ανοσοποιητικού συστήματος.
Εξάλλου η υποβιταμίνωση D3 έχει επίσης συνδεθεί με την αύξηση της συχνότητας του καρκίνου του μαστού και διαφόρων άλλων καρκίνων και της κατάθλιψης των ηλικιωμένων.
Τα άτομα κάθε ηλικίας μπορεί να διατηρήσουν επαρκή επίπεδα βιταμίνης D3 τρώγοντας τρόφιμα πλούσια σε βιταμίνη D3, όπως τα λιπαρά ψάρια (σολομός, σαρδέλες, τόνος, σκουμπρί, καταναλίσκοντας τρόφιμα στα οποία έχει προστεθεί βιταμίνη D3, όπως το γάλα και το γιαούρτι, διάφοροι φυσικοί χυμοί, κλπ. Η ποσότητα βιταμίνης D3 , που προστίθεται στα τρόφιμα, δεν επαρκεί για την κάλυψη των αναγκών του οργανισμού σε βιταμίνη D3.
Η έκθεση του σώματος στην ηλιακή ακτινοβολία για σύντομο χρονικό διάστημα (10-15 λεπτά της ώρας τους καλοκαιρινούς μήνες, μόνο τις μεσημεριανές ώρες) αρκούν ώστε, αφενός να παραχθούν ικανοποιητικές ποσότητες βιταμίνης D3 και αφετέρου να αποτραπεί ο κίνδυνος δερμοκαρκινογένεσης από την παρατεταμένη έκθεση στην υπεριώδη ακτινοβολία Β.
Τα ποσά της βιταμίνης D3 που συσσωρεύονται το καλοκαίρι στο ανθρώπινο σώμα δεν μπορούν να καλύψουν τις σωματικές ανάγκες, καθ΄όλη τη διάρκεια του χειμώνα. Γιαυτό το λόγο εκδηλώνονται σε αυξημένη συχνότητα οι χειμερινές λοιμώξεις.
Γιαυτό το λόγο συνιστάται, καθόλη τη διάρκεια του χειμώνα και μέχρι το τέλος Μαίου, η συμπληρωματική λήψη βιταμίνης D3, ενώ στα άτομα άνω των 60 ετών κατά τη διάρκεια όλου του έτους.
Σε περίπτωση που είναι ανέφικτη η έκθεση στην ηλιακή ακτινοβολία είναι επιβεβλημένη η συμπληρωματική χορήγηση βιταμίνης D3 από το στόμα.
Καθημερινά μπορεί να χορηγούνται 4000 IU (Διεθνείς Μονάδες) [4 σταγόνες D3-Gkelin drops], που θεωρείται γενικά ως μια ασφαλής και επωφελής δόση βιταμίνης D3 για τους περισσότερους ενήλικες[11] ή ανάλογα με τα επίπεδα των συγκεντρώσεων της 25-υδροξυβιταμίνης D3 στον ορό.Για τη δοσολογία της βιταμίνης D3 στα παιδιά βλέπε: D3 Gkelin drops.
Τα άτομα με σοβαρή έλλειψη ή ανεπάρκεια βιταμίνης D3, τα παχύσαρκα και τα υπέρβαρα άτομα χρειάζονται υψηλότερες δόσεις, που δίδονται υπό την επίβλεψη του γιατρού τους, ώστε ποτέ να μην επιτευχθούν τοξικά επίπεδα. Τα τοξικά επίπεδα προλαμβάνονται αν ταυτόχρονα παίρνει κανείς 100-200μg βιταμίνης K2.
Οι λήψη καθημερινά από τους ενήλικες 4000 IU βιταμίνης D3 [4 σταγόνες D3-Gkelin drops] είναι πλέον αναγνωρισμένη ως η πλέον ανεκτή δόση [12]. Αν αποφασιστεί η χορήγηση 5.000-10.000IU βιταμίνης D3, αυτή η απόφαση θα πρέπει να παίρνεται, αφού έχουν μετρηθεί τα επίπεδα της 25-υδροξυβιταμίνης D3 στον ορό.
O γιατρός πρέπει να έχει κατά νουν ότι, γενικά η λήψη 100 IU (2.5 mcg) βιταμίνης D3 ημερησίως μπορεί να ανεβάσει τα επίπεδα της βιταμίνης που ελέγχονται στον ορό του αίματος μόνον κατά 1 ng/ml ή 2.5 nmol/L, μετά από 2-3 μήνες
Πόση βιταμίνη D3 χρειάζεται κανείς για να δημιουργήσει φυσιολογικά επίπεδα βιταμίνης D3 στο αίμα του;
Παρατίθενται πιο κάτω παραδείγματα δοσολογίας βιταμίνης D3 και οι αυξήσεις των επιπέδων της 25 υδροξυβιταμίνης D3 μετά από 2-3 μήνες λήψης.
- 100 IU (2.5 mcg) ημερησίως αυξάνουν τα επίπεδα της βιταμίνης D3 στο αίμα κατά 1 ng/ml (2.5 nmol/L).
- 200 IU (5 mcg) ημερησίως αυξάνουν τα επίπεδα της βιταμίνης D3 στο αίμα κατά 2 ng/ml (5 nmol/L).
- 400 IU (10 mcg) ημερησίως αυξάνουν τα επίπεδα της βιταμίνης D3 στο αίμα κατά 4 ng/ml (10 nmol/L).
- 500 IU (12.5 mcg) ημερησίως αυξάνουν τα επίπεδα της βιταμίνης D3 στο αίμα κατά 5 ng/ml (12.5 nmol/L).
- 800 IU (20 mcg) ημερησίως αυξάνουν τα επίπεδα της βιταμίνης D3 στο αίμα κατά 8 ng/ml (20 nmol/L).
- 1000 IU (25 mcg) ημερησίως αυξάνουν τα επίπεδα της βιταμίνης D3 στο αίμα κατά 10 ng/ml (25 nmol/L).
- 2000 IU (50 mcg) ημερησίως αυξάνουν τα επίπεδα της βιταμίνης D3 στο αίμα κατά 20 ng/ml (50 nmol/L).
Αν τα επίπεδα της 25 υδροξυβιταμίνης D3 του αίματος είναι 30 ng/ml (75 nmol/L) και χρειάζεται να φτάσουν τα 40 ng/ml (100 nmol/L), τότε αρκούν 1,000 IU (25 mcg) βιταμίνης D3 [D3 Gkelin drops] ημερησίως, επί αρκετούς μήνες για να ανέβουν τα επίπεδα της 25 υδροξυβιταμίνης D3 στα 40 ng/ml (100 nmol/L).
Μόλις επιτευχθεί αυτός ο στόχος, οι περισσότεροι άνθρωποι χρειάζονται να παίρνουν συμπληρωματικά 1,000 IU ημερησίως [1 σταγόνα D3 Gkelin ] για να διατηρήσουν αυτό το επίπεδο. Αν δεν είναι δυνατή η συχνή μέτρηση των επιπέδων της 25 υδροξυβιταμίνης D3 , για πολλά άτομα, συνήθως επαρκεί η λήψη των 2000-4000 IU βιταμίνης D3 [2-4 σταγόνες D3 Gkelin ].[13, 14, 15, 17]
Τόσο ο Vieth [16] , όσο και ο Holick [4] έχουν υπολογίσει ότι μια και μόνο έκθεση όλου του γυμνού σώματος στην ηλιακή ακτινοβολία, που προκαλεί το το ελάχιστο δερματικό ερύθημα την επομένη ημέρα από την έκθεση, δημιουργεί 10.000IU (250 µg) βιταμίνης D3 (χοληκαλσιφερόλης).
Ως εκ τούτου η συχνή, σύντομη έκθεση του γυμνού σώματος στον ήλιο, τους καλοκαιρινούς μήνες προκαλεί ικανοποιητική παραγωγή βιταμίνης D3, που ξεπερνούν τις ανώτατες δόσεις που πρέπει να προσλαμβάνονται καθημερινά, χωρίς να υπάρχει κίνδυνος υπερδοσολογίας.
Η καθημερινή, πολύμηνη λήψη 2000 IU βιταμίνης D3 [δύο σταγόνες D3-Gkelin drops] μπορεί να δημιουργήσει επαρκή επίπεδα βιταμίνης D3 στο σώμα, τα οποία μπορούν να αντιμετωπίσουν την εξέλιξη της αορτικής δυσκαμψίας στα άτομα της μαύρης φυλής.
Οι επαρκείς συγκεντρώσεις της 25(OH)D3 στον ορό του αίματος, που έχουν επιτευχθεί μετά από συμπληρωματική από του στόματος χορήγηση, είναι ελλειπείς ή ανεπαρκείς στα παχύσαρκα άτομα και γιαυτό πρέπει να τους χορηγείται καθημερινά διπλάσια ή τριπλάσια δόση βιταμίνης D3 [8].
Όσον αφορά την επιλογή του συμπληρώματος βιταμίνης D3. επιλέγεται το D3 Gkelin drops, διότι περιέχει φυσική και όχι συνθετική βιταμίνη D3, που φέρεται μέσα σε βιολογικό εξαιρετικό παρθένο ελαιόλαδο.
Επειδή η βιταμίνη D3 ανήκει στις λιποδιαλιτές βιταμίνες το βιολογικό εξαιρετικό παρθένο ελαιόλαδο εγγυάται την ταχύτερη και ασφαλή απορρόφηση της φυσικής βιταμίνης D3 από το έντερο.
Βιβλιογραφική τεκμηρίωση
1. Liu AJ, Guo JM, Xia W, Su DF. New strategies for the prevention of stroke. Clin Exp Pharmacol Physiol. 2010 Feb;37(2):265-71.
2. Witham MD, Dove FJ, Sugden JA, Doney AS, Struthers AD. The effect of vitamin D replacement on markers of vascular health in stroke patients – A randomised controlled trial. Nutr Metab Cardiovasc Dis. 2010 Dec 29.
3. Pilz S, Tomaschitz A, Drechsler C, Zittermann A, Dekker JM, März W. Vitamin D supplementation: a promising approach for the prevention and treatment of strokes. Curr Drug Targets. 2011 Jan;12(1):88-96.
4. Holick MF. Sunlight “D”ilemma: risk of skin cancer or bone disease and muscle weakness. Lancet. 2001 Jan 6;357(9249):4-6.
5. Carrelli AL, Walker MD, Lowe H, McMahon DJ, Rundek T, Sacco RL, Silverberg SJ. Vitamin D deficiency is associated with subclinical carotid atherosclerosis: the Northern Manhattan study. Stroke. 2011 Aug;42(8):2240-5.
6. Poole KE, Loveridge N, Barker PJ, Halsall DJ, Rose C, Reeve J, Warburton EA. Reduced vitamin D in acute stroke. Stroke. 2006 Jan;37(1):243-5.
7. Al Mheid I, Patel R, Murrow J, Morris A, Rahman A, Fike L, Kavtaradze N, Uphoff I, Hooper C, Tangpricha V, Alexander RW, Brigham K, Quyyumi AA. Vitamin D status is associated with arterial stiffness and vascular dysfunction in healthy humans. J Am Coll Cardiol. 2011 Jul 5;58(2):186-92.
8. Dong Y, Stallmann-Jorgensen IS, Pollock NK, Harris RA, Keeton D, Huang Y, Li K, Bassali R, Guo DH, Thomas J, Pierce GL, White J, Holick MF, Zhu H. A 16-week randomized clinical trial of 2000 international units daily vitamin D3 supplementation in black youth: 25-hydroxyvitamin D, adiposity, and arterial stiffness. J Clin Endocrinol Metab. 2010 Oct;95(10):4584-91. Epub 2010 Jul 21.
9. Anderson JL, May HT, Horne BD, Bair TL, Hall NL, Carlquist JF, Lappé DL, Muhlestein JB; Intermountain Heart Collaborative (IHC) Study Group. Relation of vitamin D deficiency to cardiovascular risk factors, disease status, and incident events in a general healthcare population. Am J Cardiol. 2010 Oct 1;106(7):963-8. Epub 2010 Aug 11.
11. Bischoff-Ferrari HA, Giovannucci E, Willett WC, Dietrich T, Dawson-Hughes B. Estimation of optimal serum concentrations of 25-hydroxyvitamin D for multiple health outcomes. Am J Clin Nutr. 2006 Jul;84(1):18-28.
12. Yates AA, Schlicker SA, Suitor CW. Dietary Reference Intakes: the new basis for recommendations for calcium and related nutrients, B vitamins, and choline. J Am Diet Assoc. 1998 Jun;98(6):699-706.
13. Dawson-Hughes B, Heaney RP, Holick MF, Lips P, Meunier PJ, Vieth R. Estimates of optimal vitamin D status. Osteoporos Int. 2005 Jul;16(7):713-6. Epub 2005 Mar 18.
14. Heaney RP, Davies KM, Chen TC, Holick MF, Barger-Lux MJ. Human serum 25-hydroxycholecalciferol response to extended oral dosing with cholecalciferol. Am J Clin Nutr. 2003 Jan;77(1):204-10.
15. Heaney RP. The Vitamin D requirement in health and disease. J Steroid Biochem Mol Biol. 2005 Oct;97(1-2):13-9. Epub 2005 Jul 18.
16. Vieth R. Vitamin D supplementation, 25-hydroxyvitamin D concentrations, and safety. Am J Clin Nutr 1999;69:842–56.
17. Source: Dawson-Hughes B, Heaney RP, Holick MF, Lips P, Meunier PJ, Vieth R. Estimates of optimal vitamin D status. Osteoporos Int 2005;16(7):713-6.
18. Majumdar V1, Prabhakar P1, Kulkarni GB2, Christopher R1. Vitamin D status, hypertension and ischemic stroke: a clinical perspective. J Hum Hypertens. 2015 Nov;29(11):669-74. doi: 10.1038/jhh.2015.10. Epub 2015 Mar 26.
Meticulous management of hypertension, regular monitoring of serum 25(OH)D levels and treatment of severe vitamin D deficiency, particularly in hypertensive subjects, could help in effective prevention of stroke
Δρ Δημήτριος Ν. Γκέλης
Δρ.Δημήτριος Ν. Γκέλης
Iατρός, Ωτορινολαρυγγολόγος, Οδοντίατρος
Διδάκτωρ της Ιατρικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών, Ιατρικός Συγγραφέας, Ιατρικός Ερευνητής
ΙΔΙΑΙΤΕΡΑ ΕΝΔΙΑΦΕΡΟΝΤΑ: Ιατρική Έρευνα, Συμπληρωματική Ιατρική
Διεύθυνση: ΦΛΑΜΠΟΥΡΟ ΛΟΥΤΡΑΚΙΟΥ ΚΟΡΙΝΘΙΑΣ
Τηλ: 6944280764, Email: pharmage@otenet.gr
www.gelis.gr, www.pharmagel.gr , www.orlpedia.gr , www.allergopedia.gr, d3gkelin.gr, www.vitaminb12.gr, www.zinc.gr, www.curcumin.gr
Αικατερίνη Γκέλη
Αικατερίνη ΓκέληΕχει ιδιαίτερο ενδιαφέρον στη διαγνωστική με υπερήχους, κλασσική ακτινολογία παίδων και ενηλίκων, γναθοπροσωπική ακτινολογία, περιβαλλοντική ιατρική, ιατρική διατροφολογία, συμπληρωματική ιατρική.
Την ευθύνη της διάγνωσης, θεραπείας και πρόληψης των ασθενειών τις έχει μόνον ο θεράπων ιατρός του κάθε ασθενούς, αφού πρώτα κάνει προσεκτικά ακριβή διάγνωση.
Γιαυτό συνιστάται η αποφυγή της αυθαίρετης εφαρμογής ιατρικών πληροφοριών από μη ιατρούς. Τα συμπληρώματα διατροφής δεν είναι φάρμακα, αλλά μπορεί να χορηγούνται συμπληρωματικά, χωρίς να παραιτούνται οι ασθενείς από τις αποδεκτές υπό της ιατρικής επιστήμης θεραπείες ή θεραπευτικές τεχνικές και μεθόδους, που γίνονται, όταν χρειάζονται, υπό ιατρική καθοδήγηση, παρακολούθηση και ευθύνη. Οι παρατιθέμενες διαφημίσεις εξυπηρετούν της δαπάνες συντήρησης της παρούσας ιστοσελίδας Το παρόν άρθρο προστατεύεται από το Νόμο 2121/1993 και 4481/2017 για την πνευματική ιδιοκτησία. Η ολική ή μερική αντιγραφή του παρόντος επιστημονικού άρθρου χωρίς τη γραπτή έγκριση του Δρ Δημητρίου Ν. Γκέλη θεωρείται κλοπή πνευματικής ιδιοκτησίας και διώκεται βάσει της νομοθεσίας.