Δρ Κωνσταντίνος Ζήκος,(MD, PhD, Neurologist), Δρ Δημήτριος Ν. Γκέλης, (MD, ORL. DDS, PhD), Αικατερίνη Γκέλη, (MD, Radiologist)
Η βιταμίνη D παρεμβαίνει στον μεταβολισμό του ασβεστίου και των φωσφορικών αλάτων και στην ομοιόσταση των οστών. Πειραματικές μελέτες έχουν δείξει ότι η 1,25-διυδροξυβιταμίνη D (καλσιτριόλη), που είναι ο δραστικός μεταβολίτης της βιταμίνης D3 με ορμονική δράση δημιουργεί ανοσολογικές δραστηριότητες στο έμφυτο και προσαρμοστικό ανοσοποιητικό σύστημα και στη σταθερότητα της μεμβράνης, που σχηματίζουν τα ενδοθηλίακά κύτταρα.
Τα χαμηλά επίπεδα της 25-υδροξυβιταμίνης D3 ή 25(OH)D3 στον ορό, που είναι ο κύριος μεταβολίτης της βιταμίνης D3 στο ήπαρ σχετίζονται με αυξημένο κίνδυνο εμφάνισης ασθενειών που σχετίζονται με το ανοσοποιητικό σύστημα, όπως η ψωρίαση, ο διαβήτης τύπου 1, η σκλήρυνση κατά πλάκας και τα αυτοάνοσα νοσήματα.
Διάφορες κλινικές μελέτες περιγράφουν την αποτελεσματικότητα της συμπληρωματικής χορήγησης της βιταμίνης D3 και των μεταβολιτών της για τη θεραπεία αυτών των ασθενειών που έχουν ως αποτέλεσμα ποικίλα αποτελέσματα. Διαφορετικά αποτελέσματα της νόσου παρατηρούνται στη θεραπεία με βιταμίνη D3, καθώς υπάρχει υψηλή διαφορά μεταξύ των ατόμων με σύνθετη γονιδιακή έκφραση σε μονοπύρηνα κύτταρα ανθρώπινου περιφερικού αίματος.
Ωστόσο, δεν είναι ακόμη πλήρως γνωστό ποιο επίπεδο 25(OH)D3 στον ορό χρειάζεται ακριβώς το κάθε άτομο. Η τρέχουσα σύσταση στον γενικό πληθυσμό είναι να αυξηθεί η πρόσληψη της βιταμίνης D3 και να γίνεται επαρκής λογική έκθεση στο ηλιακό φως, ώστε τα επίπεδα της 25(OH)D3 στον να φτάνουν τα 40-60 ng/mL (100-150 nmol). /L) για να αποκτώνται τα βέλτιστα οφέλη για την υγεία από τη βιταμίνης D3[1].
Το πρωτόκολο Coimbra και θεραπεία της σκλήρυνσης κατά πλάκας
To πρωτόκολλο Coimbra αναπτύχθηκε από τον Δρ. Cicero Galli Coimbra, έναν νευρολόγο που ασκεί το επάγγελμα του στο Σάο Πάολο της Βραζιλίας. Το Πρωτόκολλο Coimbra είναι μια θεραπευτική προσέγγιση κατά των αυτοάνοσων νοσημάτων, που βασίζεται στη λήψη υψηλών δόσεων βιταμίνης D3, για να σταματήσουν οι άστοχες επιθέσεις του ανοσοποιητικού συστήματος στον ανθρώπινο οργανισμό. Αυτό το πρωτόκολλο θεραπείας έχει επιτρέψει σε χιλιάδες ασθενείς να διατηρήσουν τα αυτοάνοσα νοσήματά τους σε μόνιμη ύφεση.
Το 2013, η ομάδα του Cicero Coimbra, στη Βραζιλία, ανέφερε την κλινική αποτελεσματικότητα υψηλών δόσεων βιταμίνης D3 σε ασθενείς που πάσχουν από αυτοάνοσες δερματικές διαταραχές («Πρωτόκολλο Coimbra», CP). [https://www.coimbraprotocol.com/the-protocol-1]
Ωστόσο, η υπερασβεστιαιμία και η επακόλουθη διαταραχή της νεφρικής λειτουργίας μπορεί να είναι σημαντικές ανησυχίες που εγείρονται κατά αυτού του πρωτοκόλλου.
Οι γιατροί που εφαρμόζουν το Πρωτόκολλο της Κοΐμπρα, χρησιμοποιώντας μεγάλες δόσεις βιταμίνης D3 για τη θεραπεία της σκλήρυνσης κατά πλάκας ισχυρίζονται ότι έχουν δει καλά αποτελέσματα σε ασθενείς που πάσχουν από αυτή τη νόσο.
Η βιταμίνη D3 έχει συνδεθεί με την πρόληψη της σκλήρυνσης κατά πλάκας και είναι γνωστόν ότι προσφέρει οφέλη για την υγεία και η δόση των 1.000 IU την ημέρα κατά κιλό βάρους σώματος, που συνιστάται βάσει του πρωτοκόλλου Coimbra, μπορεί να βοηθήσει το σώμα να λειτουργήσει βέλτιστα[2].
Στη Γερμανία, το θεραπευτικό πρωτόκολλο χορήγησης μεγάλης δόσης βιταμίνης D3 σε αυτοάνοσους ασθενείς χρησιμοποιείται από το 2016 [https://coimbraprotokoll.de/coimbraprotokoll_aerzte/ ].
Κάτω από το πρωτόκολλο Coimbra βρίσκεται η υπόθεση της μη κληρονομικής, αλλά επίκτητης μορφής αντίστασης στη βιταμίνη D3 και της ανεπαρκούς βιολογικής δραστηριότητας της 1,25(OH)2D3, που και τα δύο μπορούν να ξεπεραστούν με τη λήψη υψηλών δόσεων βιταμίνης D3, αντισταθμίζοντας την αντίσταση προς την βιταμίνη D3.
Ο Lemke και οι συνεργάτες (2021) περιέγραψαν με απλό τρόπο το υπόβαθρο μιας επίκτητης αντίστασης στη βιταμίνη D3 ως πιθανής αιτίας αυτοάνοσων νοσημάτων και μπόρεσαν να επιβεβαιώσουν αυτή την υπόθεση της δυσλειτουργίας του μεταβολισμού της βιταμίνης D3 που βασίζεται στην αποτελεσματικότητα της υψηλής δόσης βιταμίνης D3 που συνιστάται από το πρωτόκολλο Coimbra[2].
Ο Ulrich Amon και οι συνεργάτες (2022) Ανέφεραν για πρώτη φορά ένα ευρύ φάσμα αυτοάνοσων νοσημάτων σε 319 ασθενείς (μέση ηλικία (±SD) 43,3 ± 14,6 έτη, 65,5% γυναίκες, 34,5% άνδρες) και τα δεδομένα ασφάλειας για υψηλές δόσεις από του στόματος χορηγούμενης βιταμίνης D3 (περίοδος θεραπείας: έως 3,5 έτη) συνοδευόμενη από αυστηρή δίαιτα χαμηλή σε ασβέστιο και τακτική ημερήσια πρόσληψη υγρών τουλάχιστον 2,5λίτρων[3].
Η μέση δόση βιταμίνης D3 που χρησιμοποίησαν ήταν 35.291 ± 21.791 IU ανά ημέρα. Η μέτρηση περισσότερων από 6100 μεμονωμένων σχετικών εργαστηριακών παραμέτρων έδειξε όλες τις μέσες τιμές (±SD) εντός του φυσιολογικού εύρους για το συνολικό ασβέστιο ορού (2,4 ± 0,1 mmol/L), κρεατινίνη ορού (0,8 ± 0,2 mg/dL), εκτιμώμενη σχέση κρεατινίνης ορού GFR(ρυθμός πλασματοδιήθησης) (92,5 ± 17,3 mL/min), κυστατίνη C ορού (0,88 ± 0,19 mg/L) [κυστατίνη C του ορού είναι μια πρωτεΐνη χαμηλού μοριακού βάρους που βρίσκεται σε όλους τους ιστούς του σώματος] , TSH ορού (1,8 ± 1 mIU/L) και για 24 ώρες απέκκριση ασβεστίου στα ούρα (6,9 ± 3,3 mmol/24 ώρες). Βρήκαν μια πολύ ασθενή σχέση μεταξύ της δόσης της από του στόματος χορηγούμενης βιταμίνης D3 και των επακόλουθων επιπέδων ασβεστίου, τόσο στον ορό, όσο και στην απέκκριση του στα ούρα για 24 ώρες, αντίστοιχα[3].
Δεδομένου ότι η 1,25(OH)2D3 ρυθμίζει κεντρικά την ομοιόσταση ασβεστίου/φωσφορικού, η υπερασβεστιαιμία μπορεί να είναι μια σημαντική ανησυχία που εγείρεται κατά της αγωγής με το πρωτόκλολο Coimbra.
Ωστόσο, όπως συζητείται εντατικά στην εργασία των Lemke et al. [2], η αντίσταση στη βιταμίνη D φαίνεται να παρέχει μια εγγενή προστασία έναντι της υπερασβεστιαιμίας[2].
Ακολουθώντας τις προληπτικές συμβουλές για τους ασθενείς, όπως η αποφυγή γαλακτοκομικών προϊόντων και η ελάχιστη πρόσληψη υγρών 2,5 L/ημέρα, καθώς και η συνεχής παρακολούθηση των παραμέτρων του αίματος και της νεφρικής λειτουργίας, έχει δημιουργηθεί ένα πλαίσιο για το πρωτόκολλο για τη μείωση του κινδύνου υπερασβεστιουρίας και υπερασβεστιαιμία για τους ασθενείς [2].
Δεδομένα ασφάλειας για μεγαλύτερη χρονική κλίμακα κατά τη διάρκεια της θεραπείας με το πρωτόκολο Coimbra.
Από τις δημοσιεύσεις που έχουν γίνει μέχρι σήμερα φαίνεται ότι, η θεραπεία της σκλήρυνσης κατά πλάκας με υπερβολικά μεγάλες δόσεις βιταμίνης D3 είναι ασφαλής αρκεί να γίνεται υπό την επίβλεψη έμπειρων γιατρών εκπαιδευμένων στην εφαρμογή του πρωτοκόλλου Coimbra[3].
Επί του παρόντος, δεν διαθέτουμε δεδομένα που να υποστηρίζουν οποιοδήποτε πρόσθετο όφελος για την υγεία από το επίπεδο της 25 υδροξυβιταμίνης D3 άνω των 100 ng/ml. Επίπεδα άνω των 150 ng/ml εγείρουν την ανησυχία για την τοξικότητα της βιταμίνης D3, η οποία διαγιγνώσκεται συχνότερα όταν τα επίπεδα είναι πάνω από 200 ng/ml, αν και δεν παρουσιάζουν τοξικότητα όλοι όσοι φτάνουν σε αυτό το επίπεδο.
Μια μετα-ανάλυση 15 κλινικών δοκιμών δεν βρήκε τοξικότητα κάτω από ένα επίπεδο βιταμίνης D3 200 ng/ml (500 nmol/L) ή κάτω από μια πρόσληψη βιταμίνης D3 30.000 IU/ημέρα [4]. Συλλογικά, η απουσία τοξικότητας σε δοκιμές που διεξήχθησαν σε υγιείς ενήλικες που χρησιμοποίησαν δόση βιταμίνης D3 > ή = 250 microg/d (10.000 IU βιταμίνη D3) υποστηρίζει την ακίνδυνη λήψη μεγαλυτέρων δόσεων βιταμίνης D3[4].
Τα οφέλη της βιταμίνης D3 για την σκλήρυνση κατά πλάκας
Τα υψηλότερα επίπεδα βιταμίνης D3 σχετίζονται με μειωμένο κίνδυνο για ανάπτυξη σκλήρυνσης κατά πλάκας (ΣΚΠ) και με μειωμένη κλινική δραστηριότητα στην εγκατεστημένη ΣΚΠ, συμπεριλαμβανομένου του μειωμένου κινδύνου υποτροπής και μείωσης της δραστηριότητας της νόσου στην μαγνητική τομογραφία εγκεφάλου [5, 6].
Η λήψη συμπληρωμάτων βιταμίνης D3 μπορεί να μειώσει τον κίνδυνο ΣΚΠ στο γενικό πληθυσμό, καθώς και σε παιδιά μητέρων που λαμβάνουν συμπληρώματα πριν και κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης [7 ].
Πόσο αποτελεσματικό είναι το Πρωτόκολλο Coimbra για τη θεραπεία της σκλήρυνσης κατά πλάκας;
Το πρωτόκολλο ισχυρίζεται ότι έχει καταστείλει επιτυχώς τη δραστηριότητα της νόσου στο 95% περίπου των ασθενών στους οποίους εφαρμόστηκε η θεραπεία [8].
Τα συμπτώματα της κόπωσης των ασθενών με σκλήρυνση κατά πλάκας λέγεται ότι αρχίζουν να μειώνονται μετά από ένα μήνα από την έναρξη της θεραπείας και μπορεί να συνεχίσουν να βελτιώνονται. Στη συνέχεια χρειάζονται περίπου 7-9 μήνες για να σταματήσει η εξέλιξη της νόσου σύμφωνα με την εμπειρία του Δρ Coimbra με χιλιάδες ασθενείς. Πολλοί άνθρωποι με σκλήρυνση κατά πλάκας ισχυρίζονται ότι έχουν βιώσει αποτελέσματα με το Πρωτόκολλο της Κοΐμπρα.
Η θεραπεία πρέπει να χορηγηθεί από έναν επαγγελματία ιατρό που έχει εκπαιδευτεί στο Πρωτόκολλο της Κοΐμπρα — δεν μπορούν οι ασθενείς να κάνουν αυτοθεραπεία με αυτό το πρωτόκολλο.
Ποια είναι η δοσολογία της βιταμίνης D3 στη θεραπεία του πρωτοκόλλου Coimbra;
Η δοσολογία ξεκινά από περίπου 1.000 IU την ημέρα, ανά κιλό σωματικού βάρους. Hμερήσιες δόσεις έως και 1000 IU βιταμίνης D 3 ανά kg σωματικού βάρους μπορεί να χορηγηθoύν με ασφάλεια[2].
Στη συνέχεια, η δόση της βιταμίνης D3 προσαρμόζεται μετά από δύο ή τρεις μήνες ανάλογα με τις ανάγκες του κάθε ασθενούς. Η δόση προσαρμόζεται ξανά μετά από ένα χρόνο για να αντισταθμίσει τις προσαρμοστικές αλλαγές του μεταβολισμού της βιταμίνης D3 και διαπιστώνεται ένα σταθερό επίπεδο. Μετά από περίπου δύο χρόνια θεραπείας με βιταμίνη D3, θα έχεi επιτευχθεί το βέλτιστο το επίπεδο της βιταμίνης D3.
Διαφορετικοί ασθενείς θα χρειαστούν διαφορετικές δόσεις βιταμίνης D3 και σε κάθε ραντεβού το επίπεδο της παραθυρεοειδούς ορμόνης (PTH) του ατόμου θα ελέγχεται μέσω εξέτασης αίματος για προσαρμογή του επιπέδου της βιταμίνης D3. Αυτό μετράται επειδή η βιταμίνη D3 αναστέλλει την παραγωγή της PTH. Η PTH δεν πρέπει να κατασταλεί πλήρως, καθώς έχει τις δικές της σημαντικές λειτουργίες μέσα στο σώμα, επομένως τα επίπεδα της PTH διατηρούνται στο χαμηλότερο φυσιολογικό όριο για κάθε άτομο.
Τα επίπεδα της παραθυρεοειδικής ορμόνης (PTH) στον ορό παρέχουν έτσι τις βασικές πληροφορίες για την εύρεση της σωστής δόσης της βιταμίνης D3. Έχει υποστηριχτεί ή άποψη ότι η επίκτητη αντίσταση στη βιταμίνη D3 παρέχει έναν εύλογο παθοφυσιολογικό μηχανισμό για την ανάπτυξη αυτοάνοσων ασθενειών, οι οποίες θα μπορούσαν να αντιμετωπιστούν χρησιμοποιώντας θεραπεία υψηλής δόσης βιταμίνης D3 [2].
Τι περιλαμβάνει η δίαιτα του πρωτοκόλλου κοΐμπρα;
Ενώσω οι ασθενείς λαμβάνουν θεραπεία μέσω του Πρωτοκόλλου Coimbra, πρέπει να ακολουθούν αυστηρούς διατροφικούς περιορισμούς.
Η βιταμίνη D3 βοηθά στην απορρόφηση του ασβεστίου, επομένως είναι σημαντικό να αποφεύγονται τα γαλακτοκομικά τρόφιμα, οι ξηροί καρποί, οι σπόροι, καθώς είναι πλούσια τρόφιμα σε ασβέστιο. Το πολύ ασβέστιο στο αίμα μπορεί να οδηγήσει σε υπερασβεστιαιμία που μπορεί να δημιουργήσει πέτρες στα νεφρά, να αποδυναμώσει τα οστά και να προκαλέσει προβλήματα με τον τρόπο λειτουργίας του εγκεφάλου και της καρδιάς ενός ασθενούς, γιαυτό συνιστάται μαζί με τη βιταμίνη D3 να χορηγείται βιταμίνη Κ2 (Kappagkel) και μαγνήσιο (Μagnigkel).
Επιπλέον συνιστάται ανεπιφύλακτα στα άτομα με σκλήρυνση κατά πλάκας να αποφεύγουν τελείως τα γαλακτοκομικά . Οι βασικές συστάσεις της δίαιτας κατά πλάκας είναι οι ακόλουθες[9].
- Μείωση της πρόσληψης κορεσμένων λιπαρών με:
Κατάργηση όλων των κρεάτων και γαλακτοκομικών προϊόντων
Στο μαγείρεμα φαγητού χρησιμοποιείται μόνο ελαιόλαδο.
Αποφυγή επεξεργασμένων, προπαρασκευασμένων ή εμπορικά ψημένων τροφίμων που περιέχουν επιβλαβή έλαια
Αποφύγετε λάδια/λίπη όπως λάδι καρύδας και βούτυρο κακάο που είναι στερεά σε θερμοκρασία δωματίου
- Αύξηση της πρόσληψης των ωμέγα-3 λιπαρών οξέων με:
Κατανάλωση λιπαρού ψαριού τρεις φορές την εβδομάδα, εφόσον αυτό είναι επιθυμητό.
Καθημερινή συμπληρωματική συμπληρωματική λήψη 20-40 ml ελαίου λιναρόσπορων ψυχρής έκθλιψης
- Κατανάλωση μεγάλης ποικιλίας φρέσκων φρούτων και λαχανικών
Λήψη τουλάχιστον 2,5 λίτρων νερού την ημέρα για νεφροπροστασία και την αποφυγή του υπερβολικού ασβεστίου στο σώμα.
Μείωση της κατανάλωσης οινοπνεύματος (ένα ή δύο ποτήρια την εβδομάδα)) γιατί το οινόπνευμα μπορεί να επηρεάσει την απορρόφηση της βιταμίνης D3.
Συμπληρωματική θεραπεία ασθενών υπό θεραπεία με το πρωτοκόλλο Coimbra
Η μακροχρόνια συμπληρωματική λήψη βιταμίνης D3 καθιστά απαραίτητη την ταυτόχρονη λήψη βιταμίνης Κ2, μαγνησίου και βιταμίνης Β12 [10, 11].
Χορήγηση βιταμίνης K2 (Kappagkel): Η αύξηση της πρόσληψης βιταμίνης D3 χωρίς αρκετή βιταμίνη Κ2 μπορεί να προκαλέσει αύξηση των επιπέδων του ασβεστίου χωρίς τη δυνατότητα αποτελεσματικής χρήσης του, γεγονός που αυξάνει τον κίνδυνο εναπόθεσης ασβεστίου στις αρτηρίες (πρόκληση νόσου των στεφανιαίων αρτηριών ) και στους μαλακούς ιστούς, .
Η βιταμίνη Κ2 σχετίζεται με την αναστολή της αρτηριακής ασβεστοποίησης και της αρτηριακής ακαμψίας. Η επαρκής πρόσληψη βιταμίνης Κ2 έχει αποδειχθεί ότι μειώνει τον κίνδυνο αγγειακής βλάβης, επειδή ενεργοποιεί την πρωτεΐνη μήτρας GLA (MGP), η οποία αναστέλλει τις εναποθέσεις ασβεστίου στα τοιχώματα των αρτηριών.
Η βιταμίνη Κ, ιδιαίτερα ως βιταμίνη Κ2, είναι σχεδόν ανύπαρκτη στο πρόχειρο φαγητό, με ελάχιστη κατανάλωση ακόμη και σε μια υγιεινή δυτική διατροφή. Η έλλειψη ή η ανεπάρκεια βιταμίνης Κ2 έχει ως αποτέλεσμα την ανεπαρκή ενεργοποίηση της πρωτεΐνης μήτρας GLA (MGP), η οποία μειώνει σημαντικά τη διαδικασία απομάκρυνσης του ασβεστίου και αυξάνει τον κίνδυνο ασβεστοποίησης των αιμοφόρων αγγείων. Η αυξημένη πρόσληψη βιταμίνης Κ2 θα μπορούσε να είναι ένα μέσο μείωσης των κινδύνων για την υγεία που σχετίζονται με το ασβέστιο[10].
Η βιταμίνη Κ2 με τη μορφή MK-7 (Κappagkel) έχει αποδειχθεί ότι είναι μια βιοδραστική ένωση στη ρύθμιση της οστεοπόρωσης, της αθηρωματοσκλήρυνσης, του καρκίνου και των φλεγμονωδών ασθενειών χωρίς τον κίνδυνο αρνητικών παρενεργειών ή ήδυσάρεστων αποτελεσμάτων εξ αιτίας της υπερβολικής δόσης[12].
Άλλωστε είναι γνωστό ότι η συμπληρωματική χορήγηση βιταμίνης Κ2 μπορεί να βελτιώσει την ποιότητα των οστών και να μειώσει τον κίνδυνο κατάγματος σε οστεοπορωτικούς ασθενείς, ενισχύοντας δυνητικά την αποτελεσματικότητα του Ca ± vitD3[12]. Η φυσική βιταμίνη Κ2 (Kappagkel) χορηγείται σε δόση: Μία κάψουλα το πρωί και μία το βράδυ με γεμάτο το στομάχι. Κάθε κάψουλα περιέχει 100μg φυσικής βιταμίνης Κ2.
Χορήγηση Μαγνησίου: Στους ασθενείς με σκλήρυνση κατά πλάκας που ακολουθούν το θεραπευτικό πρωτόκολλο Coimbra είναι απαραίτητη και η χορήγηση μαγνησίου. Επιλέγεται ο συνδυασμός ταυρικού και κιτρικού μαγνησίου (Magnigkel), διότι είναι ευαπορρόφητες και εξαιρετικά βιοδιαθέσιμες μορφές μαγνησίου. Τα ιόντα του μαγνησίου, εμπλέκονται στο μεταβολισμό των οστών και η επάρκειά τους μπορεί να προλάβει την οστεοπόρωση.
Μέχρι σήμερα, δεν υπάρχει απλή και ακριβής εργαστηριακή εξέταση για τον προσδιορισμό της συνολικής κατάστασης μαγνησίου του σώματος στον άνθρωπο. Το Mg είναι απαραίτητο στο μεταβολισμό της βιταμίνης D3 και η λήψη μεγάλων δόσεων βιταμίνης D3 μπορεί να προκαλέσει σοβαρή μείωση του Mg [11]. Η έλλειψη μαγνησίου θα μπορούσε να επηρεάσει αρνητικά την υγεία των οστών και των μυών[12]. H δοσολογία του Μagnigkel μια κάψουλα πρωί και βράδυ με το φαγητό. Κάθε κάψουλα περιέχει 28,5mg ταυρικού μαγνησίου και 143mg κιτρικού μαγνησίου.
Χορήγηση βιταμίνης Β12: Η βιταμίνη Β12 έχει θεμελιώδεις ρόλους στη λειτουργία του κεντρικού νευρικού συστήματος, ειδικά στη μετατροπή της ομοκυστεΐνης σε μεθειονίνη, που προκαλείται από τη συνθάση της μεθειονίνης, η οποία είναι απαραίτητη για τη σύνθεση DNA και RNA. Επομένως, η έλλειψη ή η ανεπάρκεια βιταμίνης Β-12 μπορεί να οδηγήσει σε αύξηση της συγκέντρωσης της ομοκυστεΐνης (ομοκυστεϊναιμία)[13].
Η ασκλήρυνση κατά πλάκας και η έλλειψη ή η ανεπάρκεια της βιταμίνης Β12 έχουν κοινά φλεγμονώδη και νευροεκφυλιστικά παθοφυσιολογικά χαρακτηριστικά. Λόγω των ομοιοτήτων των κλινικών εκδηλώσεών τους και στα ευρήματα της μαγνητικής τομογραφίας, η διαφορική διάγνωση μεταξύ ανεπάρκειας βιταμίνης Β12 και σκλήρυνσης κατά πλάκας μπορεί να είναι δύσκολη.
Επιπλέον, χαμηλά ή μειωμένα επίπεδα βιταμίνης Β12 έχουν βρεθεί σε ασθενείς με σκλήρυνση κατά πλάκας. Πρόσφατες μελέτες υποδεικνύουν ότι η βιταμίνη Β12, εκτός από τον γνωστό ρόλο της ως συμπαράγοντας στο σχηματισμό της μυελίνης, έχει σημαντικές ανοσοτροποποιητικές και νευροτροφικές επιδράσεις. Αυτές οι παρατηρήσεις εγείρουν τα ερωτήματα της πιθανής αιτιώδους σχέσης μεταξύ των δύο διαταραχών [14].
Δίδεται προσοχή στους πασχοντες ταυτόχρονα με διαβήτη, αν παίρνουν μετφορμίνη (Glucophage), διότι η μετφορμίνη εμποδίζει την απορρόφηση της βιταμίνης Β12 από το έντερο[15]. Χορηγείται υπογλωσσίως ο συνδυασμός μεθυλκοβαλαμίνης και αδενοσιλκοβαλαμίνης [Dr Gkelis’ Safe Vitamin B12, σε δόση 8-16 σταγόνες ημερησίως, το πρωί με κενό το στομάχι]. Χορηγείται επίσης καρνιτίνη, μελατονίνη ή συνένζυμο Q10.
Χορήγηση φυλλικού οξέος: Το φυλλικό οξύ και η βιταμίνη Β12 απαιτούνται τόσο στη μεθυλίωση της ομοκυστεΐνης σε μεθειονίνη, όσο και στη σύνθεση της S-αδενοσυλμεθειονίνης. Η S-αδενοσυλομεθειονίνη εμπλέκεται σε πολυάριθμες αντιδράσεις μεθυλίωσης που περιλαμβάνουν πρωτεΐνες, φωσφολιπίδια, DNA και μεταβολισμό νευροδιαβιβαστών. Τόσο η ανεπάρκεια φυλλικού οξέος, όσο και βιταμίνης Β12 μπορεί να προκαλέσει παρόμοιες νευρολογικές και ψυχιατρικές διαταραχές, όπως κατάθλιψη, άνοια και απομυελινωτική μυελοπάθεια.
Σύμφωνα με μια θεωρία ένα ελάττωμα στις διαδικασίες μεθυλίωσης είναι το κέντρο της βιοχημικής βάσης των νευροψυχιατρικών εκδηλώσεων εξ αιτίας της έλλειψης αυτών των βιταμινών. Η έλλειψη ή η ανεπάρκεια φυλλικού οξέος μπορεί να επηρεάσει ειδικά τον κεντρικό μεταβολισμό των μονοαμινών και να επιδεινώσει τις καταθλιπτικές διαταραχές[16].
Χορήγηση ωμέγα-3 και ιχθυελαίων: Τα συμπληρώματα ωμέγα-3 λιπαρών οξέων και ιχθυελαίων έχουν ευεργετικά αποτελέσματα στη μείωση του ποσοστού υποτροπών, των δεικτών φλεγμονής και στη βελτίωση της ποιότητας ζωής των ασθενών με σκλήρυνση κατά πλάκας[17]
Αντιμετώπιση του στρες και του άγχους των ασθενών με σκλήρυνση κατά πλάκας
Όλο και περισσότερες μελέτες αναφέρουν συσχέτιση μεταξύ αγχωτικών γεγονότων της ζωής και έξαρσης της σκλήρυνσης κατά πλάκας. Έχουν εξεταστεί τα ευρήματα που αρχίζουν να υποδηλώνουν ψυχολογικούς, κοινωνικούς και βιολογικούς παράγοντες που μπορεί να εμπλέκονται σε αυτή τη σχέση. Η κατάθλιψη, οι αρνητικές αποδόσεις, η κακή αντιμετώπιση και η χαμηλή κοινωνική υποστήριξη έχουν ενοχοποιηθεί για την επιδείνωση της σχέσης μεταξύ άγχους και έξαρσης των κρίσεων και των υποτροπών της νόσου.
Ένα μοντέλο αντίστασης στα γλυκοκορτικοειδή σε κύτταρα του ανοσοποιητικού παρουσιάζεται επίσης ως ένας πιθανός βιολογικός μηχανισμός. Τονίζεται ότι μέχρι σήμερα δεν υπάρχουν στοιχεία για αιτιώδεις σχέσεις. Υποστηρίζεται ότι μια καθαρά αιτιολογική σχέση, στην οποία τα αγχωτικά γεγονότα από μόνα τους προκαλούν έξαρση, είναι απίθανη. Αντίθετα, έχει προταθεί ότι, το άγχος μπορεί να είναι ένας παράγοντας μεταξύ πολλών που επηρεάζουν τον κίνδυνο έξαρσης της νόσου[18].
Ο Δρ Coimbra ενθαρρύνει επίσης μια θετική νοοτροπία και τη χρησιμοποίηση τεχνικών μείωσης του στρες, Το πρωτόκολλο Coimbra προτείνει στους ασθενείς να ασκούνται καθημερινά. Η πρόθεση πίσω από αυτό το μέτρο είναι να ελαχιστοποιηθούν οι επιπτώσεις της επιτάχυνσης του μεταβολισμού των οστών που προκαλείται από την υψηλή δόση βιταμινης D3 και αποφυγή απώλειας οστικής μάζας.
Καταπολέμηση του στρες και του άγχους των ασθενών με σκλήρυνση κατά πλάκας με L-θεανίνη (Calmagkel)
Η L-θεανίνη, είναι συστατικό των φύλλων του πράσινου τσαγιού. Είναι επίσης ένα φυσικό ανάλογο του γλουταμικού και της γλουταμίνης, των σημαντικών νευροδιαβιβαστών που σχετίζονται με τη μακροπρόθεσμη ενίσχυση της μνήμης και τη γνωστικής λειτουργίας [19]. Επίσης, υπάρχουν πολυάριθμες υποστηρικτικές αναφορές για τα οφέλη της L-θεανίνης έναντι του θανάτου των νευρωνικών κυττάρων λόγω ισχαιμίας, των μηχανισμών που εμπλέκονται στη δράση της και της αποτελεσματικότητάς της, στην αποκατάσταση των νευρωνικών δραστηριοτήτων [20, 21, 22].
Oι ασθενείς με σκλήρυνση κατά πλάκας μπορεί να διαχειριστούν το στρες[23], το άγχος και τις διαταραχές του ύπνου τους, χρησιμοποιώντας καθημερινά μία κάψουλα Calmagkel, που περιέχει 150mg φυσικής L-θεανίνης, η οποία λαμβάνεται 40 λεπτά προ του ύπνου. Η δόση αυτή μπορεί να αυξηθεί στις 3-4 κάψουλες ημερησίως.
Βιβλιογραφική Τεκμηρίωση
1.Claudia Sîrbe, Simona Rednic, Alina Grama, Tudor Lucian PopAn Update on the Effects of Vitamin D on the Immune System and Autoimmune Diseases. Int J Mol Sci. 2022 Aug 29;23(17):9784.
2.Lemke D., Klement R.J., Schweiger F., Schweiger B., Spitz J. Vitamin D Resistance as a Possible Cause of Autoimmune Diseases: A Hypothesis Confirmed by a Therapeutic High-Dose Vitamin D Protocol. Front. Immunol. 2021;12:655739.
3.Ulrich Amon,* Raul Yaguboglu, Madeleine Ennis, Michael F. Holick, and Julian Amon. Safety Data in Patients with Autoimmune Diseases during Treatment with High Doses of Vitamin D3 According to the “Coimbra Protocol”. Nutrients. 2022 Apr; 14(8): 1575.
4.John N Hathcock, Andrew Shao, Reinhold Vieth, Robert Heaney. Risk assessment for vitamin D. Am J Clin Nutr. 2007 Jan;85(1):6-18.
5.Munger K, Levin L, Hollis B, Howard N, Ascherio A. Serum 25-hydroxyvitamin D levels and risk of multiple sclerosis. JAMA. 2006;296(23):2832.
6.Munger K, Ascherio A. Prevention and treatment of MS: studying the effects of vitamin D. Mult Scler J. 2011;17(12):1405–1411.
7.Munger K, Åivo J, Hongell K, Soilu-Hänninen M, Surcel H, Ascherio A. Vitamin D status during pregnancy and risk of multiple sclerosis in offspring of women in the Finnish maternity cohort. JAMA Neurol. 2016;73(5):515.
8.Claudia Sîrbe, Simona Rednic, Alina Grama, Tudor Lucian Pop. An Update on the Effects of Vitamin D on the Immune System and Autoimmune Diseases. Int J Mol Sci. 2022 Aug 29;23(17):9784.
9.D Malosse, H Perron, A Sasco, J M Seigneurin. Correlation between milk and dairy product consumption and multiple sclerosis prevalence: a worldwide study. Neuroepidemiology. 1992;11(4-6):304-12.
10.Katarzyna Maresz. Proper Calcium Use: Vitamin K2 as a Promoter of Bone and Cardiovascular Health. Integr Med (Encinitas). 2015 Feb;14(1):34-9.
11.Pramod Reddy, Linda R Edwards.Magnesium Supplementation in Vitamin D Deficiency. Am J Ther. 2019 Jan/Feb;26(1):e124-e132.
12.Anna Capozzi, Giovanni Scambia, Stefano Lello. Calcium, vitamin D, vitamin K2, and magnesium supplementation and skeletal health. Maturitas. 2020 Oct;140:55-63. Maturitas.2020.05.020. Epub 2020 May 30.
13.Maurice Halder, Ploingarm Petsophonsakul , Asim Cengiz Akbulut, Angelina Pavlic, Frode Bohan, Eric Anderson, Katarzyna Maresz , Rafael Kramann , Leon Schurgers. Vitamin K: Double Bonds beyond Coagulation Insights into Differences between Vitamin K1 and K2 in Health and Disease. Int J Mol Sci. 2019 Feb 19;20(4):896.
14.Edward Reynolds. Vitamin B12, folic acid, and the nervous system. Lancet Neurol. 2006 Nov;5(11):949-60.
15.Ariel Miller, Maya Korem, Ronit Almog, Yanina Galboiz. Vitamin B12, demyelination, remyelination and repair in multiple sclerosis. J Neurol Sci. 2005 Jun 15;233(1-2):93-7.
16.Saad Al-Fawaeir, Ibrahim Al-Odat. Influence of metformin intake on serum vitamin B12 levels in patients with type 2 diabetes mellitus. PLoS One. 2022 Dec 30;17(12):e0279740.
17.Welayah Ali AlAmmar, Fatima Hassan Albeesh, Layla Makki Ibrahim, Yasmin Yussuf Algindan , Lamya Zohair Yamani , Rabie Yousif Khattab. Effect of omega-3 fatty acids and fish oil supplementation on multiple sclerosis: a systematic review. Nutr Neurosci. 2021 Jul;24(7):569-579.
18.T Bottiglieri. Folate, vitamin B12, and neuropsychiatric disorders. Nutr Rev. 1996 Dec;54(12):382-90.
19.X Di , J Yan, Y Zhao, J Zhang, Z Shi, Y Chang, B Zhao . L-theanine protects the APP (Swedish mutation) transgenic SH-SY5Y cell against glutamate-induced excitotoxicity via inhibition of the NMDA receptor pathway. Neuroscience.2010 Jul 14;168(3):778-86.
20.Nobuaki Egashira1, Kazuhide Hayakawa, Megumi Osajima, Kenichi Mishima, Katsunori Iwasaki, Ryozo Oishi, Michihiro Fujiwara . Involvement of GABA(A) receptors in the neuroprotective effect of theanine on focal cerebral ischemia in mice. J Pharmacol Sci. 2007 Oct;105(2):211-4.
21.Takami Kakuda. Neuroprotective effects of theanine and its preventive effects on cognitive dysfunction. Pharmacol Res. 2011 Aug;64(2):162-8.
22.Mavdzhuda Zukhurova , Maria Prosvirnina, Anastasia Daineko, Anna Simanenkova, Nikolay Petrishchev, Dmitry Sonin, Michael Galagudza, Mark Shamtsyan, Lekh R Juneja, Timur Vlasov. L-theanine administration results in neuroprotection and prevents glutamate receptor agonist-mediated injury in the rat model of cerebral ischemia-reperfusion. Phytother Res. 2013 Sep;27(9):1282-7.
23.David C Mohr. Stress and multiple sclerosis. J Neurol. 2007 May;254 Suppl 2:II65-8.
Kωνσταντίνος Ζήκος
Dr. med. Κωνσταντίνος Ζήκος
ΝΕΥΡΟΛΟΓΟΣ - ΨΥΧΙΑΤΡΟΣ - ΝΕΥΡΟΦΥΣΙΟΛΟΓΟΣ
Διδάκτωρ Πανεπιστημίου Düsseldorf
Επιστημονικός Συνεργάτης του Υγεία
Μέλος της Γερμανικής Νευροφυσιολογικής & Γερμανικής Αντιεπιληπτικής Εταιρείας
Κατεχάκη 63α-115 25 Αθήνα, 210 6980811, 210 6923 539, 693 6980 811, Ραντεβού 697 7996 117,info@neurodiagnosis.gr, https://www.neurodiagnosis.gr
Δρ Δημήτριος Ν. Γκέλης
Δρ.Δημήτριος Ν. Γκέλης
Iατρός, Ωτορινολαρυγγολόγος, Οδοντίατρος
Διδάκτωρ της Ιατρικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών, Ιατρικός Συγγραφέας, Ιατρικός Ερευνητής
ΙΔΙΑΙΤΕΡΑ ΕΝΔΙΑΦΕΡΟΝΤΑ: Ιατρική Έρευνα, Συμπληρωματική Ιατρική
Διεύθυνση: ΦΛΑΜΠΟΥΡΟ ΛΟΥΤΡΑΚΙΟΥ ΚΟΡΙΝΘΙΑΣ
Τηλ: 6944280764, Email: pharmage@otenet.gr
www.gelis.gr, www.pharmagel.gr , www.orlpedia.gr , www.allergopedia.gr, d3gkelin.gr, www.vitaminb12.gr, www.zinc.gr, www.curcumin.gr
Αικατερίνη Γκέλη
Αικατερίνη ΓκέληΕχει ιδιαίτερο ενδιαφέρον στη διαγνωστική με υπερήχους, κλασσική ακτινολογία παίδων και ενηλίκων, γναθοπροσωπική ακτινολογία, περιβαλλοντική ιατρική, ιατρική διατροφολογία, συμπληρωματική ιατρική.
Την ευθύνη της διάγνωσης, θεραπείας και πρόληψης των ασθενειών τις έχει μόνον ο θεράπων ιατρός του κάθε ασθενούς, αφού πρώτα κάνει προσεκτικά ακριβή διάγνωση.
Γιαυτό συνιστάται η αποφυγή της αυθαίρετης εφαρμογής ιατρικών πληροφοριών από μη ιατρούς. Τα συμπληρώματα διατροφής δεν είναι φάρμακα, αλλά μπορεί να χορηγούνται συμπληρωματικά, χωρίς να παραιτούνται οι ασθενείς από τις αποδεκτές υπό της ιατρικής επιστήμης θεραπείες ή θεραπευτικές τεχνικές και μεθόδους, που γίνονται, όταν χρειάζονται, υπό ιατρική καθοδήγηση, παρακολούθηση και ευθύνη. Οι παρατιθέμενες διαφημίσεις εξυπηρετούν της δαπάνες συντήρησης της παρούσας ιστοσελίδας Το παρόν άρθρο προστατεύεται από το Νόμο 2121/1993 και 4481/2017 για την πνευματική ιδιοκτησία. Η ολική ή μερική αντιγραφή του παρόντος επιστημονικού άρθρου χωρίς τη γραπτή έγκριση του Δρ Δημητρίου Ν. Γκέλη θεωρείται κλοπή πνευματικής ιδιοκτησίας και διώκεται βάσει της νομοθεσίας.