Οι  πειραματικές μελέτες που έχουν γίνει μέχρι σήμερα δείχνουν ότι το οξειδωτικό στρες και η συστηματική φλεγμονή συμμετέχουν στην παθογένεση  του ισχαιμικού εγκεφαλικού επεισοδίου.

Σε μια μεγάλη Ιταλική μελέτη  που έκαναν  ο  Del Rio D,  και οι συνεργάτες του το 2011 στο πανεπιστήμιο της  Πάρμας  βρέθηκε ότι,   η συνολική λήψη αντιοξειδωτικών  σε  41,620 άνδρες  και  γυναίκες,  που δεν είχαν ιστορικό εγκεφαλικού επεισοδίου ή καρδιακής προσβολής περιόρισε τον κίνδυνο  εκδήλωσης εγκεφαλικού ισχαιμικού επεισοδίου κατά 60% στα άτομα εκείνα που είχαν τη μεγίστη λήψη αντιοξειδωτικών ουσιών [1]. 

Αμπελώνας: Vincent Van Gogh

Επίσης βρέθηκε ότι και μόνον η κατανάλωση τροφίμων πλούσιων σε βιταμίνη  C  περιόριζε τον ίδιο κίνδυνο κατά 40%.

 Η κατανάλωση τροφίμων  υψηλής αντιοξειδωτικής ικανότητας έχει σχετιστεί με τον περιορισμό της φλεγμονής και την αύξηση των αντιοξειδωτικών ουσιών, που κυκλοφορούν στο αίμα, όπως τούτο αποδείχτηκε με διασταυρούμενες, τυχαιοποιημένες  μελέτες.

Τα αντιοξειδωτικά λειτουργούν ως ένα συνεργικό δίκτυο. Η κατανάλωση φρούτων, λαχανικών, ξηρών καρπών και πλήρων σπόρων αποτελούν τη βάση της αντιοξειδωτικής δίαιτας.  Η αντιοξειδωτική κατάσταση ενός ατόμου μπορεί να ενισχυθεί σημαντικά  με μια ποικιλία αντιοξειδωτικών που μπορεί να προσληφθούν μέσω συμπληρωμάτων διατροφής.

Μερικά συμπληρώματα διατροφής περιέχουν ειδικά αντιοξειδωτικά θρεπτικά συστατικά, ενώ μερικά άλλα δρουν, ενισχύοντας το φυσικό αντιοξειδωτικό σύστημα του σώματος.

 Τα αντιοξειδωτικά περιορίζουν τη φλεγμονή  και αδρανοποιούν τις δυνητικά βλαπτικές ελεύθερες ρίζες οξυγόνου του μεταβολισμού των κυττάρων.

 ‘Όλοι χρειαζόμαστε να έχουμε στη διάθεση της λειτουργίας του σώματός μας εφεδρείες αντιοξειδωτικών, όπως χρειάζονται οι συνταξιούχοι τα χρήματικά αποθεματικά τους για τα γεράματά τους.

 Η επαρκής πρόσληψη αντιοξειδωτικών καθ’ όλη τη διάρκεια της ζωής  αποτελεί το θεμέλιο λίθο  της διατήρησης της υγείας [1].

 Τα κόκκινα σταφύλια, το κόκκινο κρασί, οι σπόροι και οι φλούδες του κόκκινου σταφυλιού είναι φυσικές  πηγές  αντιοξειδωτικών  ουσιών.

Οι  Έλληνες από την αρχαιότητα μέχρι σήμερα, αλλά και οι Ευρωπαίοι του Νότου, περιλαμβανομένων των Γάλλων πίστευαν και πιστεύουν ότι, ένας καλός τρόπος προαγωγής της καλής υγείας είναι το να πίνει κανείς ένα ποτήρι (του κρασιού) κόκκινο κρασί καθημερινά μέχρι το τέλος του βίου του.

 Σήμερα είναι γνωστή η θεωρία του Γαλλικού παράδοξου, που στηρίχτηκε στην παρατήρηση ότι οι Γάλλοι, αν και διατρέφονται με πολλά κεκορεσμένα  λιπαρά, διαθέτουν καλύτερη καρδιοκυκλοφορική υγεία από την αναμενόμενη.

 Αυτή η άποψη στηρίζεται επιστημονικά, διότι ανακαλύφθηκε ότι στο κόκκινο κρασί υπάρχουν ισχυρότατες αντιοξειδωτικές ουσίες, όπως οι πολυφαινόλες, μελατονίνη κ.α. που προέρχονται από τους σπόρους και τη φλούδα των κόκκινων σταφυλιών [Βλέπε: Γκελαντο].

 Η πιο ισχυρή αντιοξειδωτική πολυφαινόλη του κόκκινου σταφυλιού είναι η ρεσβερατρόλη.  Αποδείχτηκε επίσης ότι το βιολογικό κόκκινο κρασί περιέχει μεγαλύτερες ποσότητες πολυφαινολών σε σύγκριση προς το συμβατικό κόκκινο κρασί  και το λευκό κρασί.

 Αυτή η ισχυρότατη αντιοξειδωτική πολυφαινόλη ρεσβερατρόλη, αλλά και τα λοιπά συστατικά των σπόρων και των φλουδών του κόκκινου σταφυλιού μπορεί :

·         Να βελτιώσουν τη γενική υγεία των κυττάρων, ασκώντας νευροπροστασία και καρδιοπροστασία.

·         Να ασκήσουν  ισχυρό αντιγηραντικό αποτέλεσμα, προστατεύοντας το σώμα  από τις ασθένειες του γήρατος.

·         Να ενισχύσουν το ανοσοποιητικό σύστημα  κατά ανωμάλων δραστηριοτήτων των κυττάρων.

 Οι έρευνες επίσης υποστηρίζουν ότι, η ρεσβερατρόλη των σπόρων και των φλουδών των κόκκινων σταφυλιών, αλλά και  του κόκκινου κρασιού συμβάλλει στη διατήρηση των επιπέδων της χοληστερόλης εντός φυσιολογικών ορίων, πράγμα που προάγει την υγεία του καρδιοκυκλοφορικού συστήματος.

 Ακόμη πιο σύγχρονες έρευνες έχουν αποδείξει ότι το φαινολικό περιεχόμενο των σπόρων και των φλουδών των κόκκινων σταφυλιών, αλλά και  του κόκκινου κρασιού μπορεί να τροποποιήσει τα λευκοκυτταρικά μόρια προσκόλλησης [leukocyte adhesion molecules], ενώ το οινόπνευμα και οι πολυφαινόλες του κόκκινου κρασιού μπορεί να τροποποιήσουν τους διαλυτούς χημικούς μεσολαβητές της φλεγμονής στα άτομα με υψηλό κίνδυνο εκδήλωσης καρδιοκυκλοφορικής νόσου [2].

Έχει αναφερθεί ότι η ρεσβερατρόλη διαθέτει αντικαρκινική και καρδιοπροστατευτική δραστηριότητες, που κυρίως οφείλονται στις αντιοξειδωτικές και αντιπηκτικές ιδιότητές της. Η ρεσβερατρόλη έχει βρεθεί εργαστηριακά σε καλλιέργειες καρκινικών κυττάρων και σε πειραματόζωα ότι συμμετέχει στην ανάσχεση της έναρξης δημιουργίας, προαγωγής και εξέλιξης ενός όγκου [3- 7]. Το γεγονός αυτό δεν έχει ακόμη τεκμηριωθεί με κλινικές έρευνες.

Βεβαίως όλοι συμφωνούμε ότι το κόκκινο κρασί είναι αλκοολούχο ποτό και μια μικρή ομάδα ατόμων πίνοντας οποιοδήποτε αλκοολούχο ποτό έχει επιρρέπεια στον αλκοολισμό. Η κατάχρηση του οινοπνεύματος συνοδεύεται από σοβαρές βλάβες της σωματικής και της ψυχικής υγείας. Συνεπώς όσοι αποφασίσουν να πίνουν καθημερινά κόκκινο κρασί θα πρέπει να έχουν υπόψη τους κινδύνους της υπερκατανάλωσης του. 

Η άποψη ότι  αρκούν για τους ενήλικους άνδρες 175 ml κόκκινου κρασιού (μεγάλου ποτήρι του κρασιού) και για τις γυναίκες 100-150ml ημερησίως, δεν ισχύει για όλους. Έτσι οι έγκυες, τα παιδιά και τα άτομα κάτω των 18 ετών δεν επιτρέπεται να καταναλώνουν οποιοδήποτε οινοπνευματώδες ποτό. 

 Η ύπαρξη οινοπνεύματος στο κόκκινο κρασί ευνοεί στην απορρόφηση των πολυφαινολών, συμβάλλοντας έτσι στη βιοδιαθεσιμότητα τους [8]. 

Τόσο τα αλκοολικά όσο και τα πολυφαινολικά συστατικά του κρασιού πιστεύεται ότι συμβάλλουν στην εκδήλωση των ευεργετικών  αποτελεσμάτων του. Παρ΄όλον ότι  αρκετές μελέτες κατέδειξαν προστατευτικές συσχετίσεις μεταξύ της μέτριας κατανάλωσης κόκκινου κρασιού και της καρδιαγγειακής νόσου, της αρτηριοσκλήρυνσης, της υπέρτασης, ορισμένων τύπων καρκίνου, διαβήτη τύπου 2, νευρολογικών διαταραχών και μεταβολικού συνδρόμου, εν τούτοις δεν υπάρχουν καθοριστικές συστάσεις, που αφορούν  τη μέτρια κατανάλωση οίνου . 

Γιαυτό συνιστάται ο διάλογος του ασθενούς με τον ιατρό του, ώστε να αποφασιστεί, το αν επιτρέπεται η μικρή ή η μηδενική κατανάλωση κόκκινου κρασιού ή οποιοδήποτε άλλου οινοπνευματώδους ποτού, ιδίως όταν ήδη υπάρχει διαβήτης, καρκίνος ή οποιαδήποτε άλλη χρόνια νόσος.

Ο έρευνες έχουν δείξει ότι, η μικρή έως μέτρια κατανάλωση οινοπνεύματος από άτομα με  διαβήτη τύπου 2, που είναι καλά ελεγχόμενος, είναι ασφαλής,  όσον αφορά τις αλλαγές του καρδιακού ρυθμού και την  ταχύτητα και του σχηματισμού της καρωτιδικής πλάκας [9].

Η σχέση μεταξύ της χρήσης οινοπνεύματος και πολλών τύπων καρκίνων του ανθρώπου, συμπεριλαμβανομένου του καρκίνου του προστάτη, έχει παρατηρηθεί από καιρό [10]. 

Η βαριά κατάχρηση οινοπνευματωδών ποτών  (> 15 γρ. Αιθανόλης / ημέρα ή περισσότερο από τρία ποτά την ημέρα μεταξύ του κρασιού ή λικέρ ή  μπύρας) μπορεί να αποτελέσει πιθανό παράγοντα κινδύνου για τον καρκίνο του προστάτη και άλλους καρκίνους [11]. 

Ωστόσο, αρκετές μελέτες κοόρτης (μελέτες σε μεγάλες πληθυσμιακές ομάδες) αναφέρουν  μια αδύναμη συσχέτιση μεταξύ της κατανάλωσης αλκοόλ και της θνησιμότητας από καρκίνο του προστάτη [10-13], ενώ άλλοι δεν βρήκε καμία σχέση με αυξημένο κίνδυνο [14]. 

Αντιθέτως, ο Dennis και οι συνεργάτες  ανέφερε την ύπαρξη σημαντικής σχέσης  μεταξύ της υψηλότερης πρόσληψης οινοπνεύματος  και  του κινδύνου καρκίνου του προστάτη με σχετικό κίνδυνο (RR) που κυμαίνεται από 1,05 έως 1,21 για ένα ή τέσσερα αλκοολούχα ποτά την ημέρα, αντίστοιχα [15, 16].

Αυτές οι συσχετίσεις που παρατηρήθηκαν  χρήζουν επιπρόσθετης μελέτης, διότι είναι γνωστή η καρκινογονικότητα του κύριου μεταβολίτη του οινοπνεύματος, της ακεταλδεϋδης, η οποία έχει καταταχτεί στις καρκινογόνες ουσίες. Παρά τούτο, η παραπάνω έρευνα παρέχει εγγύηση  ότι η μικρή  κατανάλωση οινοπνεύματος είναι  ασφαλής για τους πάσχοντες από καρκίνο του προστάτη [17].

Επιδημιολογικές μελέτες έχουν αναφερθεί με συνέπεια στον αυξημένο κίνδυνο εμφάνισης καρκίνου του μαστού που σχετίζεται με την κατανάλωση αλκοόλ, συμπεριλαμβανομένου του οίνου. Ωστόσο, είναι αμφιλεγόμενο το αν ο ερυθρός οίνος αυξάνει τον κίνδυνο [18-21]. 

Μπορεί κανείς πίνοντας κόκκινο κρασί να προλάβει την πρόκληση καρκίνου;

Το Εθνικό Ινστιτούτο Καρκίνου των ΗΠΑ σημειώνει ότι από το 2013, οι κλινικές δοκιμές των επιδράσεων της ρεσβερατρόλης στους ανθρώπους δεν έχουν δείξει ότι είναι αποτελεσματική στην πρόληψη ή τη θεραπεία του καρκίνου. Στις  επιδημιολογικές μελέτες εντοπισμού καρκίνου σε ανθρώπους που πίνουν κόκκινο κρασί, δεν έχει ακόμη αναφερθεί ότι το κόκκινο κρασί ασκεί  προστατευτική επίδραση.

Το Εθνικό Ινστιτούτο Καρκίνου σημειώνει ότι οι εργαστηριακές μελέτες με καλλιέργειες  κυττάρων και πρωτεϊνών έξω από το σώμα, καθώς και τα πειράματα σε ζώα, έδειξαν κάποιες αντικαρκινικές ιδιότητες για την ρεσβερατρόλη, αν και το κρασί δεν είναι η μόνη πηγή ρεσβερατρόλης.

Εν τω μεταξύ, οι κλινικές δοκιμές σε  ανθρώπους δεν έδωσαν στοιχεία ότι η κατανάλωση κόκκινου κρασιού εμποδίζει την ανάπτυξη  καρκίνου ή είναι χρήσιμο στη θεραπεία του καρκίνου.

Παρά τούτο οι ερευνητές βρήκαν ότι η κατανάλωση μέτριας ποσότητας λευκού κρασιού αυξάνει τον κίνδυνο πρόκλησης îκαρκίνου του προστάτη, ενώ η μέτρια κατανάλωση κόκκινου κρασιού είχε προστατευτικό αποτέλεσμα [22].

Επίσης, η μέτρια κατανάλωση κόκκινου κρασιού δεν είχε σχέση με την ελάττωση του ορθοκολικού καρκίνου μεταξύ μεσηλίκων ανδρών[23].

Πως μπορεί να αξιοποιηθούν τα ευεργετικά αποτελέσματα της ρεσβερατρόλης του κόκκινου σταφυλιού;

Η ρεσβερατρόλη  που αφθονεί στους σπόρους και τις φλούδες των κόκκινων σταφυλιών συγκαταλέγεται μεταξύ των ουσιών που αυξάνουν τη μακροβιότητα των ανθρωπίνων κυττάρων και συνεπώς είναι ένας παράγοντας που αυξάνει την ανθρώπινη μακροβιότητα  [24].  

Συνοπτικά η ρεσβερατρόλη ασκεί τα εξής ευεργετικά αποτελέσματα.

·         Προστατεύει τα κύτταρα από τις βλάβες των ελευθέρων ριζών οξυγόνου που προκύπτουν από το μεταβολισμό των κυττάρων.

·         Περιορίζει την αυξημένη αρτηριακή πίεση και επιβραδύνει την εξέλιξη της αθηρωματοσκλήρυνσης [26].

·         Η ρεσβερατρόλη συμβάλλει στη διατήρηση της υγείας της καρδιάς και βελτιώνει την ελαστικότητα των αγγείων, διότι  περιορίζει το οξειδωτικό στρες και αυξάνει τη βιδιαθεσιμότητα του οξειδίου του αζώτου (ΝΟ) στα αγγεία [27].

·         Η ρεσβερατρόλη ασκεί χημειοπροστατευτική δράση κατά του καρκίνου [14] και έχει αντιγηραντικές ιδιότητες.

·         Η ρεσβερατρόλη μπορεί να ασκήσει αντιδιαβητικά αποτελέσματα ενεργοποιώντας το ένζυμο σιρτουîνη 1 άμεσα στον εγκέφαλο [25]. 

Μήπως θα ήταν καλύτερα να έτρωγε κανείς μόνο κόκκινα σταφύλια;

Βιολογικό Αγιωργήτικο σταφύλι: Ένα από τα πλουσιότερα σε αντιοξειδωτικά σταφύλι παγκοσμίως. Καλλιεργείται αδιαλλείπτως τα τελευταία 5000 χρόνια στη Νεμέα Κορινθίας

Σήμερα που γνωρίζουμε ότι η ρεσβερατρόλη είναι ένα από τα ισχυρότερα αντιοξειδωτικά, αυτομάτως η προσοχή μας στρέφεται προς τις φυσικές πηγές τροφίμων που την περιέχουν. Μια από τις πλουσιότερες πηγές ρεσβερατρόλης είναι τα βιολογικά κόκκινα σταφύλια . Η ρεσβερατρόλη αφθονεί  κυρίως στις φλούδες και τους σπόρους, παρά μέσα στο χυμό των κόκκινων σταφυλιών. 

Η σάρκα του κόκκινου σταφυλιού περιέχει το σάκχαρο φρουκτόζη, πράγμα που  κάνει απαγορευτική τη βρώση μεγάλης ποσότητας σταφυλιών, διότι  ανεβάζει τα επίπεδα του ακχάρου και της ινσουλίνης στο αίμα.

Για να προσλάβει κανείς τις απαραίτητες ποσότητες των πολύτιμων αντιοξειδωτικών και της ρεσβερατρόλης που υπάρχουν στους σπόρους και στις φλούδες των ρωγών των κόκκινων σταφυλιών πρέπει να καταναλώνει  πολύ μεγάλες ποσότητες κόκκινων σταφυλιών καθημερινά, πράγμα που τον βάζει σε κίνδυνο να αναπτύξει διαβήτη ή να ανεβάσει τα επίπεδα του σακχάρου των διαβητικών.

Επιπλέον,  κόκκινα σταφύλια υπάρχουν στο εμπόριο για σύντομο χρονικό διάστημα την εποχή της συγκομιδής τους και από αυτά λίγα είναι επιτραπέζια και κατάλληλα  προς βρώση.

 Το να αποχωρίσει κανείς τις φλούδες και τους σπόρους από τη σάρκα των κόκκινων σταφυλιών δεν αποτελεί ρεαλιστική λύση. Η βρώση των σπόρων των σταφυλιών δεν είναι εφικτή, διότι αν καταποθούν σε μεγάλη ποσότητα μπορεί να αποφράξουν το έντερο ή αν μασηθούν αποδίδουν πικρή γεύση.

 Τα άτομα που αδυνατούν να καταναλώσουν κόκκινο κρασί ή δεν τους επιτρέπεται για ιατρικούς λόγους  να καταναλώνουν κόκκινο κρασί έχουν τις εξής λύσεις προκειμένου να προσλάβουν τις πολύτιμες για την υγεία πολυφαινόλες του κόκκινου κρασιού:

·         1. Μπορεί να καταναλώνουν καθημερινά μόνο δύο κουταλιές της σούπας από το βιολογικό, φυσικώς  λιαστό  κόκκινο κρασί Νεμέας “Γκελάντο”.  Δύο κουταλιές της σούπας ‘’Γκελάντο’’,  όταν πίνονται καθημερινά εξασφαλίζουν στον οργανισμό, όλα τα απαραίτητα αντιοξειδωτικά συστατικά του κόκκινου κρασιού, περιλαμβανομένης και της ρεσβερατρόλης, χωρίς καμία παρενέργεια.

Το ‘’Γκελάντο’’ δεν περιέχει χημικά συντηρητικά, ούτε θειώδη και είναι αυτοσυντηρούμενο. Το ‘’Γκελάντο’’ πίνεται από άτομα όλων των ηλικιών, εκτός από τα παιδιά, παρέχοντας καρδιοπροστασία, νευροπροστασία, καρκινοπροστασία και αντιγήρανση με τελείως φυσικό τρόπο.

·         2. Μπορεί να παίρνει κανείς καθημερινά 3-6 κάψουλες Vinogkelin. To Vinogkelin περιέχει σκόνη αποξηραμένων σπόρων και φλουδών του βιολογικού κόκκινου Αγιωργίτικου σταφυλιού από το βιολογικό αμπελώνα ”Γκέλικος”. 

·         3. Ως γνωστόν οι σπόροι και οι φλούδες των κόκκινων σταφυλιών παρέχουν στο κόκκινο κρασί τις πολύτιμες πολυφαινόλες του. Με το Vinogkelin είναι σαν να καταναλώνει κανείς καθημερινά ένα μικρό τσαμπί  βιολογικού κόκκινου  Αγιωργίτικου σταφυλιού, χωρίς να παίρνει φρουκτόζη ή να πίνει δύο ποτήρια κόκκινου κρασιού, χωρίς να παίρνει το οινόπνευμα.

Βιβλιογραφική τεκμηρίωση

1. Del Rio D, Agnoli C, Pellegrini N, Krogh V, Brighenti F, Mazzeo T, Masala G, Bendinelli B, Berrino F, Sieri S, Tumino R, Rollo PC, Gallo V, Sacerdote C, Mattiello A,Chiodini P, Panico S. Total antioxidant capacity of the diet is associated with lower risk of ischemic stroke in a large Italian cohort. J Nutr. 2011 Jan;141(1):118-23.

2. Chiva-Blanch G, Urpi-Sarda M, Llorach R, Rotches-Ribalta M, Guillén M, Casas R, Arranz S, Valderas-Martinez P, Portoles O, Corella D, Tinahones F, Lamuela-Raventos RM, Andres-Lacueva C, Estruch R. Differential effects of polyphenols and alcohol of red wine on the expression of adhesion molecules and inflammatory cytokines related to atherosclerosis: a randomized clinical trial. .  Am J Clin Nutr. 2012 Feb;95(2):326-34.

3. Dipak KD, Nilanjana M. Resveratrol in cardioprotection: a therapeutic promise of alternative medicine. Mol Interv. 2006;6:36–47. [PubMed]

4.  Meherzia M, Ferid L, Salem E, Mohamed A, Ezzedine A. Strong cardioprotective effect of resveratrol, a red wine polyphenol, on isolated rat hearts after ischemia/reperfusion injury. Arch Biochem Biophys. 2007;457:1–6. [PubMed]

5. Shyamal KG, Dipak KD. Resveratrol and chemoprevention. Cancer Letters. 2009;284:1–6. [PubMed]

6. Athar M, Back JH, Tang XW, Kim KH, Kopelovich L, Bickers DR, Kim AL. Resveratrol: A review of preclinical studies for human cancer prevention. Toxicol Appl Pharmacol. 2007;224:274–283. [PMC free article] [PubMed]

7. Li Z, Yang X, Dong S, Li X. DNA breakage induced by piceatannol and copper(II): Mechanism and anticancer properties. Oncol Lett. 2012 May;3(5):1087-1094.

8. Rodrigo R, Miranda A, Vergara L. Modulation of endogenous antioxidant system by wine polyphenols in human disease. Clin Chim Acta. 2011 Feb 20;412(5-6):410-24.

9.Golan R, Gepner Y, Shai I. Wine and Health-New Evidence.  Eur J Clin Nutr.2019 Jul;72(Suppl 1):55-59. doi: 10.1038/s41430-018-0309-5.

10. Schmidt W, De Lint J. Causes of death of alcoholics. Q J Stud Alcohol. 1972;33(1):171–185. [PubMed][Google Scholar]

11. Pell S, D’Alonzo CA. A five-year mortality study of alcoholics. J Occup Med. 1973;15(2):120–125.[PubMed] [Google Scholar]

12. Hirayama T. Life-style and cancer: from epidemiological evidence to public behavior change to mortality reduction of target cancers. J Natl Cancer Inst Monogr. 1992;12:65–74. [PubMed] [Google Scholar]

13. Hsing AW, McLaughlin JK, Schuman LM, Bjelke E, Gridley G, Wacholder S, Chien HT. et al. Diet, tobacco use, and fatal prostate cancer: results from the Lutheran Brotherhood Cohort Study. Cancer Res.1990;50(21):6836–6840. [PubMed] [Google Scholar]

14.164. Adami HO, McLaughlin JK, Hsing AW, Wolk A, Ekbom A, Holmberg L, Persson I. Alcoholism and cancer risk: a population-based cohort study. Cancer Causes Control. 1992;3(5):419–425. doi: 10.1007/BF00051354.[PubMed] [CrossRef] [Google Scholar]

15. 165. Middleton Fillmore K, Chikritzhs T, Stockwell T, Bostrom A, Pascal R. Alcohol use and prostate cancer: a meta-analysis. Mol Nutr Food Res. 2009;53(2):240–255. doi: 10.1002/mnfr.200800122. [PubMed] [CrossRef] [Google Scholar]

16.166. Rota M, Scotti L, Turati F, Tramacere I, Islami F, Bellocco R, Negri E. et al. Alcohol consumption and prostate cancer risk: a meta-analysis of the dose-risk relation. Eur J Cancer Prev. 2012;21(4):350–359. doi: 10.1097/CEJ.0b013e32834dbc11. [PubMed] [CrossRef] [Google Scholar]

17.Downer MK, Kenfield SA, Stampfer MJ, Wilson KM, Dickerman BA, Giovannucci EL, Rimm EB2, Wang M, Mucci LA, Willett WC, Chan JM, Van Blarigan EL. Alcohol Intake and Risk of Lethal Prostate Cancer in the Health Professionals Follow-Up Study. J Clin Oncol. 2019 Jun 10;37(17):1499-1511. doi: 10.1200/JCO.18.02462. Epub 2019 Apr 26.

18. Allen NE. Beral V. Casabonne D, et al. Moderate alcohol intake and cancer incidence in women. J Natl Cancer Inst. 2009;101:296–305. [PubMed] [Google Scholar]

19. Smith-Warner SA. Spiegelman D. Yaun SS, et al. Alcohol and breast cancer in women: a pooled analysis of cohort studies. JAMA. 1998;279:535–540. [PubMed] [Google Scholar]

20. World Cancer Research Fund/American Institute for Cancer Research (WCRF/AIRC) Food, Nutrition, Physical Activity, and the Prevention of Cancer: A Global Perspective. Vol. 157. Washington DC: AICR; 2007. Alcoholic drinks; 171 pp. [Google Scholar]

21. Chen WY. Rosner B. Hankinson SE, et al. Moderate alcohol consuption during adult life, drinking patterns, and breast cancer risk. JAMA. 2011;306:1884–1890. [PMC free article] [PubMed] [Google Scholar]

22.Vartolomei MD, Kimura S, Ferro M, Foerster B, Abufaraj M, Briganti A, Karakiewicz PI, Shariat SF. The impact of moderate wine consumption on the risk of developing prostate cancer. Clin Epidemiol. 2018 Apr 17;10:431-444. doi: 10.2147/CLEP.S163668. eCollection 2018.

23.Chao C, Haque R, Caan BJ, et al. Red wine consumption not associated with reduced risk of colorectal cancer. Nutrition and Cancer 2010; 62(6):849-855.  [PubMed Abstract]

24. Cau SB, Carneiro FS, Tostes RC. Differential modulation of nitric oxide synthases in aging: therapeutic opportunities. Front Physiol. 2012;3:218. Epub 2012 Jun 25.

25. Turan B, Tuncay E, Vassort G. Resveratrol and diabetic cardiac function: focus on recent in vitro and in vivo studies. J Bioenerg Biomembr. 2012 Apr;44(2):281-96.

26. Li H, Xia N, Förstermann U. Cardiovascular effects and molecular targets of resveratrol. Nitric Oxide. 2012 Feb 15;26(2):102-10. Epub 2012 Jan 4.

27. Frombaum M, Le Clanche S, Bonnefont-Rousselot D, Borderie D. Antioxidant effects of resveratrol and other stilbene derivatives on oxidative stress and *NO bioavailability: Potential benefits to cardiovascular diseases. Biochimie. 2012 Feb;94(2):269-76.

28. Brown L, Kroon PA, Das DK, Das S, Tosaki A, Chan V, Singer MV, Feick P. The biological responses to resveratrol and other polyphenols from alcoholic beverages. Alcohol Clin Exp Res. 2009 Sep;33(9):1513-23.