Συγγραφείς: Δρ Δημήτριος Ν. Γκέλης (MD, ORL, DDS, PhD), Αικατερίνη Γκέλη (MD, Radiologist)
Το Bacopa monnieri είναι ένα φαρμακευτικό ερπυστικό πολυετές φυτό (που έχει την τάση και την ικανότητα να έρπει) της οικογένειας των Χοιραδιοειδών (Scrophulariaceae) με μικρά επιμήκη φύλλα
και λευκά έως μοβ άνθη. Είναι γνωστό επίσης με τις ονομασίες Μπράχμι, ύσσωπο του νερού, γκρατιόλα με φύλλα θυμαριού και το βότανο της χάρης[1].
Bacopa Monnieri
Το Μπράχμι προέρχεται από την ινδουιστική μυθολογία που σημαίνει «Μπράχμα» ή «υπέρτατος δημιουργός» [2] και κατατάσσεται στα προσαρμογόνα (ουσίες με αντιστρες ιδιότητες). Οι κύριες ενδείξεις για τη χρήση του Bacopa monnieri ή Brahmi στην ιατρική της Αγιουρβέδα είναι η βελτίωση της μνήμης, η αϋπνία, η επιληψία και η καταστολή του στρες και του άγχους, οι βελτιώσεις στη λεκτική μάθηση, την καθυστερημένη ανάκληση λέξεων, την απόκτηση μνήμης, τη μείωση του άγχους και ενίσχυση της γνωσίας[3].
Αυτά τα ευεργετικά για την υγεία αποτελέσματα από τη χρήση του Bacopa Monnieri οφείλονται στη νευροτονωτική, νευροπροστατευτική, νοοτροπική και αντιστρές δράση του και στην δυνατότητά του να ενισχύει τις γνωσιακές λειτουργίες και τη μνήμη[4]. Πιστεύεται ότι για τις περισσότερες από τις φαρμακολογικές δράσεις του βοτάνου είναι υπεύθυνες οι τριτερπενοειδής σαπωνίνες που περιέχει. Το Bacopa Monnieri έχει υψηλό θεραπευτικό δείκτη και είναι γενικά καλά ανεκτό. Οι πιο συχνές ανεπιθύμητες ενέργειες του είναι οι γαστρεντερικές, συμπεριλαμβανομένης της αυξημένης συχνότητας κενώσεων, η ναυτία και οι κοιλιακές κράμπες[5].
Το Bacopa Monnieri δεν χαρακτηρίζεται ως διεγερτικό ή ως καταπραϋντικό, αλλά ως βότανο που δρα, φέρνοντας τις λειτουργίες του σώματος και του εγκεφάλου σε κατάσταση ισορροπίας. Είναι πολύτιμο ως τονωτικό του εγκεφάλου για τη μείωση του στρες και του άγχους, την ενίσχυση της πνευματικής ενέργειας και διαύγειας και την προστασία του εγκεφάλου από τη γήρανση.
Το Bacopa Monnieri μπορεί να προστατεύσει τον εγκέφαλο από βλάβες σε νεαρές ηλικίες και από νευροεκφυλιστικές ασθένειες του εγκεφάλου στους μεσήλικες και τους ηλικιωμένους. Γιαυτό αποτελεί μια δημοφιλή προσθήκη, τόσο στα νοοτροπικά συμπληρώματα διατροφής, όσο και σε συμπληρώματα υποστήριξης του εγκεφάλου που αντιμετωπίζουν την πνευματική και ψυχική έκπτωση που σχετίζεται με την ηλικία[6].
Γι’αυτές του τις θεραπευτικές δράσεις το Bacopa monnieri αναφέρεται ότι χρησιμοποιείται στην ιατρική της Αγιουρβέδα εδώ και 3000 χρόνια. Όμως οι αρχαίοι Ινδοί, ενώ γνώριζαν τα ευεργετικά θεραπευτικά αποτελέσματα του Bacopa monnieri , δεν γνώριζαν με ποιους μηχανισμούς τα προκαλούσε. Οι σύγχρονες έρευνες σε εργαστήρια, πειραματόζωα και σε ανθρώπους έχουν ανακαλύψει μερικούς από τους θεραπευτικούς μηχανισμούς δράσης αυτού του εξωτικού φυτού.
Μηχανισμός δράσης του Bacopa Μonnieri
Το Bacopa monnieri ως προσαρμογόνο τροποποιεί την παραγωγή και απελευθέρωση νευρομεταβιβαστών και τη συγκέντρωσή τους στις νευρικές συνάψεις του εγκεφάλου, αλλά και των νεύρων γενικότερα και δρα κυρίως με τις βακοσίδες που περιέχει (τριπερπενοειδείς σαπωνίνες)[7].
Εμφανίζει ελάχιστες ασήμαντες παρατηρήσιμες ανεπιθύμητες ενέργειες, όταν χορηγείται σε τυπικές δόσεις. Το Bacopa monnieri επιδεικνύει πολλές δράσεις, μεταξύ τωνοποίων είναι η αντιφλεγμονώδης, αντιοξειδωτική, χολινεργική, ηπατοπροστατευτική, και νευροπροστατευτική, νευροτονωτική και αντιαμνησιακή δράση[8].
Η αναδυόμενη έρευνα καταδεικνύει διάφορους μηχανισμούς δράσης, όπως η αναστολή της ακετυλοχολινεστεράσης, ενεργοποίηση ακετυλοτρανσφεράσης χολίνης, μείωση β-αμυλοειδούς, αυξημένη εγκεφαλική ροή αίματος, ενίσχυση των μονοαμινών[9]και η ρύθμιση των νευροδιαβιβαστών (ακετυλοχολίνη [ACh]), 5-υδροξυτρυπταμίνη [5-HT], ντοπαμίνη [12].
Οι κατευναστικές ιδιότητες του Bacopa προσφέρουν μια συνολική ηρεμιστική δράση. Το Bacopa έχει αποδειχθεί ότι υποστηρίζει την παραγωγή GABA, το οποίο μειώνει τη διεγερσιμότητα των νευρώνων, βελτιώνοντας έτσι τη λήψη αποφάσεων ταχείας απόκρισης[10].
Το γάμμα-αμινοβουτυρικό οξύ (GABA) είναι ένας νευροδιαβιβαστής που παρέχει μια ηρεμιστική επίδραση στον εγκέφαλο. Το Bacopa monnieri έχει αποδειχθεί ότι αυξάνει το GABA ενισχύοντας την υπομονάδα του υποδοχέα GABA A και ρυθμίζοντας προς τα πάνω τη γλουταμική αποκαρβοξυλάση[11].
Αρκετές τυχαιοποιημένες, διπλά-τυφλές, ελεγχόμενες με εικονικό φάρμακο κλινικές μελέτες έχουν τεκμηριώσει τη νοοτροπική χρησιμότητα του Bacopa Monnieri στους ανθρώπους. Υπάρχουν επίσης στοιχεία ότι το Bacopa Monnieri προκαλεί πιθανή εξασθένηση της άνοιας, της νόσου του Πάρκινσον και της επιληψίας.
Η ευεργετική δράση του Bacopa Monnieri στο εσωτερικό αυτί, στη βαρηκοία και τις εμβοές
Η απώλεια ακοής και οι εμβοές που προκαλούνται από παρατεταμένη έκθεση σε θόρυβο επηρεάζουν σοβαρά την ποιότητα ζωής των ανθρώπων και οδηγούν σε τεράστια οικονομική απώλεια. Η παθογένεια της απώλειας ακοής που προκαλείται από το θόρυβο είναι πολύπλοκη. Διάφορες θεωρίες προσπαθούν να το εξηγήσουν αυτό το δυσάρεστο αποτέλεσμα, όπως η θεωρία του οξειδωτικού στρες, αλλά καμία δεν εξηγεί τέλεια την εμφάνιση απώλειας ακοής που προκαλείται από έκθεση σε θόρυβο. Γιαυτό μέχρι σήμερα δεν έχει καθιερωθεί κάποια θεραπεία που να μπορεί να αναστρέψει πλήρως την απώλεια της ακουστικής ικανότητας , που προέκυψε μετά έκθεση σε έντονο οξύ ή έντονο και παρατεταμένο θόρυβο[13].
Τα τελευταία 50 χρόνια, εργαστήρια σε όλο τον κόσμο ανέλυσαν τη φαρμακολογική επίδραση του εκχυλίσματος Bacopa monnieri σε διαφορετικές διαστάσεις, ειδικά ως τονωτικό των νεύρων και ενισχυτικό της μνήμης. Μελέτες σε ζωικά μοντέλα απέδειξαν ότι η θεραπεία με Bacopa Monnieri μπορεί να μετριάσει την άνοια και να ενισχύσει τη μνήμη. Περαιτέρω, αποδεικνύουν ότι το Bacopa Monnieri κυρίως, είτε δρα μέσω αντιοξειδωτικού μηχανισμού (δηλαδή, δρα νευροπροστατευτικά,) είτε αποκαθιστώντας την ισορροπία δράσης διαφόρων νευροδιαβιβαστών, όπως η (σεροτονίνη (5-υδροξυτρυπταμίνη, 5-HT), ντοπαμίνη (DA), ακετυλοχολίνη (ACh), γ-αμινοβουτυρικό οξύ (GABA)). Μεταξύ αυτών, η σεροτονίνη (5-HT) έχει αποδειχθεί ότι ρυθμίζει με ακρίβεια τη νευρική πλαστικότητα, η οποία είναι ένα υπόστρωμα για το σχηματισμό μνήμης[14].
Το Bacopa monnieri είναι ένα άμεσα αντιοξειδωτικό. Διάφορες μελέτες σε πειραματόζωα και στα εργαστήρια έχουν βρει διάφορους τρόπους δράσης που προστατεύουν τον εγκέφαλο από την οξειδωτική βλάβη. Εκ παραλλήλου με διάφορες άλλες μελέτες έχει αποδειχτεί ότι το Bacopa monnieri βελτιώνει τη γνωστική λειτουργία σε ανθρώπους[15].
Το Bacopa monnieri μπορεί να εξομαλύνει τη λειτουργία του έσωτερικού αυτιού, ενισχύοντας την ακουστική ικανότητα και μειώνοντας την ένταση και τη συχνότητα εκδήλωσης των εμβοών με την ισχυρή αντιοξειδωτική και αντιφλεγμονώδη δράση του. Οι εμβοές μπορεί να οφείλονται σε βλάβη του ακουστικού νεύρου μετά από έκθεση σε έντονο θόρυβο, που γίνεται ορατή και στο ακοογράφημα με χαρακτηριστική πτώση της ακουστικής ικανότητας στα 4000Hz, αλλά και χωρίς καμμία απώλεια της ακουστικής ικανότητας, παρά μόνο την παρουσία των εμβοών. Οι έρευνες έχουν δείξει ότι οι εμβοές με φυσιολογικό ουδό ακουστικής ικανότητας μπορεί να εξηγηθούν με την κοχλιακή συναπτοπάθεια, που μπορεί να προκληθεί μετά από έκθεση σε έντονο θόρυβο. Η κοχλιακή συναπτοπάθεια είναι η απώλεια των συνάψεων μεταξύ των έσω τριχωτών κυττάρων του κοχλία και των ινών του ακουστικού νεύρου μετά από υπερβολική έκθεση σε θόρυβο[16].
Η συμμετοχή του ψυχικού στρες στην επιδείνωση των εμβοών και η μείωσή τους με το Bacopa Μonnieri
Πρέπει να σημειωθεί ότι τα άτομα με εμβοές βρίσκονται υπό συνεχές συναισθηματικό στρες, το οποίο επιδεινώνει την ένταση των εμβοών και δημιουργεί πολύ κακή ποιότητα ζωής. Το Bacopa monnieri μέσω της νευροπροστατευτικής και νευροτονωτικής δράσης του, της επίδρασής του στις νευρικές συνάψεις μεταξύ των έσω τριχωτών κυττάρων του εσωτερικού αυτιού και των νευρικών ινών του ακουστικού νεύρου και της δυνατότητάς του να καταστέλλει το άγχος και την κατάθλιψη μπορεί να μειώσει ή να εξαλείψει τις εμβοές.
Αν και οι εμβοές προκαλούνται συνήθως από βλάβες του ακουστικού συστήματος, ο ρόλος των συναισθηματικών και ψυχολογικών παραγόντων που προκαλούν και διατηρούν την ενόχληση έχει αποδειχθεί με κλινικές μελέτες των εμβοών[17].
Στους ασθενείς με εμβοές διαταράσσονται διάφορα νευροενδοκρινικά συστήματα, όπως ο άξονας των επινεφριδίων-υπόφυσης-υποθαλάμου, που εμπλέκονται στην απόκριση στο στρες. Το άγχος πολλές φορές αποδίδεται στην ύπαρξη των εμβοών. Όμως, πολλοί ασθενείς, παραπονιούνται ότι οι εμβοές τους χειροτερεύουν μετά από στρεσογόνες καταστάσεις. Τα δεδομένα που αναφέρουν ότι το στρες και το άγχος σχετίζονται με τις εμβοές βασίζονται σε μελέτες που δείχνουν υψηλή ψυχιατρική συννοσηρότητα που σχετίζεται με αυτό τις εμβοές. Περίπου το 10-60% των ασθενών με χρόνιες εμβοές υποφέρουν από καταθλιπτικές διαταραχές και το 28-45% παρουσιάζουν κλινικά σχετικά συμπτώματα άγχους[18, 19].
Έχει παρατηρηθεί συχνά ότι πολλοί ασθενείς με εμβοές παρουσιάζουν ψυχική δυσφορία πριν ή κατά τη διάρκεια της εμφάνισης και της εξέλιξης των εμβοών[20].
Σε ορισμένες μελέτες που έχουν χρησιμοποιήσει ερωτηματολόγια ελέγχου του στρες σε ασθενείς με εμβοές αναφέρεται από τους ίδιους τους ασθενείς υψηλός επιπολασμός των επιπέδων άγχους. Ο Gomaa και οι συνεργάτες (2014) διαπίστωσαν ότι, μεταξύ 100 ασθενών με εμβοές μόνο οι 25 δεν είχαν άγχος. Οι 44 είχαν ήπιο, έως μέτριο στρες και 31 σοβαρά έως ακραία επίπεδα στρες. Υπάρχει πιθανώς μια σχέση αιτίου και αποτελέσματος μεταξύ των εμβοών και του στρες[21].
Ο συμπαθητικός κλάδος του αυτόνομου νευρικού συστήματος παίζει επίσης σημαντικό ρόλο στην απόκριση στο στρες και η χρόνια υπερδραστηριότητά του φαίνεται να εμπλέκεται στην ανάπτυξη των εμβοών.
Το ψυχοκοινωνικό στρες έχει αποδειχθεί ότι έχει την ίδια πιθανότητα να οδηγήσει στην εμφάνιση εμβοών με την έκθεση σε επαγγελματικό θόρυβο και συμβάλλει στην επιδείνωση των εμβοών.
Επιπλέον, η έκθεση σε υψηλά επίπεδα στρες και επαγγελματικό θόρυβο διπλασιάζει την πιθανότητα εμφάνισης εμβοών. Είναι ενδιαφέρον ότι το βραχυπρόθεσμο στρες έχει αποδειχθεί ότι προστατεύει τον κοχλία στα ζώα, αλλά η χρόνια έκθεση στο στρες έχει αρνητικές συνέπειες.
Το συναισθηματικό στρες επιδεινώνει επίσης τις προϋπάρχουσες εμβοές και αναγνωρίζεται ως σημαντικός δείκτης της σοβαρότητας των εμβοών. Συνεπώς το στρες φαίνεται να παίζει ζωτικό ρόλο στην ανάπτυξη των εμβοών[22].
Η ενίσχυση της δράσης του Bacopa monieri κατά της βαρηκοίας και των εμβοών με άλλους νευροπροστατευτικούς παράγοντες
Η νευροπροστατευτική, νευροτονωτική, αντιφλεγμονώδης, αντιοξειδωτική και εξισορροποιητική δράση των νευρομεταβιβαστών από το Bacopa monnieri ενισχύεται και επαυξάνεται όταν συγχορηγείται μαζί με άλλες αντιοξειδωτικές και νευροπροστατευτικές ουσίες που συνυπάρχουν σε μία κάψουλα του συμπληρώματος διατροφής Acougkel.
Mια κάψουλα του Acougkel περιέχει Βιταμίνη Β6 (1.25 mg), Βιταμίνη Β9 (0.2mg), Βιταμίνη Β12 (0,5 mg), Κιτρικό Μαγνήσιο (100 mg), Πικολινικό Ψευδάργυρο (8mg), Μελατονίνη (1mg), L-Θεανίνη (100mg), Εκχύλισμα Γκίνγκο μπιλόμπα (120mg), Εκχύλισμα Μπακόπα Μονιέρι (Μπράχμι) (75mg). O συνδυασμός των παραπάνω συστατικών ασκεί αντιοξειδωτική, αντιφλεγμονώδη, νευροπροστατευτική και βελτιωτική της κυκλοφορίας δράση στο εσωτερικό αυτί, που μπορεί να μειώσει σημαντικά τις εμβοές και να ανασχέσει την εξέλιξη της βαρηκοίας. Η δοσολογία του Acougkel είναι μια κάψουλα πρωί και βράδυ με το φαγητό για τρεις μήνες.
Βιβλιογραφική τεκμηρίωση
1.Aguiar S, Borowski T. Neuropharmacological review of the nootropic herb Bacopa monnieri. Rejuvenation Res. 2013 Aug;16(4):313-26.
2.Shinomol GK, Muralidhara, Bharath MM. Exploring the Role of “Brahmi” (Bacopa monnieri and Centella asiatica) in Brain Function and Therapy. Recent Pat Endocr Metab Immune Drug Discov. 2011 Jan;5(1):33-49.
3.Chuenjid Kongkeaw, Piyameth Dilokthornsakul, Phurit Thanarangsarit, Nanteetip Limpeanchob, C Norman Scholfield. Meta-analysis of randomized controlled trials on cognitive effects of Bacopa monnieri extract. J Ethnopharmacol. 2014;151(1):528-35.
4.Lilianna Sokołowska, Wiesława Bylka. [Bacopa Monnieri – activity and applications in medicine]. Wiad Lek. 2015;68(3 pt 2):358-362.
5.Eric A. Walker, Mark V. Pellegrini. Bacopa monnieri. In: StatPearls [Internet]. Treasure Island (FL): StatPearls Publishing; 2023 Jan. 2023 Mar 17.
6.Carlo Calabrese, William L Gregory, Michael Leo, Dale Kraemer, Kerry Bone, Barry Oken. Effects of a standardized Bacopa monnieri extract on cognitive performance, anxiety, and depression in the elderly: a randomized, double-blind, placebo-controlled trial. J Altern Complement Med. 2008 Jul;14(6):707-13.
7.Singh HK, Dhawan BN. Effect of Bacopa monniera Linn. (brahmi) extract on avoidance responses in rat. J Ethnopharmacol. 1982 Mar;5(2):205-14.
8.Arpita Konar, Akash Gautam , M K Thakur Bacopa monniera (CDRI-08) Upregulates the Expression of Neuronal and Glial Plasticity Markers in the Brain of Scopolamine Induced Amnesic Mice. Evid Based Complement Alternat Med. 2015;2015:837012.
9.Sebastian Aguiar and Thomas Borowski.Neuropharmacological Review of the Nootropic Herb Bacopa monnieri. Rejuvenation Res. 2013 Aug; 16(4): 313–326.
10.Shinomol GK, Muralidhara, Bharath MM. Exploring the Role of “Brahmi” (Bacopa monnieri and Centella asiatica) in Brain Function and Therapy. Recent Pat Endocr Metab Immune Drug Discov. 2011 Jan;5(1):33-49.
11.Mathew J, Gangadharan G, Kuruvilla KP, Paulose CS. Behavioral deficit and decreased GABA receptor functional regulation in the hippocampus of epileptic rats: effect of Bacopa monnieri. Neurochem Res. 2011 Jan;36(1):7-16.
12.Sebastian Aguiar and Thomas Borowski. Neuropharmacological Review of the Nootropic Herb Bacopa monnieri. Rejuvenation Res. 2013 Aug; 16(4): 313–326.
13.Tonghui Ding, Aihui Yan , Ke Liu . What is noise-induced hearing loss? Br J Hosp Med (Lond). 2019 Sep 2;80(9):525-529.
14.Koilmani Emmanuvel Rajan 1, Jayakumar Preethi 1, Hemant K Singh 2Molecular andFunctional Characterization of Bacopa monniera: A Retrospective Review. Evid Based Complement Alternat Med. 2015;2015:945217.
15.Simpson T, Pase M, Stough C.Bacopa monnieri as an Antioxidant Therapy to Reduce Oxidative Stress in the Aging Brain. Evid Based Complement Alternat Med. 2015;2015:615384.
16.Kujawa S. G., Liberman M. C. (2009). Adding insult to injury: cochlear nerve degeneration after “temporary” noise-induced hearing loss. J. Neurosci. 29, 14077–14085. 10.1523/JNEUROSCI.2845-09.2009
17.Heinecke K., Weise C., Schwarz K., Rief W. Physiological and psychological stress reactivity in chronic tinnitus. J. Behav. Med. 2008;31(3):179–188.
18.Andersson G. Psychological aspects of tinnitus and the application of cognitive-behavioral therapy. Clin. Psychol. Rev. 2002;22(7):977–990.
19.Reynolds P., Gardner D., Lee R. Tinnitus and psychological morbidity: A cross-sectional study to investigate psychological morbidity in tinnitus patients and its relationship with severity of symptoms and illness perceptions. Clin. Otolaryngol. Allied Sci. 2004;29(6):628–634.
20.Mazurek B., Haupt H., Joachim R., Klapp B.F., Stöver T., Szczepek A.J. Stress induces transient auditory hypersensitivity in rats. Hear. Res. 2010;259(1-2):55–63.
21.Gomaa M.A., Elmagd M.H., Elbadry M.M., Kader R.M. Depression, anxiety and stress scale in patients with tinnitus and hearing loss. Eur. Arch. Otorhinolaryngol. 2014;271(8):2177–2184.
22.Jayaditya Devpal Patil , Manar Abdulkarim Alrashid , Ayah Eltabbakh, Salim Fredericks . The association between stress, emotional states.
Δρ Δημήτριος Ν. Γκέλης
Δρ.Δημήτριος Ν. Γκέλης
Iατρός, Ωτορινολαρυγγολόγος, Οδοντίατρος
Διδάκτωρ της Ιατρικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών, Ιατρικός Συγγραφέας, Ιατρικός Ερευνητής
ΙΔΙΑΙΤΕΡΑ ΕΝΔΙΑΦΕΡΟΝΤΑ: Ιατρική Έρευνα, Συμπληρωματική Ιατρική
Διεύθυνση: ΦΛΑΜΠΟΥΡΟ ΛΟΥΤΡΑΚΙΟΥ ΚΟΡΙΝΘΙΑΣ
Τηλ: 6944280764, Email: pharmage@otenet.gr
www.gelis.gr, www.pharmagel.gr , www.orlpedia.gr , www.allergopedia.gr, d3gkelin.gr, www.vitaminb12.gr, www.zinc.gr, www.curcumin.gr
Αικατερίνη Γκέλη
Αικατερίνη ΓκέληΕχει ιδιαίτερο ενδιαφέρον στη διαγνωστική με υπερήχους, κλασσική ακτινολογία παίδων και ενηλίκων, γναθοπροσωπική ακτινολογία, περιβαλλοντική ιατρική, ιατρική διατροφολογία, συμπληρωματική ιατρική.
Την ευθύνη της διάγνωσης, θεραπείας και πρόληψης των ασθενειών τις έχει μόνον ο θεράπων ιατρός του κάθε ασθενούς, αφού πρώτα κάνει προσεκτικά ακριβή διάγνωση.
Γιαυτό συνιστάται η αποφυγή της αυθαίρετης εφαρμογής ιατρικών πληροφοριών από μη ιατρούς. Τα συμπληρώματα διατροφής δεν είναι φάρμακα, αλλά μπορεί να χορηγούνται συμπληρωματικά, χωρίς να παραιτούνται οι ασθενείς από τις αποδεκτές υπό της ιατρικής επιστήμης θεραπείες ή θεραπευτικές τεχνικές και μεθόδους, που γίνονται, όταν χρειάζονται, υπό ιατρική καθοδήγηση, παρακολούθηση και ευθύνη. Οι παρατιθέμενες διαφημίσεις εξυπηρετούν της δαπάνες συντήρησης της παρούσας ιστοσελίδας Το παρόν άρθρο προστατεύεται από το Νόμο 2121/1993 και 4481/2017 για την πνευματική ιδιοκτησία. Η ολική ή μερική αντιγραφή του παρόντος επιστημονικού άρθρου χωρίς τη γραπτή έγκριση του Δρ Δημητρίου Ν. Γκέλη θεωρείται κλοπή πνευματικής ιδιοκτησίας και διώκεται βάσει της νομοθεσίας.