Ο έρπης ζωστήρας είναι μια συνηθισμένη ιογενής νόσος που προσβάλλει τα νεύρα και το γύρω από αυτά δέρμα, προκαλώντας ένα επώδυνο δερματικό εξάνθημα και οδηγώντας σε έντονες επιπλοκές, από τις οποίες η κυριότερη είναι η μεθερπητική νευραλγία.
< Ο έρπης ζωστήρ ή έρπητας ζωστήρας είναι μια παροδική νόσος, που οφείλεται σε επανενεργοποίηση του ιού της ανεμοβλογιάς-ζωστήρος, ο οποίος βρίσκεται σε λανθάνουσα κατάσταση, στα νευρικά γάγγλια νωτιαίων ή κρανιακών αισθητικών νευρώνων.

Χαρακτηρίζεται από επώδυνο εξάνθημα που εμφανίζεται κατά μήκος ενός ή περισσοτέρων δερμοτομίων του σώματος, ή τα αυτιά ή τα μάτια. Η πιο δυσάρεστη επιπλοκή που ακολουθεί τη λοίμωξη του έρπητα ζωστήρα είναι ο έντονος έως αφόρητος πόνος στο πάσχον ή πάσχοντα δερμοτόμια, που μπορεί να παραμένει επί 90 ημέρες ή και περισσότερο, μετά την έναρξη του ερπητικού εξανθήματος. Αυτός ο πόνος είναι γνωστός ως μεθερπητική νευραλγία [1].

Αν και ο πόνος υποχωρεί μέσα σε λίγες εβδομάδες, εν τούτοις σε ορισμένες περιπτώσεις μπορεί να διαρκέσει αρκετούς μήνες ή ακόμη και χρόνια [2].

Η μεθερπητική νευραλγία συχνά είναι ανθεκτική στις εφαρμοζόμενες θεραπείες, όπως η χορήγηση αναλγητικών, αντικαταθλιπτικών, αντισπασμωδικών, οπιοειδών και τοπικών παραγόντων, όπως τα δερματικά επιθέματα λιδοκαΐνης (επιθέματα μιας χρήσης λιδοκαίνης 5% [3] και η κρέμα καψαϊκίνης [4].

Παράγοντες κινδύνου για την επανενεργοποίηση του ιού του έρπητα ανεμοβλογιάς-ζωστήρα είναι το γήρας η παρουσία κάποιου καρκίνου, το AIDS, ανοσοκατασταλτικές καταστάσεις και η πτώση της αποτελεσματικότητας της κυτταρικής ανοσίας [5].

Η έγκαιρη διάγνωση του έρπητα ζωστήρα και η άμεση εφαρμογή θεραπείας με αντιικούς παράγοντες τις πρώτες 72 ώρες πιστεύεται ότι βραχύνει τη διάρκεια και τη σοβαρότητα της οξείας νόσου, αλλά και περιορίζει την πιθανότητα εμφάνισης της μεθερπητικής νευραλγίας [6].

Κάθε ωτοδυνία, που είναι παράδοξα έντονη και διαρκεί συνεχώς συνήθως, ένα έως 7 εικοσιτετράωρα με βαρηκοΐα και ίλιγγο, μπορεί να σημαίνει μια επικείμενη λοίμωξη ωτικού έρπητα που αφορά τα κρανιακά νεύρα που καταλήγουν στο δέρμα του έξω ακουστικού πόρου και του πτερυγίου του ωτός και πρέπει να θέτει τον ωτορινολαρυγγολόγο σε θεραπευτική ετοιμότητα.

Στην περίπτωση που ο έρπητας εμφανιστεί στην περιοχή του οφθαλμικού κόγχου απαιτείται έγκαιρη παρέμβαση από τον οφθαλμίατρο.

Ο έρπητας ζωστήρας συνήθως εκδηλώνεται μονόπλευρα σε ένα δερμοτόμιο και ο πόνος εμφανίζεται πριν από το εξάνθημα.

Κάθε πλευροδυνία ή ραχιαλγία θα πρέπει να διαφορδιαγιγνώσκεται από άλλες επώδυνες καταστάσεις έγκαιρα και να τίθεται σε συνεχή παρακολούθηση ο ασθενής για την πιθανή εμφάνιση του ερπητικού εξανθήματος , που εμφανίζεται κατά μήκος της πορείας κάποιου ή κάποιων θωρακικών νεύρων.

H προερπητική νευραλγία μπορεί να παρεμηνευτεί ως έμφραγμα του μυοκαρδίου ή νεφρικός κολικός, ιδιαίτερα όταν υπάρχει έρπης χωρίς όμως να έχει εκδηλώσει το εξάνθημα (zoster sine herpete) [7].

Ο έρπητας ζωστήρας μπορεί να εκδηλωθεί στο δέρμα οποιασδήποτε περιοχής του σώματος ή να εκδηλωθεί ταυτόχρονα σε περισσότερες της μιας περιοχές του σώματος.

Τριπλός έρπης (Herpes triplex): Ασθενής που παρουσιάστηκε με με ερυθηματώδεις φλύκταινες στο Τ2 δερμοτόμιο στην αριστερή πλευρά του θώρακα, το Ο1 δερμοτόμιο στη δεξιά βουβωνική χώρα και το Ο2 δερμοτόμιο της άνω αριστερής πρόσθιας μοίρας του μηρού σε μια ταινιοειδή διάταξη [7].

Λίγο πριν από την εκδήλωση του ερπητικού εξανθήματος ο πάσχων περιγράφει ανεξήγητο κνησμό και πόνο σε κάποια περιοχή του δέρματός του, συνήθως στη ράχη, που διαρκεί από ένα έως 7 εικοσιτετράωρα, οπόταν ακολουθεί η εμφάνιση του ερπητικού εξανθήματος.

Μόλις γίνει αντιληπτή η εμφάνιση του ερπητικού εξανθήματος επιβάλλεται ή άμεση χορήγηση αντιικών φαρμάκων  [ακυκλοβίρη (Ζovirax), φαμκυκλοβίρη (Famvir) κ.α.].
Αν χορηγηθεί το αντιικό φάρμακο τις πρώτες 72 ώρες μετά την εμφάνιση του ερπητικού εξανθήματος, τα θεραπευτικά αποτελέσματα είναι ταχύτερα και περιορίζεται η πιθανότητα εκδήλωσης μεθερπητικής νευραλγίας.

Παρά την άμεση χορήγηση των αντιικών φαρμάκων το ερπητικό εξάνθημα εκδηλώνεται και απλώνεται, ανάλογα με την κατάσταση της κυτταρικής ανοσίας του πάσχοντος και γενικότερα της ισορροπίας του αμυντικού του συστήματος και τον παραγόντων που εξασφαλίζουν την ομαλή λειτουργία του.

Τα αντιικά φάρμακα δεν φονεύουν τον ιό, αλλά καταστέλλουν την ένταση και διάρκεια της λοίμωξης, η οποία μπορεί να υποτροπιάσει τα επόμενα χρόνια.

Η προφυλακτική χορήγηση του εμβολίου κατά του ιού της ανεμοβλογιάς-έρπητα [ZOSTAVAX] μπορεί να είναι η καλύτερη δυνατή επιλογή που θα μπορούσε να προλάβει ή να περιορίσει τη συχνότητα της μεθερπητικής νευραλγίας [8].

Επίσης εκτός από τις γνωστές συμβατικές θεραπείες έχει αποδειχτεί ότι η συμπληρωματική θεραπεία του έρπητα ζωστήρα με 10 συνεδρίες υπερβαρικού οξυγόνου είναι άκρως αποτελεσματική, εφόσον ταυτόχρονα χορηγούνται αντιικά φάρμακα [9].

Με το υπερβαρικό οξυγόνο περιορίζεται η ένταση και η διάρκεια της φλεγμονής, ενώ μπορεί να επιταχυνθεί η επούλωση του εξανθήματος και ο περιορισμός της δυνατότητας πρόκλησης μεθερπητικής νευραλγίας.

Αν οι συνεδρίες του υπερβαρικού οξυγόνου εφαρμοστούν έγκαιρα, αμέσως μόλις εκδηλωθεί το ερπητικό εξάνθημα (μέσα στις πρώτες 72 ώρες από την εκδήλωση του εξανθήματος) [10], μαζί με το αντιικό φάρμακο, και χορηγηθεί στον ασθενή υψηλή δόση βιταμινών και ιχνοστοιχείων [11], όπως η βιταμίνη A, D3 [12], B6, C , E, φυλλικό οξύ, σίδηρος και πικολινικός ψευδαργύρος, που φέρεται σε κάψουλες μαζί με βιταμίνη C [Ζincobell]. Με αυτό τον τρόπο επιταχύνεται ο κύκλος της πορείας του έρπητα ζωστήρα και ελαττώνεται σημαντικά η πιθανότητα πρόκλησης μεθερπητικής νευραλγίας [7].

Στην οξεία φάση του έρπητα χορηγούνται 2 κάψουλες Zincobell πρωί και βράδυ (40mg), που στη συνέχεια γίνονται 2 κάψουλες ημερησίως επί δίμηνο. Στη φάση αυτή μετρώνται και τα επίπεδα του ψευδαργύρου στον ορό του ασθενούς.

Η βιταμίνη D3 που δρα ανοσοτροποιητικά και έχει ισχυρή αντιλοιμώδη δράση και επηρεάζει την πορεία της μεθερπητικής νευραλγίας [12] χορηγείται αρχικά σε υψηλή δόση (8 σταγόνες D3-Gkelin drops , που αντιστοιχούν σε 8000ΙU βιταμίνης D3).

Στο D3-Gkelin η βιταμίνη D3 φέρεται μαζί με φαρμακευτικό ελαιόλαδο, το οποίο εξασφαλίζει τη βέβαιη απορρόφηση της βιταμίνης D3 από το έντερο. Μετά τις πρώτες 15 μέρες θεραπείας η δόση του D3-Gkelin ελαττώνεται στις 4 σταγόνες ή 4000ΙU, ημερησίως.

Σε δύο μήνες από την έναρξη του ερπητικού εξανθήματος μετρώνται τα επίπεδα του κύριου μεταβολίτη της βιταμίνης D3, της 25 υδροξυβιταμίνης D3, που πρέπει να είναι περίπου 50-70ng/ml. [12].

Τα επίπεδα αυτά συνήθως προστατεύουν τον οργανισμό από τις τρέχουσες λοιμώξεις. Συνιστάται τα άτομα άνω των 60 ετών, που είναι επιρρεπή στην εκδήλωση της λοίμωξης του έρπητα ζωστήρα να μετρούν δύο φορές το χρόνο τα επίπεδα της 25 υδροξυβιταμίνης D3[12].

Τα αποτελέσματα της συμπληρωματικής θεραπείας με υπερβαρικό οξυγόνο των ασθενών με ερπητα ζωστήρα

Τα αποτελέσματα της συνχορήγησης υπερβαρικού οξυγόνου και των συμβατικών αντιικών φαρμάκων μελετήθηκαν από τον Peng Z και τους συνεργάτες του (2012) σε 68 περιπτώσεις ασθενών με έρπητα ζωστήρα [9].

Οι 68 ασθενείς χωρίστηκαν σε δύο ομάδες τυχαία, δηλαδή σε μια ομάδα ασθενών που τους χορηγήθηκε αντιικό φάρμακο και υπερβαρικό οξυγόνο και σε μια ομάδα ασθενών, που πήρε μόνο φάρμακα.

Οι παράμετροι της θεραπευτικής αποτελεσματικότητας περιελάμβαναν την περίοδο λύσεως των φλυκταινών (blister resolution) και τα ποσοστά των ασθενών που ανέπτυξαν μεθερπητική νευραλγία και στις δύο ομάδες των ασθενών.

Επίσης, μελετήθηκαν οι ασθενείς με την Αριθμητική Κλίμακα Πόνου [Numeric Rating Scale (NPRS)] και την κλίμακα καταγραφής της κατάθλιψης κατά Hamilton [Hamilton Depression Rating Scale (HAMD), πριν και μετά τη θεραπεία.

Η θεραπευτική αποτελεσματικότητα στην ομάδα των ασθενών ελέγχου, στην οποία δεν χορηγήθηκε υπερβαρικό οξυγόνο ήταν 81,25% ήταν χαμηλότερη σημαντικά σε σύγκριση προς την αποτελεσματικότητα (97,22%), που προκλήθηκε στην ομάδα που πήρε και υπερβαρικό οξυγόνο (p<0,05).

Το ποσοστό των ασθενών που ανέπτυξε μεθερπητική νευραλγία, δημιούργησε ουλή και σκορ NPRS, στους ασθενείς που θεραπεύτηκαν και με υπερβαρικό οξυγόνο ήταν σημαντικά χαμηλότερα από τα αποτελέσματα της ομάδας ελέγχου (p<0,05).

To σκορ HAMD στην ομάδα του υπερβαρικού οξυγόνου ήταν σημαντικά χαμηλότερο από αυτό της ομάδας ελέγχου (p<0,05).

Μετά από αυτή τη μελέτη βγαίνει το συμπέρασμα ότι η θεραπεία με συγχορήγηση αντιικού φαρμάκου και 10 συνεδριών υπερβαρικού οξυγόνου (90 λεπτά της ώρας η κάθε συνεδρία) μπορεί να ενισχύσει σημαντικά το θεραπευτικό αποτέλεσμα, να ανακουφίσει τον πόνο, να επιταχύνει την επούλωση των φλυκταινών του εξανθήματος, να ελαττώσει το ποσοστό των ασθενών που αναπτύσσουν μεθερπητική νευραλγία και να βελτιώσει την κατάθλιψη των πασχόντων από έρπητα ζωστήρα [9].

Αν η κατάθλιψη των ασθενών με έρπητα ζωστήρα ή η μεθερπητική νευραλγία είναι επίμονη μπορεί να χορηγηθεί συμπληρωματικά και μικκυλιακή κουρκουμίνη [Curcugkel] σε δόση μιας κάψουλας ημερησίως [12].

Η μικκυλιακή κουρκουμίνη είναι πλέον ευαπορρόφητη και βιοδιαθέσιμη από την απλή σκόνη κουρκουμίνης κατά 18.500% [13]. Το Curcugkel ασκεί ισχυρή αντιοξειδωτική και αντιφλεγμονώδη δράση, έχει ανοσοενισχυτικό αποτέλεσμα με επακόλουθο την ανακούφιση της μεθερπητικής νευραλγίας σε όσους ασθενείς την εμφάνισαν, διότι καθυστέρησε η συνχορήγηση αντιικού φαρμάκου και υπερβαρικού οξυγόνου.

Φωτογραφίες στην Google για τον Έρπητα ζωστήρα

Βιβλιογραφική Τεκμηρίωση
1.Sampathkumar P1, Drage LA, Martin DP. Herpes zoster (shingles) and postherpetic neuralgia. Mayo Clin Proc. 2009 Mar;84(3):274-80. doi: 10.1016/S0025-6196(11)61146-4.

2.Johnson RW, Rice AS. Clinical practice. Postherpetic neuralgia. N Engl J Med. 2014 Oct 16;371(16):1526-33. doi: 10.1056/NEJMcp1403062.

3. Navez ML1, Monella C, Bösl I, Sommer D, Delorme C. 5% Lidocaine Medicated Plaster for the Treatment of Postherpetic Neuralgia: A Review of the Clinical Safety and Tolerability. Pain Ther. 2015 Jun;4(1):1-15. doi: 10.1007/s40122-015-0034-x. Epub 2015 Apr 21.MonellaNavez ML1, Monella C, Bösl I, Sommer D, Delorme C. 5% Lidocaine Medicated Plaster for the Treatment of Postherpetic Neuralgia: A Review of the Clinical Safety and Tolerability. Pain Ther. 2015 Jun;4(1):1-15. doi: 10.1007/s40122-015-0034-x. Epub 2015 Apr 21.

4. Jeon YH1. Herpes Zoster and Postherpetic Neuralgia: Practical Consideration for Prevention and Treatment. Korean J Pain. 2015 Jul;28(3):177-84. doi: 10.3344/kjp.2015.28.3.177. Epub 2015 Jul 1.

5.Johnson RW1, Alvarez-Pasquin MJ2, Bijl M3, Franco E4, Gaillat J5, Clara JG6, Labetoulle M7, Michel JP8, Naldi L9,Sanmarti LS10, Weinke T11. Herpes zoster epidemiology, management, and disease and economic burden in Europe: a multidisciplinary perspective. Ther Adv Vaccines. 2015 Jul;3(4):109-20. doi: 10.1177/2051013615599151.L9,Sanmarti.Johnson RW1, Alvarez-Pasquin MJ2, Bijl M3, Franco E4, Gaillat J5, Clara JG6, Labetoulle M7, Michel JP8, Naldi L9,Sanmarti LS10, Weinke T11. Herpes zoster epidemiology, management, and disease and economic burden in Europe: a multidisciplinary perspective. Ther Adv Vaccines. 2015 Jul;3(4):109-20. doi: 10.1177/2051013615599151.

6.Lang PO1, Ferahta N2. Recommendations for treatment and prevention of herpes zoster and associated pain in aged adults.Rev Med Interne. 2015 Sep 14. pii: S0248-8663(15)00631-1. doi: 10.1016/j.revmed.2015.08.009. [Epub ahead of print]piiLang PO1, Ferahta N2. Recommendations for treatment and prevention of herpes zoster and associated pain in aged adults.Rev Med Interne. 2015 Sep 14. pii: S0248-8663(15)00631-1. doi: 10.1016/j.revmed.2015.08.009. [Epub ahead of print]

7.Takashima S1, Ota M2. Herpes zoster triplex. Cleve Clin J Med. 2015 Sep;82(9):579. doi: 10.3949/ccjm.82a.14173

8.Oxman MN, Levin MJ, Johnson GR, Schmader KE, Straus SE, Gelb LD, et al. Shingles Prevention Study Group A vaccine to prevent herpes zoster and postherpetic neuralgia in older adults. N Engl J Med. 2005;352:2271–84. doi: 10.1056/NEJMoa051016.

9. Peng Z1, Wang S, Huang X, Xiao P. Effect of hyperbaric oxygen therapy on patients with herpes zoster. Undersea Hyperb Med. 2012 Nov-Dec;39(6):1083-7.

10.Lang PO, Ferahta N. Recommendations for treatment and prevention of herpes zoster and associated pain in aged adults]. Rev Med Interne. 2015 Sep 14. pii: S0248-8663(15)00631-1. doi: 10.1016/j.revmed.2015.08.009. [Epub ahead of print]

11.Thomas SL1, Wheeler JG, Hall AJ. Micronutrient intake and the risk of herpes zoster: a case-control study. Int J Epidemiol. 2006 Apr;35(2):307-14. Epub 2005 Dec 5.

12. Seo HJ1, Wang SM, Han C, Lee SJ, Patkar AA, Masand PS, Pae CU. Curcumin as a putative antidepressant. Expert Rev Neurother. 2015 Mar;15(3):269-80. doi: 10.1586/14737175.2015.1008457. Epub 2015 Feb 3.

13.  Schiborr C1, Kocher A, Behnam D, Jandasek J, Toelstede S, Frank J. The oral bioavailability of curcumin from micronized powder and liquid micelles is significantly increased in healthy humans and differs between sexes. Mol Nutr Food Res. 2014 Mar;58(3):516-27. doi: 10.1002/mnfr.201300724. Epub 2014 Jan 9. – See more at: http://curcumin.gr/page.php?pid=120#sthash.3ixcnjwC.dpuf  [ακυκλοβίρη (Ζovirax), φαμκυκλοβίρη (Famvir) κ.α.]